PARION 2020 SEASON EXCAVATION, RESTORATION - CONSERVATION AND ANTHROPOLOGICAL STUDIES

Yıl 2023, Sayı: 2, 55 - 93, 30.09.2023

Vedat Keleş , Hasan Kasapoğlu , Kasım Oyarçin , Hazar Kaba , Alper Yılmaz , Büşra Elif Kasapoğlu , Michael Deniz Yılmaz , Soner Özmen , Sadık Tuğrul , Mustafa Tolga Çırak , Zeynep Yılmaz

Öz

Systematic archaeological excavations and researches in the ancient city of Parion, located on the Biga Peninsula in northwestern Anatolia, in the vicinity of Kemer village, Biga district, Çanakkale province, started in 2005 and have been continuing uninterruptedly to the present day. In 2020, excavation, restoration-conservation and anthropological studies were carried out in a total of 7 sectors including Odeion, South-Tavşandere Necropolis, Drilling 10 (Great Bath), Roman Bath, Drilling 11-1 (Acropolis), Acropolis Eastern (Inner) Wall and Agora and Warehouse Building. Field restoration-conservation practices were carried out in the Theatre, Roman Bath, Drilling 10 (Great Bath) and Odeion sectors, while laboratory restoration and conservation works were performed on metal, glass, bone, terracotta and stone/marble artefacts. Within the scope of anthropological studies, palaeoanthropological analyses of 110 individuals were examined. During the 2020 campaign, a grave type seen in the South-Tavşandere Necropolis and the opus spicatum type brickwork uncovered in Drilling 10 (Great Bath) were among the new ones for Parion. Excavations were performed on the eastern forecourt of the Odeion, in the latrina and impluvium sections of the Roman Bath, and on the Acropolis East (Inner) Wall to discover the organic connection with the Theatre. Field restoration and conservation operations were applied in the Theatre, Roman Bath, Drilling 10 (Great Bath) and Odeion. In the paper, the data obtained from the processes performed during 2020 and the finds unearthed are introduced, and interpretations are made that will enable the understanding of Parion and the sectors. The restoration and conservation processes in the field and laboratory are explained, and the data obtained from anthropological studies are presented.

Anahtar Kelimeler

Parion, archaeological excavation, restoration-conservation, anthropology., Troad

Parion 2020 Sezonu Kazı, Restorasyon - Konservasyon ve Antropoloji Çalışmaları

Öz

Anadolu’nun kuzeybatısındaki Biga Yarımadası’nda, Çanakkale ili, Biga ilçesi, Kemer köyü yakınlarında konumlanan Parion antik kentinde 2005 yılında başlayan sistematik arkeolojik kazılar ve araştırmalar kesintisiz olarak günümüze kadar devam etmektedir. 2020 yılında kazı, restorasyon-konservasyon ve antropolojik çalışmalar gerçekleştirilmiş, kazı çalışmaları Odeion, Güney-Tavşandere Nekropolisi, Sondaj 10 (Büyük Hamam), Roma Hamamı, Sondaj 11-1 (Akropol), Akropol Doğu (İç) Sur ve Agora ve Depo Binası olmak üzere toplam 7 sektörde yürütülmüştür. Arazi restorasyon-konservasyon uygulamaları Tiyatro, Roma Hamamı, Sondaj 10 (Büyük Hamam) ve Odeion sektörlerinde gerçekleştirilmiş, bunun yanında laboratuvar koruma onarım çalışmaları metal, cam, kemik, pişmiş toprak ve taş/mermer eserler üzerinde uygulanmıştır. Antropolojik çalışmalar kapsamında 110 bireyin paleoantropolojik analizleri yapılmıştır. 2020 yılı çalışmalarında, Güney-Tavşandere Nekropolis’inde görülen bir mezar tipi ve Sondaj 10’da (Büyük Hamam) ortaya çıkarılan opus spicatum tipi duvar örgüsü Parion için ilklerden olmuştur. Odeion’un doğu ön cephesinde, Roma Hamamı’nın latrina ve impluvium bölümlerinde, Akropol Doğu (İç) Sur’da Tiyatro ile organik bağın tespit edilmesi amaçlı kazı çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Tiyatro’da, Roma Hamamı’nda, Sondaj 10’da (Büyük Hamam) ve Odeion’da, arazi restorasyon ve konservasyon işlemleri uygulanmıştır. Çalışmada, 2020 yılı boyunca gerçekleştirilen işlemlerden elde edilen veriler ve ele geçen buluntular tanıtılmış, Parion’un ve sektörlerin anlamlandırılmasını sağlayacak yorumlamalarda bulunulmuştur. Arazi ve laboratuvardaki restorasyon ve konservasyon işlemleri tanıtılmış, antropolojik çalışmalardan elde edilen veriler aktarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Parion, arkeolojik kazı, restorasyon-konservasyon, antropoloji, Troas

Destekleyen Kurum

Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü; Türk Tarih Kurumu; Ondokuz Mayıs Üniversitesi; Atatürk Üniversitesi.

Kaynakça

• Anabolu, M. (2001). İstanbul ve Anadolu’daki Roma İmparatorluk Dönemi Mimarlık Yapıtları, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Avram, A. (2004). “The Propontic Coast of Asia Minor”, M. H. Hansen, T. H. Nielsen (Eds.), An Inventory of Archaic and Classical Poleis, New York, 974-999.
• Başaran, C. & Kasapoğlu, H. (2014). “Parion Odeionu 2010-2013”, H. Kasapoğlu – M. A. Yılmaz (Eds.), Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü 40. Kuruluş Yılı Armağanı - Anadolu’nun Zirvesinde Türk Arkeolojisinin 40 Yılı, Ankara, 193-207.
• Baydur, N. (1979). “Byzantion’da Basılmış Bir Lysimachos Postumus’u”, VIII. Türk Tarih Kongresi, I. Cilt, 533-537.
• Bingöl, O. & Kökdemir, G. (2012). “Menderes Magnesia’sı (Magnesia ad Maeandrum) (1984-2010)”, Dtcf Arkeoloji Bölümü Tarihçesi ve Kazıları (1936-2011), Anadolu/Anatolia Ek III.2, 391-404.
• Boardman, J. & Hammond, N. G. L. (1982). The Expansion of the Greek World Eighth to Sixth Centuries B. C. The Cambridge Ancient History Vol. III, Part 3, Cambridge: University Press.
• Carter, J. C. (1998). The Chora of Metaponto The Necropoleis, Vol. 1, Texas.
• De Choiseul-Gouffier, M. G. F. A. (1822). Voyage Pittoresque de la Grece, (Tome Second), Paris.
• Dündar, E. (2006). Hellenistik ve Roma Dönemleri Patara Unguentariumları (Yüksek Lisans Tezi), Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Dusenbery, E. B. (1998). Samothrace: The Necropoleis, The Nekropoleis and Catalogues of Burials, Princeton: Princeton University Press. 8 Dündar, E. (2008). Patara Unguentariumları - Patara IV.1. İstanbul: Ege Yayınları.
• Ergürer, H. E. & Genç, M. S. (2013). “Sur Duvarları, Kuleler, Kapılar ve Limanlar”, C. Başaran (Ed.), Antik Troas’ın Parlayan Kenti PARİON 1997-2009 Yılları Yüzey Araştırmaları, Kazı ve Restorasyon Çalışmaları, İstanbul, 43-55.
• Foss, P. & Dobbins, J. J. (2007). The World of Pompeii. London: Routledge.
• Gaitzsch, W. (2005). Eisenfunde aus Pergamon. Geräte, Werkzeuge und Waffen mit einem Beitrag von G. Gassmann und A. Hauptmann, Berlin: De Gruyter.
• Gerdings, H. (2016). Later, laterculus, and testa: New perspectives on Latin brick terminology, Opuscula, 9, 7-31.
• Gülbay, O. (2003). Eskiçağ’da Tuvalet Kültürü. İstanbul: Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları.
• Hammond, N. G. L. & Scullard, H. H. (1970). The Oxford Classical Dictionary. London: Oxford University Press.
• İplikçioğlu, B. (2007). Hellen ve Roma Tarihi’nin Anahatları, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Jean-Pierre, A. (2005). Roman Building, Materrial and Techniques, (Çev: A. Mathews), London and New York: Routledge.
• Jones, A. H. M. (1971). The Cities of The Eastern Roman Provinces, London: Oxford University Press.
• Kasapoğlu, H. (2013). “VII. Nekropol”, C. Başaran (Ed.) Antik Troas’ın Parlayan Kenti PARİON, 1997-2009 Yılları Yüzey Araştırmaları, Kazı ve Restorasyon Çalışmaları, İstanbul, 107-136.
• Kaya, E. & Tan, T. (2006). “2004 Yılı Bandırma-Doğruca Köyü Banvit Kazısı”, 15. Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu, Ankara, 41-52.
• Kaya, F. H. (2006). Soli/Pompeiopolis Mezar Tipolojisi. (Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Keleş, V. (2011). “Parion History from Coins”, XIV International Numismatic Congress Proceedings, Glasgow 2009 237-245.
• Keleş, V. & Çelikbaş, E. (2014). “Parion Roma Kolonizasyon Sikkeleri”, Arkeoloji ve Sanat Dergisi, 145, 75-84.
• Keleş, V. - Ergürer, H. E. – Kasapoğlu, H. – Çelikbaş, E. – Oyarçin, K. – Kaba, H. – Yılmaz, A. – Kasapoğlu, B. E. – Yılmaz, M. D. – Akkaş, İ. – Akın, E. (2019). “Parion 2017 Sezonu Kazı, Restorasyon ve Konservasyon Çalışmaları”, Kazı Sonuçları Toplantısı, 40/III, 595-616.
• Keleş, V. – Kasapoğlu, H. – Çelikbaş, E. – Kaba, H. – Oyarçin, K. – Yılmaz, A. – Kasapoğlu, B. E. – Yılmaz, M. D. – Akkaş, İ. – Akın, E. – Özmen, S. (2020). “Parion 2018 Sezonu Kazı, Restorasyon ve Konservasyon Çalışmaları”, Kazı Sonuçları Toplantısı 41/4, 391-414.
• Knigge, U. (1976). Kerameikos: Ergebnisse der Ausgrabungen, Band IX, Berlin: De Gruyter.
• Koloski-Ostrow, A. O. (2015) The Archaeology of Sanitation in Roman Italy: Toilets, Sewers, and Water Systems, North Carolina: UNC Press Books.
• Kunisch, N. (1972). “Grabfunde aus dem Stadtgebiet von Bergama”, Pergamon Gesammelte Aufsätze, PF I, Berlin.
• Magie, D. (1950). Roman Rule in Asia Minor: To the End of the Third Century after Christ, Vol. I: Text. New Jersey: Princeton University Press.
• Mert, İ. H. – Şahin, R. – Altın, A. A. (2018). “Prusa Ad Olympum’dan Bir Oda Mezar”, International Journal of Social Inquiry Vol. 11, 203-254.
• Neudecker, R. (1994). Die Pracht der latrine: zum Wandel oeffentlicher Beduerfnisanstalten in der kaiserzeitlichen Stadt, Münich: Verlag Dr. Friedrich Pfeil.
• Özer, E. (2013). “Aizonai Kuzey Nekropolis 2012 Sezonu”, Aizonai I, 2012 Yılı Kazı ve Araştırma Raporları, Ankara, 25-58.
• Özüdoğru, Ş. (2018). “Kibyra 2014-2016 Yılı Çalışmaları ve Sonuçları”, Phaselis, IV, 109-146.
• Papanikola-Bakırtzi, D. (2002). Everyday Life in Byzantium, Atina:Hellenic Ministry of Culture.
• Targaç M. İ. (2003). Anadolu Medeniyetlerinden Kültür Yansımaları, İzmir: Ege Üniversitesi.
• Pietsch, M. (1983). “Die römischen Eisenwerkzeuge von Saalburg, Feldberg und Zugmantel”, Saalburg Jahrbuch, 39, 5-132.
• Prêteux, F. (2009). “Parion et son territorie a I’epoque hellenistique: un exemple d’organisation de la chora sur le rivage de la Propontide”, L’Asie Mineure dans I’Antiquite: echanges, populations et territoires, 335-351.
• Rook, T. (2013). Roman Building Techniques, Glouchestershire: Amberley Publishing.
• Sear, F. (1982). Roman Architecture, New York: Cornell University Press.
• Stewart, A. (2010). “A Tale of Seven Nudes: The Capitoline and Medici Aphrodites, Four Nymphs at Elean Herakleia, and an Aphrodite at Megalopolis” Antichthon 44, 12-32.
• Şahin, M. (2018). “Apollonia Nekropolü Kurtarma Kazıları 2016-2017 Mezar Tipleri Üzerine Bir İnceleme”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7/4, 2788-2812.
• Van Aken, A. R. A. (1952). “Lateres and Latericium”, Mnemosyne, 5/2, 139-148.
• Vermeule, C. C. (1981). Greek and Roman Sculpture in America, California: University of California Press.
• Walpole, M. A. R. (1817). Memoirs Relating to European and Asiatic Turkey: And Other Countries of the East, Cambridge: Cambridge University Press.
• Yegül, F. (1986). The Bath-Gymnasium Complex at Sardis, Harvard: Harvard University Press.
• Yegül, F. (2006). Antik Çağ’da Hamamlar ve Yıkanma, (Çev. E. Erten), İstanbul: Homer Kitabevi.
• Yılmaz, A. (2012). “Roma Hamamı” C. Başaran (Ed.), Antik Troas’ın Parlayan Kenti Parion 1997- 2009 Yılları Yüzey Araştırmaları, Kazı ve Restorasyon Çalışmaları, İstanbul, Ege Yayınları, 57-66.
• Yılmaz, A. (2015). “Roman Bath”, C. Başaran (Ed.), (Çev: V. Keleş, M. D. Yılmaz), The Flourshing City of Anvient Troad: Parion, Survey, Excavation and Restoration Works Carried Out Between 1997-2009, İstanbul, Ege Yayınları, 57-66.
• Yılmaz, A. (2018). “The Roman Bath of Parion”, D. Katsonopoulou (Ed.) Paros V, Paros and Its Colonies, Athens, 209-220.
• Yılmaz, A. (2022). Parion Roma Hamamları (Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Yılmaz, A ̶ Yılmaz, Z. (2023). The Roman Bath at Parion: Historical Development and The Dating By 14c of Its Reused Phase, Mediterranean Archaeology and Archaeometry Vol. 23, No 1, 77-92.
• Yılmaz, Z. (2020). “Arkeolojik Kazılarda Taşınabilir Kültür Varlıklarının Kazı Laboratuvarında Koruma Onarımı: Parion Örneği”, F. Zaif, A. Altunöz, İ. Akkutay, A., S. Söylemez, A. Polat, B. K. Güldal, K. Özdemir, Y. E. Karasu, Z. Akgüngör (Ed), Uluslararası Genç Bilim ve Sanat İnsanları Sempozyumu, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Enstitüsü, 525-543.