Çerezlik Ayçiçeği (Helianthus annuus L.) Populasyonlarında Verim ve Verim Komponentleri Arasındaki İlişkiler

Yıl 2015, Cilt: 25 Sayı: 2, 59 - 64, 30.12.2015

Orçun Polatlı Aydın Ünay

Öz

Çerezlik ayçiçeği populasyonlarının tanımlanması ve özellikler arası
ilişkilerin belirlenmesi amacıyla bu çalışma yürütülmüştür. F₃ ve F₄
generasyonundaki 4 adet populasyon 2012 yılında Ege Tarımsal Araştırma
Enstitüsü araştırma ve deneme alanlarında ekilmiştir. Tek bitki verimi, tane
eni, tane boyu, tabla çapı, bitki boyu, bin tane ağırlığı, kabuk oranı ve yağ
oranı özellikleri incelenmiştir. Geniş tabla çapı, iri ve uzun tane yapısı,
yüksek verim ve düşük kabuk oranına sahip populasyonlar tanımlanmıştır. Düşük
varyasyon katsayısına göre tane eni, tane boyu ve bin tane ağırlığının yüksek
kalıtım derecesine sahip olabileceği saptanmıştır. Verim ile tabla çapı, bitki
boyu, tane eni, bin tane ağırlığı ve yağ oranı arasında pozitif yönde ve önemli
korelasyon katsayıları bulunmuştur. Path analizi sonucu tabla çapı, yağ oranı,
bitki boyu ve tane eni özellikleri yönünden en yüksek ve pozitif yönde doğrudan
etkiler saptanmıştır. Çerezlik ayçiçeğinde tane eninin ıslah çalışmalarında
seleksiyon kriteri olarak kullanılmasının yararlı olacağı kanısına
varılmıştır.       

Anahtar Kelimeler

Helianthus annuus L., çerezlik ayçiçeği, tane özellikleri, varyasyon katsayısı, korelasyon katsayısı, path analizi

The Relationships Between Yield and Yield Components in Confectionary Sunflower (Helianthus annuus l.) Populations

Öz

The characterization of confectionary populations and
determination of relationships among characters were aimed in this study. Four
populations in F3 and F4 generations were sown in research and experiment field
of Aegean Agricultural Research Institute. The observed characters were yield
per plant, seed length, seed width, head diameter, plant height, thousand
kernel weight, hull rate and oil rate. The populations with large head
diameter, big and long seed, high yield and low oil rate were determined. It
was determined that seed length, seed width and thousand kernel weight had high
heritability degrees in order to low variation coefficient. The correlation
coefficients between yield and plant height, seed width, thousand kernel
weight, oil rate were significantly positive. The results of path analysis
showed that the greatest and positive direct effects were head diameter, oil
rate, plant height and seed width. Selection based on seed width could be used
to improve seed yield in confectionary sunflower breeding programs.

Anahtar Kelimeler

Helianthus annuus L., confectionary sunflower, seed characteristics, coefficient of variation, correlation coefficient, path analysis

Kaynakça

• Anonim. 2015. TUİK verileri. www.tuik.gov.tr.
• Ergen, Y. ve C. Sağlam. 2005. Bazı çerezlik ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinin Tekirdağ koşullarında verim ve verim unsurları. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi 2 (3): 221-227.
• Gorgieva, B., L. Karov, S. Mitrev, N. M. Ruzdik, Z. Kostadinovska, and B. Kovacevik. 2015. Correlation and path analysis in sunflower (Helianthus annuus L.). Helia 1018-1806.
• Hladni N., S. Jocic, and V. Miklic, D. Safticpankovic and M. Kraljevic-Balalic. 2011. Interdependence of yield and yield components of confectionary sunflower hybrids. Genetika 43 (3): 583-594.
• Kaya, Y. 2004. Confectionatry sunflower production in Turkey. Proceeding of 16 th International Sunflower Conference. August 29-September 2. Fargo, USA 817-822.
• Kaya, Y. 2015. Türkiye'deki Çerezlik Ayçiçeği ve Tohumculuğu. http://arastirma.tarim.gov.tr/ttae.
• Khan, H., S. R. Muhammad, and N. Iqbal. 2007. Genetic analysis of yield and some yield components in sunflower. Sarhad J. Agric. 23 (4): 985-990.
• Kholghi M., I. Bernousi, R. Darvishzadeh, A. Pirzad, and H. H. Maleki. 2011. Collection, evaluation and classification of Iranian confectionary sunflower (Helianthus annuus L.) populations using multivariate statistical techniques. Afr. Jour. Biotechnol. 10: 5444-5451.
• Steel, R. G. D., and J. H. Torrie. 1980. Principles and Procedures of Statistics. Second Ed. McGraw-Hill Book Company Inc., New York.
• Sıncık, M., and A. T. Göksoy. 2014. Investigation of correlation between traits and path analysis of confectionary sunflower genotypes. Not. Bot. Horti. Agrobo. 42 (1): 227-231.
• Syed, W. H, S. M. Syed, and S. Hasnain. 2004. Variability for agronomic traits in sunflower random-mating populations: correlations, estimated gains from selection and correlated responses to selection. Helia 27 : 85 - 98.
• Tan, A. Ş. 1993. Ayçiçeğinde (Helianthus annuus L.) melez varyete (F1) ıslahında kendilenmiş hatların çoklu dizi (Line x Tester) analiz yöntemine göre kombinasyon yeteneklerinin saptanması üzerine araştırmalar. Doktora tezi. E.Ü. Zir. Fak. Fen Bil. Ens. Tarla Bit. Ana Bil. Dalı. Bornova - İzmir.
• Yankov, B., and N. Tahsin. 2015. Genetic variability and correlation studies in some drought-resistant sunflower (Helianthus annuus L.) genotypes. Journal of Central European Agriculture 16 (2): 212 - 220.