Ornamental Plants Genetic Resources of Turkey

Yıl 2016, Cilt: 26 Sayı: 2, 51 - 64, 21.12.2016

Gülden Haspolat Ümran Şenel Salih Gökkür , Ayhan Kesici

Öz

The flora
of Turkey, which is rich in biological diversity, contains many plants species
including ornamental plants. Hundreds
of species of ornamentals such as bulbs, rhizomes and tubers are also endemic plants.
This study contains activities of ‘Ornamental Plant Genetic Resources Project’
that have been carried out since 1964 at Aegean Agricultural Research Institute
(AARI). The aim of the study is determination and protection of the genetic
richness in our country’s flora those can be used as ornamental plants and
providing starting material to the breeding. Within this study seed, herbarium
and some vegetative material samples were collected, conserved, multiplication
and characterization activities have already been carried out. At present, 65 samples
have been protected at conservation pads. As a result, during the study it has
been observed that natural flora has been destroyed unconsciously and many
plant species are
threatened with extinction. In addition, the result of vegetative
conservation studies showed that there have been difficulties in the
conservation of some species; however, some of them cannot be conserved at all
due to the ecological conditions of Aegean Region. In conclusion, there is a
need for determining and implementing new strategies for the conservation of
ornamental plant genetic resources.

 

Anahtar Kelimeler

Genetic resources, geophyte, endemic, ornamental plantS

Türkiye Süs Bitkileri Genetik Kaynakları

Öz

Ülkemizde
biyolojik çeşitliliğin en büyük parçası olan doğal bitki örtüsü özellikle süs
bitkisi olarak kullanılabilen pek çok türü de içermektedir. Başta soğanlı,
rizomlu, yumrulu süs bitkileri olmak üzere yüzlerce doğal süs bitkisi türü aynı
zamanda endemik bitkilerimiz arasında yer almaktadır. Bu araştırma, 1964
yılından beri sürekli olarak ve sistemli bir şekilde Ege Tarımsal Araştırma
Enstitüsü’nde (ETAE) yürütülen ‘Süs Bitkileri Genetik Kaynakları Projesi’ çalışmalarını
kapsamaktadır. Ülkemiz florasında doğal olarak yayılış gösteren, süs bitkisi
olabilecek genetik varlığın saptanması ve muhafazası, ıslah çalışmalarında
kullanılabilecek başlangıç materyali temini amaçlanmıştır. Bu çalışma
kapsamında tohum, herbaryum ve bazı vejetatif materyal örnekleri toplanarak
muhafaza altına alınmış, tanımlama ve çoğaltma çalışmaları yapılmıştır.
Hâlihazırda, muhafaza yastıklarında 65 adet
örnek muhafaza edilmektedir. Çalışma süresince değişik nedenlerle doğal bitki
örtüsünün bilinçsizce tahrip edildiği ve pek çok bitki türünün de yok olma
tehlikesiyle karşı karşıya olduğu gözlenmiştir. Ayrıca vejetatif muhafaza
çalışmaları sonucunda da, ekolojik faktörler nedeniyle Ege Bölgesi koşullarında
bir çok bitki türünün muhafazasında problemler yaşandığı ve bir kısmının da
muhafaza edilemediği belirlenmiştir. Sonuç olarak süs bitkileri genetik
kaynaklarının korunmasında farklı stratejilerin belirlenerek uygulamaya
aktarılması gerektiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Genetik kaynaklar, geofitler, endemik, süs bitkisi

Kaynakça

• Aksu, E. 2002. İhracatı Yapılan Doğal Çiçek Soğanları. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü. Yayın No:84. Yalova.
• Anonim. 2016a. TUBİVES. Türkiye bitkileri veri tabanı (http://www. http://www.tubives.com).
• Anonim. 2016b. TUBİVES. Türkiye bitkileri veri tabanı (http://www.bizimbitkiler.org.tr/v2/liste.php). http://www.bizimbitkiler.org.tr/v2/liste.php.
• Arslan, N., İ. Baktır, O. Beyazoğlu, T. Ekim, M. Koyuncu, N. Özhatay ve Ö. Seçmen. 1996. Türkiye’ nin Ekonomik Değeri Olan Geofitlerinin Üretimi ve Doğal Populasyonları Hakkında Rapor. İstanbul.
• Boissier, E. 1879. Thymus L. in Flora Orientalis, Genevrae et Basileae, IV., p. 554.
• Brummit, R. K., and C. E. Powell. 1992. Authors of plant names 732, Royal Botanic Gardens. Kew.
• Clifford, H. T., and W. Stephenson. 1975. An introduction to Numerical Classification. Academic Press. New York.
• Davis, P. H., and I. C. Hedge., 1965. The Flora of Turkey Past, Present and Future. Condollea. 8: 381–449.
• Davis, P. H. 1965-1985. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Volume 1-9, Edinburgh University Press. Edinburg.
• Davis, P. H., R. R. Mill, and K. Tan., 1988. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Volume 10 (Supplemental), Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Ekim, T., M. Koyuncu, M. Vural, H. Duman, Z. Aytaç ve N. Adıgüzel. 2000. Red Data Book of Turkish Plants (246). Türkiye Tabiatını Koruma Derneği. Ankara.
• Ergun, M. E., S. Erkal ve F. Pezikoğlu. 1997. Doğadan Sökülen Çiçek Soğanlarının Sökümü, Üretimi ve Ticaretinin Ekonomik Yönden Değerlendirilmesi. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Atatürk Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü. Bilimsel Araştırma ve İncelemeler. Yayın No: 108. Yalova.
• Güner, A., S. Aslan, T. Ekim, M. Vural, ve M. T. Babaç (edlr). 2012. Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul.
• Ildır, S. 1993. Süs bitkileri, doğal çiçek soğanları. 7. Beş Yıllık Kalkınma Planı, Bitkisel Ürünler. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, TÜGEM. Ankara.
• Karagüzel Ö., K. Aydınşakir ve A. S. Kaya. 2007. Dünyada ve Türkiye’de çiçek soğanları sektörünün durumu. Derim Dergisi Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü. 24:(1) 1-10.
• Karaoğlu, C. 2010. Soğanlı bitkiler ve in vitro hızlı çoğaltım. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi 19 (1-2): 24-29.
• Kazaz, S., K. Erken, Ö. Karagüzel, Ş. Alp, M. Öztürk, A. S. Kaya, F. Gülbağ, M. Temel, S. Erken, Y. İ. Saraç, Z. Elinç, A. Salman ve M. Hocagil. 2015. Süs Bitkileri Üretiminde Değişimler ve Yeni Arayışlar. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Ziraat Mühendisliği VIII. Teknik Kongresiç 12-16 Ocak, Ankara.
• Kence, A. 1992. Biyolojik zenginlikler, sorunlar ve öneriler. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Dergisi Sayı: 74. Ankara. Kornerup, A., and J. H. Wanscher. 1978. Methuen Hand Book of Colour. Third Edition. London.
• Önder, F. 1997. Türkiye’den yurtdışına kaçırılan biyolojik zenginliklerimiz. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Dergisi Sayı: 114. Ankara.
• Özhatay, N. Ş. Kültür,. and B. Gürdal. 2011. Check-List Of Additional Taxa to the Supplement Flora of Turkey. Turkish Journal of Botany 35:1-36.
• Özzambak, M. E., E. Zeybekoğlu ve Ö. Kahraman. 2007. Süs Bitkileri Yetiştiriciliğinde İyi Tarım Uygulamaları. İzmir. Rechinger, K. H. 1943. Flora Aegaea. Flora der Inseln und Halbinseln des agaischen Meeres.
• Sneath, P. H. A., and R. R. Sokal. 1973. Numerical Taxonomy. The Principles and Practice of Numerical Classification. Freeman, San Fransisco.
• Steel, R. G. D., and J. H. Torrie. 1980. Principles and Procedures of Statistics. A Biometrical Approach. Mc Grow-Hill Book Co. New York.
• Strid, A. (ed.) 1986. Mountain flora of Greece. Volume 1, Cambridge Universty Press. Cambridge.
• Tan, A. 1983. Sayısal Taksonomik Yöntemlerle Varyasyonun Saptanması. EBZAE Yay. No: 30. Menemen.
• Tan, A. 2010. Türkiye Gıda ve Tarım Bitki Genetik Kaynaklarının Durumu, Gıda ve Tarım için Bitki Kaynaklarının Muhafazası ve Sürdürülebilir Kullanımına İlişkin Türkiye İkinci Raporu. İzmir. 158 s.
• Townsend, C. C., and E. Guest. 1996. Flora of Iraq. Published by Ministry of Agriculture.
• Tutin, G. T., V. H. Heywood, N. A. Burges, D. M. Moore, D. H. Valentine, S. M. Walters, and D. A. Webb. 1964. Flora of Europae. Cambridge University Press.
• Ulubelde, M. 1983. Meyve genetik kaynaklarının toplanması ve korunması. Ege Bölge Zirai Araştırma Enstitüsü Yayınları. Yayın No: 34. İzmir.
• Uluğ, B. V. 1997. Adıyaman Lalesi (Fritillaria persica L.) Soğanlarının Değişik Vegetatif Yöntemlerle Üretilmeleri ve Etkileri Üzerine Araştırmalar. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Bilimsel Araştırma ve İncelemeler. Yalova. 104: 43 s.
• Yıldırımlı, Ş. 1996. The Chorology of the Turkish Gymnosperms. Ot Sist. Bot. Derg. 3: 113-124.
• Zencirkıran, M. 1998. Türkiye florasında bulunan bazı önemli soğanlı süs bitkilerinde çoğaltım yöntemleri üzerine araştırmalar. Doktora Tezi. Uludağ ÜZF. Bahçe Bitkileri Bölümü, Bursa.
• Zencirkıran, M. 2002. Geofitler. Uludağ Rotary Derneği Yayınları 1: 28-29. Bursa.