AYDINLANMA RASYONALİZMİNİN NEOKLASİK EKONOMİYE YANSIMALARI

Yıl 2019, Cilt: 20 Sayı: 1, 84 - 95, 30.06.2019

İsmail Tolga Kaya

Öz

Bu
çalışma rasyonalizm kavramını açıklamayı ve bunun neoklasik iktisada etkisini
ortaya koymayı amaç edinmiştir. Kullanılan yöntemde öncelikle birincil
kaynaklardan yararlanılmış, konu hakkında önemli bilgiler içeren ikincil
kaynaklara da yer verilmiştir. Rasyonalizmin iktisada olan etkisi öncelikle
Aydınlanma döneminde başlar. Newtonyen devrim iktisatçılarca örnek alınır ve
doğa bilimlerinin uyguladıkları yöntemler iktisatta kullanılır. Rasyonel
davranış da bu aşamada iktisada aktarılmıştır. Malthus eleştirmiş olsa da diğer
klasik iktisatçılar rasyonalizmi modellerine dahil etmiştir. İktisat doğa
bilimlerinin atomunu birey, uzayını piyasa, kuvvetini marjinal fayda biçiminde
kendi sistemine ilave eder. Bunu en radikal biçimde de neoklasik ekol
uygulamıştır. Rasyonel davranış varsayımı neoklasikler için kutsal bir ilkeye
dönüşmüştür. Neticede rasyonalizm ile temellerini atan neoklasik ekol
tümdengelim yöntemini benimseyerek, matematikselleşmeye önem vererek,
maksimizasyonu uygulayarak ve tamamen akılcı davranan homo economicusu kullanarak oluşturduğu yapıyı sağlamlaştırmıştır.
Sonuçta rasyonalizm iktisatta farklı dönemlerde farklı biçimde kullanılmış olsa
da gerek iktisatçıların modellerini oluşturmasında gerek ekollerin genel kabul
gören varsayımlarında etkili bir rol oynamıştır. 

Anahtar Kelimeler

Rasyonalizm, Aydınlanmada rasyonalizm, Neoklasik iktisatta rasyonalizm

Kaynakça

• Acar, Gökmen Tarık (2016). İktisadı Değiştirmek: Neoklasik İktisada Eleştirel Bir Yaklaşım, İletişim Yayınları, Yayın No: 1331, İstanbul.
• Alada, Dinç (2000). İktisat Felsefesi ve Belirsizlik, Bağlam Yayınları, Yayın No: 144, İstanbul.
• Arrow, Kenneth (1987). Economic Theory and the Hypothesis of Rationality, The New Palgrave A Dictionary of Economics içinde, The Macmillan, C: 2, s. 69-75, Londra.
• Brue, Stanley; Erant, Randy (2007). The History of Economic Thought, Thomsan South-Western, Ohio.
• Buchholz, Todd (2005). Ölü İktisatçılardan Yeni Fikirler, Adres Yayınları, İstanbul.
• Buhr, M; Schroeder, W, Barck, K (2006). Aydınlanma Felsefesi, Yeni Hayat Kütüphanesi, İstanbul.
• Candan, Esin; Hanedar, Avni Önder (2005). “İktisat Neden Bir Kapalı Kutudur? Hâkim İktisadın, Değer Yargısı-Sınama İlişkisi”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Ekonomik Yaklaşım Dergisi Kongreler Dizisi (IV), s. 1-11.
• Cevizci, Ahmet (1999). Akılcılık, Paradigma Felsefe Sözlüğü içinde, Paradigma Yayınevi, s. 30-31, İstanbul.
• Cevizci, Ahmet (2003). Rasyonalizm, Felsefe Ansiklopedisi içinde, C: 1, s. 185-206, İstanbul, Etik Yayınları.
• Cevizci, Ahmet (2005). Paradigma Felsefe Sözlüğü, Paradigma Yayınları, Felsefe Serisi: 1, İstanbul.
• Cevizci, Ahmet (2008). Aydınlanma Felsefesi Tarihi, Asa Kitabevi, Yayın No: 35, Bursa.
• Christesen, Paul (2003). “Economic Rationalism in Fourth-Century BCE Athens”, Greece & Rome, C: 50, No: 1, s. 31-56.
• Çiğdem, Ahmet (2006). Aydınlanma Düşüncesi, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Çüçen, A. Kadir (2013). Orta Çağ ve Rönesans’ta Felsefe, Ezgi Kitabevi, Bursa.
• Demir, Ömer (2013). Akıl ve Çıkar, Sentez Yayıncılık, Ankara.
• Doucouliagos, Chris (1994). A Note On The Evolution Of Homo Economicus, Journal of Economic Issues, C. 28, No: 3, s. 877-883.
• Grünberg, Teo (2005). Felsefe ve Felsefi Mantık Yazıları, Yapı Kredi Yayınları, Yayın No: 2227, İstanbul.
• Guerrien, Bernard (1991). Neo-Klasik İktisat, İletişim Yayıncılık, İstanbul.
• Kara, Ahmet (2001). İktisat Kuramında Pozitivizm ve Postmodenizm, Vadi Yayınları, Yayın No: 156, Ankara.
• Küçükkalay, Abdullah Mesud (2011). İktisadi Düşünce Tarihi, Beta Yayıncılık, Yayın No: 2521, İstanbul.
• Ruthherford, Donald (2002). Homo-Economicus, Dictionary of Economics içinde, Routledge, Londra.
• Savaş, Oktay Vural (2007). “Varsayalım ki” İktisat, Nobel Yayınları, Yayın No: 1123, Ankara.
• Seyidoğlu, Halil (2002). Rasyonalizm, Ekonomik Terimler Ansiklopedik Sözlük içinde, s. 520, İstanbul, Güzem Can Yayınları.
• Şekerci, Ahmet Erhan (2016). Aydınlanma Ve Din, İnsan Yayınları, Yayın No: 665, İstanbul.
• Yılmaz, Feridun (2009). Rasyonalite, Paradigma Yayınları, İstanbul.