AİLE İŞLETMELERİNDE ÖRGÜTSEL DEMOKRASİNİN İNOVASYONA ETKİSİ

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 3, 434 - 463, 29.09.2021

Çağatay Han Torun , Fatih Ferhat Çetinkaya

Öz

Çalışmanın temel amacı, Kırşehir ilinde faaliyet gösteren aile işletmelerinin sahip oldukları örgütsel demokrasi anlayışlarının, inovasyon çalışmalarına olan etkisini ortaya koymaktır. İnovasyon faaliyetleri, teknolojiye ayak uydurabilmek ve sürdürülebilir rekabet avantajı sağlayabilmek için önemli bir eylemdir. Araştırmada yöntem olarak nicel araştırma deseni kullanılmıştır. Nicel araştırma, vaka ve olayları objektif, gözlemlenebilir, ölçülebilir ve sayısal olarak ifade edilebilir bir şekilde ortaya koyan araştırma şeklidir. Elde edilen veriler uygun istatistiksel program kullanılarak analiz edilmiş ve verilerin analize uygun olup olmadığı belirlenmiştir. Kullanılan ölçeklerin güvenilirlik ve geçerlilik analizleri yapılarak, ölçeklerin güvenilirlik ve geçerliliği sağlanmıştır. Araştırma Kırşehir Sanayi ve Ticaret Odası’na kayıtlı üretim ve imalat işletmeleri üzerinde yapılmıştır. Elde edilen veriler, one way anova, t testi, korelasyon ve regresyon analizlerine tabi tutulmuştur. Araştırma sonucunda aile işletmelerinde örgütsel demokrasi algısının inovasyon üzerinde etkili olduğu tespit edilmiştir (R2= ,422). Yine araştırma neticesinde örgütsel demokrasinin alt boyutlarından şeffaflık ve adalet alt boyutunun inovasyonu pozitif yönlü ve anlamlı olarak etkilediği tespit edilmiştir (R2= ,497). Bu sonuçlar doğrultusunda aile işletmeleri için önemli olan örgütsel demokrasi ve inovasyon arasındaki ilişki ortaya konularak literatüre katkı yapmak istenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Aile İşletmeleri, Kurumsallaşma, Örgütsel Demokrasi, İnovasyon

THE EFFECT OF ORGANIZATIONAL DEMOCRACY ON INNOVATION IN FAMILY BUSINESSES

Öz

The main purpose of the study is to reveal the effect of organizational democracy understanding of family businesses operating in Kırşehir province on innovation studies. Innovation is an important activity in order to keep up with the developing technology in today's competitive conditions and to provide a sustainable competitive advantage. Quantitative research design was used as a method in the research. Quantitative research is a form of research that presents cases and events in an objective, observable, measurable and quantifiable way. The obtained data were analyzed using the appropriate statistical program and it was determined whether the data were suitable for analysis. Reliability and validity analyzes of the scales used were performed and the reliability and validity of the scales were ensured. The research was carried out on production and manufacturing enterprises registered with Kırşehir Chamber of Industry and Commerce. The obtained data were subjected to one way anova, t test, correlation and regression analysis. As a result of the research, it was determined that the perception of organizational democracy in family businesses is effective on innovation (R2= ,422). Again, as a result of the research, it was determined that the transparency and justice sub-dimensions, which are among the sub-dimensions of organizational democracy, affect innovation positively and significantly (R2= ,497). In line with these results, it is desired to contribute to the literature by revealing the relationship between organizational democracy and innovation, which is important for family businesses.

Anahtar Kelimeler

Family Businesses, Corparate, Organizational Democracy, Innovation

Kaynakça

• Ahmed, K., Adeel, A., Ali, R. ve Rahman, R. (2019). Organizational democracy and employee outcomes: The mediating role of organizational justice. Business Strategy and Development Research Article, 2(3), 204-219.
• Akça, N. (2010). Aile İşletmelerinin Tanımı, Özellikleri ve Aile İşletmelerinde Kurumsallaşma: Denizli İlinde Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Arslan, E. T. (2006). Aile Şirketlerinde Profesyonel Yöneticinin İkilemleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Aslan, E. (2015). İnovasyon, York Üniversitesi Türkiye Temsilciliği, İşletme Bölümü, İstanbul. Ateş, Ö. (2005). Aile Şirketleri: Değişim ve Süreklilik, 1. Baskı, Ankara Sanayi Odası Yayınları, Ankara.
• Bakan, İ., Kara, E. ve Güler, B. (2017). Örgütsel Demokrasi Algısının Çalışanların İç Girişimcilik Performansına Etkileri: Marmaris’teki Otel İşletmelerinde Bir Alan Araştırması. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 6(14), 115-138.
• Benlioğlu, B. (2021). Psikolojik Güvenin Rol İçi Performansa Etkisinde Çalışan Sessizliği ve Örgütsel Demokrasinin Rolü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Başkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Ankara.
• Bilge, H., Barbuta-Misu, N., Zungun, D., Virlanuta, F.O. ve Güven, H. (2020). Özel Sektörde Örgütsel Demokrasi: Bir Alan Araştırması. Sürdürülebilirlik, 12(8), 3446.
• Biçkes, M. D. (2011). Örgütsel Öğrenme, İnovasyon ve Firma Performansı Arasındaki İlişkiler: İnovasyonun Aracılık Etkisine Yönelik Büyük Ölçekli İşletmelerde Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Candan, Z. (2020). İnovasyona Engel Olan Faktörler: Aile Şirketlerinde Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Coşan, P. E. ve Gülova, A.A. (2014). Örgütsel Demokrasi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 21(2), 231-248.
• Çavuş, M. F. ve Biçer, M. (2021). The effects of organizational democracy on organizational citizenship behaviors. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1), 387-396.
• Çelik, A., Soysal, A. ve Alıcı, S. (2004). Aile İşletmelerinde Kuşak Çatışmasından Kaynaklanan Yönetim Sorunları: K. Maraş̧ Aile İşletmelerinde Bir İnceleme. 1. Aile İşletmeleri Kongresi (Kongre Kitabı), Editör: Tamer Koçel. İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 40, 2. Baskı,189-202.
• Debarliev, S. ve Janeska-Iliev, A. (2015). Family business characteristics and differences-someInsights from the developing countries. International Conference Challenges of Europe: Growth, Competitiveness and Inequality 11th Conference, 39-61.
• Demirel, Y. ve Kubba, İ.Z. (2014). Örgütsel Öğrenmenin Yenilikçilik Üzerine Etkisi: Otomotiv Sektöründe Bir Araştırma. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, IX(II), 137-151.
• Diéguez Soto, J., López Delgado, P., & Rojo Ramírez, A. (2015). Identifying and classifying family businesses. Review of Managerial Science, 9(3).
• Erkasap, A. (2020). Çalışanların Kişilik Özellikleri ile Örgütsel Demokrasi Algılarının Örgütsel Muhalefet Davranışları ve Örgütsel Sessizlikleri Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Esen, F. (2015). Aile Şirketlerinin Kurumsallaştırılması ve Ekonomi Üzerindeki Etkileri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Feninger, M., Kammerlander, N. ve De Massis, A. (2019). Family business innovation: A circular process model. Family Firms and Institutional Contexts: Business Models, Innovation and Competitive advantage. Edited by Giorgia M. D’Allura, Andrea Colli and Sanjay Goel, Publisher: Edward Elgar, Elgaronline, UK, 187-210.
• Geçkil, T. ve Koçyiğit, N. (2017). Örgütsel Demokrasi ile Psikolojik Sermaye Arasındaki İlişki: Konaklama İşletmelerinde Bir Araştırma. Social Sciences Research Journal, 6(4), 331-346.
• Geçkil, T. ve Tikici, M. (2015). Örgütsel Demokrasi Ölçeği Geliştirme Çalışması. Amme İdaresi Dergisi, 48(4), 41-78.
• Harrison, J. S. ve Freeman, E. (2004). Is organizational democracy worth the effort. Academy of Management Executive, 18(3), 49-53.
• Işık, M. (2017). Kamu Kurumlarında Örgütsel Demokrasi Algısı (İş-Kur Isparta İl Müdürlüğü Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 22, Kayfor 15 Özel Sayısı, 1661-1672.
• Jong, G. ve Witteloostujin, A. (2007). Organizational democracy. International Encyclopedia of Organization Studies, Volume 3, 1039-1042. Sage Publushing.
• Kamacı, K. (2019). Aile işletmelerinde Kurumsallaşma. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Kaplan, H. (2010). İşletmelerin İnovasyon Yapma Nedenleri ile Sahip Oldukları İnovasyon Çıktıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kara, R. (2020). Aile İşlemlerinde Algılanan Örgütsel Demokrasinin İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Toros Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Kenyon-Rouvinez D. ve Ward J.L. (2005). Introduction and models. in: Family business. A Family Business Publication. London: Palgrave Macmillan.
• Kesen, M. (2015). Örgütsel Demokrasinin Çalışan Performansı Üzerine Etkileri: Örgütsel Özdeşleşmenin Aracılık Rolü. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 535-562.
• Kıray, R. O. (2010). Aile İşletmelerinin Kurumsallaşmasında Yönetimin Devri: Eskişehir’de Faaliyet Gösteren Aile İşletmelerinde Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Kırım, A. (2003). Aile Şirketlerinin Yönetimi, 2.Baskı, İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Kılıç, A. C. (2019). Stratejik İnovasyonun Organizasyon Başarısına Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gebze Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Konyalılar, N. (2020). Entelektüel Sermaye ve İnovasyonun Çalışan Performansına Etkisi: Havacılık Sektörü̈ Örneği. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kraus, S., Pohjola, M. ve Koponen, A. (2012). Innovation in family firms: An empirical analysis linking organizational and managerial innovation to corporate success. Review of Managerial Science, 6(3), 265–286.
• Meléndez, A. P., Dieguez-Soto, J. ve Garredo-Moreno, A. (2015). Empirical research on Innovation in Family Business: literature review and proposal of an integrative framework. Review of Business Management, 17(56), 1064-1089.
• Mete, N. (2019). İşletmelerde Kurumsallaşma ve İnovasyon Arasındaki İlişkinin İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Meşe, B. (2005). Aile Şirketlerinin Kurumsallaşması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gebze Yüksek Teknoloji Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Ongar, C. (2011). Profesyonel Yöneticilerin Aile İşletmelerinin Yönetiminde Yaşadıkları Sorunlar: Eskişehir’deki Aile İşletmeleri Üzerinde Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Pazarcık, O. (2004). Aile İşletmelerinin Tanımı, Kurumsallaşması ve Yönetişimi. 1. Aile İşletmeleri Kongresi (Kongre Kitabı) Editör: Tamer Koçel, İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 40, 2. Baskı, İstanbul, 33-4.
• Peşkircioğlu, N. (2014). Aile İşletmeleri ve Kurumsallaşma. Anahtar Dergisi, Aralık, 2014.
• Ramadani, V. ve Hoy, F. (2015). Context and uniqueness of family businesses. Dana LP., Ramadani V. (eds) Family Businesses in Transition Economies. Springer, Cham, 9-37.
• Reyhanoğlu, M. ve Sırkıntıoğlu, Ş. (2016). Aile İşletmelerinde Aile Değerlerinin Örgüt Kültürüne Etkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(3), 574-596.
• Sadykova, G. ve Tutar, H. (2014). Örgütsel Demokrasi ve Örgütsel Muhalefet Arasındaki İlişki Üzerine Bir İnceleme. İşletme Bilimi Dergisi, 2(1), 1-16.
• Sarwar, M. W. (2014). Innovation in family firms Case Study. Centria University, Thesis.
• Saylı, H. ve Ağca, V. (2009). Aile İşletmelerinde Aile Kültürününüm İç Girişimcilik Eğilimleri Üzerine Etkisi: Afyon- Denizli- Uşak Örneği. İş Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 11(2), 117-136.
• Sevinç, İ. (2005). Büyüme Sürecindeki Aile İşletmelerinin Karşılaşabilecekleri Sorunlar: Konya’da Faaliyet Gösteren Aile İşletmelerinde Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(2), 315-331.
• Soylu, A. ve Öztürk, G. M. (2010). İnovasyon Yönetimi. Sosyo Ekonomi Dergisi, Sayı 1, 112-130.
• Şen, E. ve Bolat, M. (2015). İşletmelerde Demokratik Yönetim Anlayışının İnovasyon ve Firma Performansı Üzerine Etkisi: İstanbul Avrupa Yakası Lojistik İşletmeleri üzerine Bir Uygulama. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimleri Dergisi, 14(27), 149-172.
• Şen, N. (2017). İnovasyon ve Girişimcilik: Kamuda İnovasyon ile İlgili Bir Uygulama. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Şenol, S. ve Aktaş, H. (2017). Algılanan Demokrasinin Örgütsel Sessizlik Tutumlarına Etkisi: İstanbul’da Tekstil Sektöründe Faaliyet Gösteren Bir İşletme Çalışanları Üzerinde Araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 16. UİK Özel Sayısı, 833-850.
• Ünal, A. ve Kılınç, İ. (2016). İnovasyon Yönetimi Girişimcilik ve İnovasyon Yönetimi. Editör Prof. Dr. Kahraman Çatı. 1. Basım. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Üst Can, Ç. (2020). Örgütsel Demokrasi Boyutlarının İncelenmesine Yönelik Açıklayıcı Bir Karma Yöntem Araştırması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Van Witteloostuijn, A. ve De Jong, G. (2007). Organizational democracy, in: S.R. Clegg & J.R. Bailey (eds.), International Encyclopedia of Organization Studies Volume 3, 1039-1042.
• Weber, W. G., Unterrainer, C. ve Schmid, B. E. (2009). The influence of organizational democracy on employees' socio‐moral climate and prosocial behavioral orientations. Journal of Organizational Behavior, 30(8), 1127-1149.
• Yağcı, T. (2019). Aile İşletmelerinde Kurumsallaşma Sürecinde Tuzak Davranışlar ve Kahraman Maraş Örneği. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
• Yaman, K. D. (2019). İnovasyonu Destekleyen Örgüt Kültürünün İnovasyon Yeteneğine Etkisinde Kuşak Frakının Rolü: Adana İli İmalat Sanayi Örneği. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Çağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Yavuz, Ç. (2010). İşletmelerde İnovasyon-Performans İlişkisinin İncelenmesine Dönük Bir Çalışma. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5(2), 143-173.
• Zewawi, N.M., Vahap, A.S., El Memun, A. Yaacob, A.S. Al Samy, N.K. ve Fazal, A.S. (2016). Defining the concept of innovation and firm innovativeness: A critical analysis from resorce-based view perspective. International Journal of Business and Management, 11(6), 87-94.
• Zorluoğlu, H.İ. (2019). Aile İşletmelerinde Yönetimin Devri Sürecinde Aile Örgüt Kültürünün Y Kuşağına Aktarılmasında Bir Model Önerisi: Spiritüel İletişim. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Halkla İlişkiler ve Tanıtım Anabilim Dalı, Ankara.