Bal ve Bombus Arısı Tozlaşmasının ve Doğal Tozlayıcıların Kirazda Meyve Tutumu ve Kalitesi Üzerine Etkisi

Yıl 2018, Cilt: 28 Sayı: 2, 62 - 75, 22.10.2018

Erkan Topal , Banu Yücel , Engin Altunoğlu Ali Alptekin Acar Mustafa Kösoğlu F. Ekmel Tekintaş

Öz

ÖZ: Bu çalışma İzmir’in Kemalpaşa İlçesi’nde 0900 Ziraat
(Salihli) kiraz çeşidinde 2015 ve 2016 yıllarında bal (Apis mellifera L.),
bombus arılarının (Bombus terrestris dalmatinus) ve doğal tozlayıcıların kiraz
çiçeklerine gerçekleştirdiği ziyaret sonucunda meyve tutumu ve kalitesine olan
etkisinin belirlenmesi amacıyla, üç parselde; her parselde 8 ağaç olmak üzere
toplam 24 ağaçta, kapalı (3,8 mm x 3,8 mm gözenekli tül) ve serbest uygulama
olarak yürütülmüştür. Uygulamanın yapılacağı dallarda çiçek sayımları yapılmış,
tülle kafese alınmış ve çiçeklenme öncesinde tozlayıcılar bahçelere
getirilmiştir. Çiçeklenme boyunca çiçek üzerinde bal ve bombus arılarının
yanısıra, diğer böceklerin sayımları yapılmıştır. Uygulamaların meyve tutumu ve
kalitesine etkilerini belirlemek amacıyla hasat edilen meyvelerde pomolojik
analiz yapılmıştır. İki yıllık deneme sonucunda elde edilen veriler
değerlendirildiğinde meyve tutumunda açık ve kapalı uygulama arasında ortalama
3 kat düzeyinde fark ortaya çıkmıştır. Bal arısı tozlaşmasıyla açık uygulamada
%14,1 kapalı uygulamada %4,5 meyve tutumu elde edilmiştir. Bombus tozlaşmasında
açık uygulamada %17,3, kapalı uygulama %4,7 meyve tutumu sağlanmıştır. Doğal
tozlayıcılarla ise meyve tutumu açık uygulamada %5,9 kapalı uygulamada ise %1,5
düzeyinde elde edilmiştir. Meyve pomolojik özelliklerinden çekirdek ağırlığı ve
meyve sapı uzunluğu üzerine polinatör uygulamasının istatistiki bir etkisi
bulunamamıştır. Meyve eni, boyu ve ağırlığında ise uygulamalar arası fark
belirlenmiştir (P<0,05). Sonuç olarak kiraz bahçelerinde meyve verimini
arttırmak ve tozlayıcı eksikliğini gidermek amacıyla tozlayıcı kullanılması
gerektiği ortaya konmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Bal arısı, bombus, tozlaşma, kiraz, pomolojik özellikler.

The Effect of Honeybee and Bumblebee Pollination and Natural Pollinators on Cherry Fruit Set and Quality

Öz

ABSTRACT: This
study was conducted in Kemalpaşa, İzmir, on 0900 Agriculture (Salihli) cherry
species, between 2015 and 2016 with the aim of identifying the effect of the
visits of the honey bees (Apis mellifera L.) and bombus bees (Bombus terrestris dalmatinus) to cherry blossoms
on their fruit set and quality. The study was carried out in three enclosed
(3.8 mm x 3.8 mm porous tulle) parcels, each containing 8 trees (24 in total),
and in free implementation fashion. On the branches on which implementations
were made, blossom counts were performed, the blossoms were enclosed in tulle
and the pollinators were brought to the orchard prior to blossoming. As well as
the honey bees and the bombus bees, other insects were counted during the
blossoming. In order to identify the effects of the implementations on the
fruit set and quality, pomological analysis was done on the harvested fruit. An
evaluation of the data obtained after the two-year trial reveals approximately
a three-fold difference in terms of fruit set between open and enclosed
implementation. The honey bee pollination produced a fruit set of 14.1% in open
implementation and 4.5% in enclosed implementation. With natural pollinators,
the fruit set was 5.9% in open implementation and 1.5% in enclosed
implementation. A statistically significant effect of the pollinator
implementation on seed weight and stem length was, which are pomological
features of the fruit, was not found. In terms of fruit breadth, length and weight,
however, a difference between implementations existed (P<0.05). Eventually,
it has been put forward that pollinators should be used in order to increase
the fruitfulness in cherry orchards and prevent the lack of pollinator.

Anahtar Kelimeler

Honey bee, Bombus bee, pollination, cherry, pomological features.

Kaynakça

• Anonymous. 2017. FAO Database. Kiraz üretim miktarları. Erişim Yeri: http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC Erişim Tarihi: 13.07.2017.
• Avcı, M., R. Hatipoğlu, H. Yücel, R. Gültekin. 2010. Tozlayıcı arıların yonca (Medicago sativa L.) klon hatlarının meyve ve tohum tutmasına etkisi. Kafkas Univ. Vet. Fak. Dergisi 16 (Suppl-B): 305-311.
• Ben Porat, A., I. Doron, A. Dag. 1997. Apple pollination. Alon Hanotea 51 (2): 76-78.
• Bolsu, A., and Y. Akça. 2011. Mahlep anacı üzerine aşılı 5 kiraz çeşidinin bazı morfolojik özellikleri ile meyve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi 21 (3): 152-157.
• Bosh, J., and W. P. Kemp. 1999. Exceptional cherry production in an orchard pollinated with blue orchard bees. Bee World 80 (4): 163-173.
• Boyacı, S., ve S. Çağlar. 2013. Gisela® 5 Anacına Aşılı Lapins Kiraz Çeşidinde Meyve Tomurcuğu (Mayıs Buketi) Seyreltmesinin Meyve Kalitesi Üzerine Etkisi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi 6 (2): 76-80.
• Çalmuşur, Ö., ve H. Özbek. 1999. Erzurum’da ayçiçeği (Helianthus annuus L.)’ni ziyaret eden arı (Hymenoptera, Apoidea) türlerinin tespiti ve bunların tohum bağlamaya etkileri. Tr. J. of Biology 22: 1-17.
• Çırtlık, B. K. 2006. Amasya’da yetiştirilen bazı önemli standart ve yerli kiraz çeşitlerinin döllenme biyolojilerinin incelenmesi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Samsun. 83s.
• Çöçen, E., T. Macit, S. Atay, T. Yiğit, Ö. E. Toprak, Y. Bayındır. 2015. Kirazın tozlaşmasında ve meyve tutumunda bal arısı ve böceklerin etkinliği, İç Anadolu Bölgesi 2. Gıda ve Tarım Kongresi, Nevşehir. 1: 473.
• Dag, A. 1993. Recommendation for sunflower pollination. Gan Sade Vmeshek, April: 16-17.
• Delaplane, K. S., and D. F. Mayer. 2000. Crop Pollination by Bees. CAB International, Wallingford, UK. Doğaroğlu, M.1985. Bitkisel üretimde verimliliği artırmada bal arısnın yeri ve önemi. Yem Sanayii Dergisi 48: 11-15.
• Eeraerts, M., I. Meeus, S. Van Den Berge, G. Smagghe. 2017. Landscapes with high intensive fruit cultivation reduce wild pollinator services to sweet cherry. Agriculture, Ecosystems and Environment 239: 342-348.
• Ellis, A., and K. S. Delaplane. 2008. Effects of nest invaders on honey bee (Apis mellifera) pollination efficacy. Agriculture, Ecosystems and Environment 127 (3): 201-206.
• Emre, A. R. 2011. 0900 Ziraat ve sweet heart kiraz çeşitlerinde etkili tozlanma periyotlarının belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Isparta. 53 sayfa.
• Engin, H., ve Ünal. A. 2002. Bornova şartlarında yetiştirilen kiraz çeşitlerinin çiçeklenme zamanları ve çiçeklenme dönemindeki sıcaklıkların çiçeklenme üzerine etkileri. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 39 (3): 9-16.
• Eroğul, D. 2016. İzmir İlinde Yetiştirilen Bazı Önemli Kiraz Çeşitlerinin Fiziksel ve Kimyasal Özelliklerinin Belirlenmesi. YYÜ Tar. Bil. Dergisi 26 (4): 579-585.
• Facteau, T. J., K. E. Rove, N. E. Chestnut. 1986. Firmness of sweet cherry fruit following grow in New York . Proc. Amer. Soc. Hort. Sci. 57: 169-178.
• Fidan, F., H. Çetin, F. Öz. 1993. Bazı Kiraz Çeşitlerinin Dondurulmaya Uygunluğu Üzerine Bir Araştırma, Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi 22 (1-2): 31-34.
• Garratt, M. P. D., T. D. Breeze, N. Jenner, C. Polce, J. C. Biesmeijer, S. G. Potts. 2014. Avoiding a bad apple: Insect pollination enhances fruit quality and economic value. Agriculture, Ecosystems and Environment 184: 34-40.
• Guédon, Y., and J. M. Legave. 2008. Analyzing the time-course variationof apple and pear tree dates of flowering stages in the global warming context. Ecological Modelling 219 (1): 189-199.
• Guo, Y., X. Zhang, Y. Shao, J. Li. 2017. Evaluation of diversity and abundance of pollinating insects on oilseed rape in major planting area of China. International Journal of Agricultural Policy and Research 5 (6): 117-124. https://doi.org/10.15739/ IJAPR.17.013.
• Hansted, L., B. W. W. Grout, J. Eilenberg, I. B. Dencker, T. B. Toldam-Andersen. 2012. The importance of bee pollination of the sour cherry (Prunus cerasus) cultivar ‘stevnsbaer’ in Denmark. Journal of Pollination Ecology 10 (16): 124-129.
• Hansted, L., B. W. W. Grout, T. B. Toldam-Andersen, J. Eilenberg. 2015. Effectiveness of managed populations of wild and honey bees as supplemental pollinators of sour cherry (Prunus cerasus L.) under different climatic conditions. Acta Agriculturae Scandinavica, Section B-Soil & Plant Science 65 (2): 109-117.
• Hendriksma, H. P., N. K. L. Oxman, S. Shafir. 2014. Amino acid and carbohydrate tradeoffs by honey bee nectar foragers and their implications for plant–pollinator interactions. Journal of insect physiology 69: 6-64. Holzschuh, A., J. H. Dudenhöffer, T. Tscharntke. 2012. Landscapes with wild bee habitats enhance pollination, fruit set and yield of sweet cherry. Biological Conservation, Volume 153: 101-107.
• Isaac, R., and A. K. Kirk. 2010. Pollination services provided to small and large highbush blueberry fields by wild and managed bees. Journal of Applied Ecology 47: 841-849.
• İkinci, A., ve İ. Bolat. 2015. Bazı Kiraz Çeşitlerinin GAP Bölgesindeki Performanslarının İncelenmesi. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 19 (2): 54-65.
• Klatt, B. K., A. Holzschuh., C. Westphal, Y. Clough, I. Smit, E. Pawelzik, T. Tscharntke. 2014. Bee pollination improves crop quality, shelf life and commercial value. Proc. R. Soc. B. 281.
• Kuvancı, A., A. İslam, B. Günbey, Ö. Yılmaz, F. Güney. 2010a. Balarısı ile tozlaşmanının kivi meyvesinde C vitamin içeriğine etkisi. S: 267-272. 2 Uluslararası Muğla Arıcılık Çam Balı Kongresi. Bildiriler Kitabı.
• Kuvancı, A., B. Günbey, F. Konak, Y. Karaoğlan. 2010b. Balarısı (Apis mellifera L.) ve diğer böceklerin çilek (Fragaria spp.) bitkisinin polinasyonuna olan etkileri. Uludag Bee Journal February 10 (1): 28-34.
• Legave, J. M., I. Farrera, T. Almeras, M. Calleja. 2008. Selecting models of apple flowering time and understanding how global warming has had an impacton this trait. Journal of Horticultural Science and Biotechnology 83 (1): 76-84.
• Marini, L., G.Tamburini, E. Petrucco-Toffolo, S. A. Lindström, F. Zanetti, G. Mosca, R. Bommarco. 2015. Crop management modifies the benefits of insect pollination in oilseed rape. Agriculture, Ecosystems and Environment 207: 1-66.
• Mert G., ve B. Yücel. 2007. Arıcılıkta Polen ve Nektar Kaynakları, pp. 9-13. TAYEK Ege Dilimi Hayvancılık Grubu Bilgi Alışveriş Toplantısı, 17-20 Nisan, Menemen- İzmir.
• Omoto, Y., and Y. Aono.1990. Estimation of change in blooming dates of cherry flower by Urban warming. Journal of Agricultural Meteorology 46: 123-129.
• Özbiçerler, A. 2006. Yeni Kiraz Çeşitlerinde Sık Dikim Ve İspanyol Budama Sisteminin Meyve Verim Ve Kalitesi Üzerine Etkileri. Ç. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. Adana. 72 s.
• Özçağıran, R. 1966. Kemalpaşa’nın önemli kiraz çeşitleri üzerinde pomolojik ve biyolojik araştırmalar. E.Ü. Zir. Fak. Yayın No: 115, Bornova.
• Öztürk, B., E. Küçüker, O. Saraçoğlu, K. Yıldız, Y. Özkan. 2013. 0900 Ziraat kiraz çeşidinin meyve kalitesi ve biyokimyasal içeriği üzerine büyümeyi düzenleyici maddelerin etkisi. Namık Kemal Üniversitesi Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi 10 (3): 82-89.
• Patidar, B. K., K. N. Ojha, I. U. Khan. 2017. Role of Honeybee (Apis mellifera) in Enhancing Yield of Mustard in Humid Region of Rajasthan, India. Int. J. Curr. Microbiol. App. Sci. 6 (7): 1879-1882.
• Sapir, G., Z. Baras, G. Azmon, M. Goldway, S. Shafir, A. Allouche, R. A. Stern. 2017. Synergistic effects between bumblebees and honey bees in apple orchards increase cross pollination, seed number and fruit size. Scientia Horticulturae 219: 107-117.
• Saturni, F. T., R. Jaffe, J. P. Metzger. 2016. Landscape structure influences bee community and coffee pollination at different spatial scales. Agriculture, Ecosystems & Environment 235: 1-12.
• Shaheen, F. A., K. A. Khan, M. Husain, R. Mahmood, M. K. Rafique. 2017. Role of honeybees (Apis Mellifera L.) foraging activities in increased fruit setting and production of apples (Malus Domestica). Pakistan Journal of Agricultural Research 30 (1): 29-34.
• Sive, A., and D. Resnizky. 1986. Experiments on the storage of rainier and bing cherries. Hort. Abs. 56 (2): 88.
• Sütyemez, M. 2000. Bazı kiraz çeşitlerinde GA3 uygulamalarının meyve tutum ve meyve kalitesi üzerine etkileri. Fen ve Mühendislik Dergisi 3 (1): 43-50.
• Şahin, M., E. Topal, N. Özsoy, E. Altunoğlu. 2015. İklim değişikliğinin meyvecilik ve arıcılık faaliyeti üzerine etkileri. Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi 6 (2): 147-154.
• Şanlı, V. 2001. Uluborlu İlçesinde Yetiştirilen Bazı Kiraz Çeşitlerinin Pomolojik Ve Fenolojik Özellikleri. S. D. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilimdalı, Yüksek Lisans Tezi. Isparta. 83s.
• Tamdoğan, T. 2006. Kirazlarda Budama uygulamalarının Karbonhidrat Birikimi ve Meyve Gözü oluşumu Üzerine Etkileri Ç.Ü. Fen Bil. Enst.Yüksek Lisans Tezi. 24s.
• Tan, A. Ş., A. İ. Öztürk, Ü. Karaca. 2002. Tozlayıcı olarak bal arısı kullanımın ayçiçeğinde verim ve kaliteye etkileri. Anadolu, J. of AARI 12 (1): 1-26.
• Tolon, B. 2002. Bal arılarının bitkisel tozlaşmadaki önemi. Hasad 210: 62-65.
• Türkoğlu, N., S. Şensoy, O. Aydın. 2016. Effects of climate changes on phenological periods of apple, cherry and wheat in Turkey Türkiye’de iklim değişikliğinin elma, kiraz ve buğdayın fenolojik dönemlerine etkileri. Journal of Human Sciences 13 (1): 1036-1057.
• Webb, L. B., P. H. Whetton, E. W. R. Barlow. 2007. Modelled impact of future climate change on the phenology of wine grapes in Australia. Australian Journal of Grape and Wine Research 13 (3): 165-175.
• Yücel, B., İ. Duman. 2005. Effects of foraging activity of honeybees (Apis mellifera L.) on onion (Allium cepa L.) seed production and quality. Pakistan Journal of Biological Sciences 8: 123-126.
• Zhang, H., J. Huang, P. H. Williams, B. E. Vaissiere, Z. Zhou, Q. Gai,, J. An. 2015. Managed bumblebees outperform honeybees in increasing peach fruit set in china: Different limiting processes with different pollinators. PLoS ONE 10(3): e0121143. https://doi.org/10.1371/ journal.pone.0121143.