SUYUN EKONOMİK DEĞERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2019, Cilt: 20 Sayı: 2, 44 - 62, 30.09.2019

Sevilay Küçüksakarya , Ali Hakan Göçmen

Öz

2050
yılına kadar dünya nüfusunun %33 artarak 9.3 milyar'a yükselmesi ve buna bağlı
olarak da gıda talebinin aynı dönemde %60 artması beklenmektedir. Ayrıca,
kentsel alanlarda yaşayan nüfusun 2050'de 6.3 milyar'a neredeyse bugünkinin iki
katına çıkacağı tahmin edilmektedir. OECD 2012 Küresel Çevresel Görünümün Temel
Senaryosunda şimdiki nüfusa ek olarak 2,3 milyar insanın daha özellikle Kuzey
ve Güney Afrika ve Güney ve Orta Asya gibi ciddi su stresine maruz kalan
bölgelerde yaşayacak olması ile 2050 yılına kadar tatlı su erişimdeki gerilimde
artış eğilimi öngörülmektedir. Başka bir rapor olan BAU (a business-as-usual) senaryosu, 2030
yılına kadar dünyada %40 küresel su açığı yaşanacağını tahmin etmektedir. Su
kullanımı verimliliği iyileştirmeleri, arz ve talep arasındaki %40'lık boşluğu
gidermek ve su kıtlıklarını 2030 yılına kadar azaltmak için iktisadi araç
olarak düşünülmektedir. Doğal kaynaklar, sanayileşmenin başlangıcından beri
süregelerek artan bir baskı altındadır. Orta Doğu ve Afrika’da yaşanan iç
savaşlar, hızlı nüfus artışı, bu artıştan kaynaklanan hızlı ve düzensiz
kentleşme, çevre kirliliği ve tüm bunların tetiklediği iklim değişikliği dünya
genelinde ortaya çıkan açlık sorunu ile birleştiğinde yaşamın temel kaynağı
olan su başta olmak üzere, doğal kaynaklara yönelik talebi arttırmakta ve bu
kaynakları önemli ölçüde tahrip etmektedir. İkamesi olmayan doğal bir kaynak
olarak su, insan hayatının devamlılığında önem konusunda oksijenden sonra
ikinci sırada gelmektedir. Söz konusu tehditler karşısında, kıt olan su kaynaklarını,
tükenmeden, genele yayılmış iş birliği ve güncel su kaynakları verilerinin
birleşimiyle oluşturulacak su yönetimi politikaları ile verimli şekilde yönetmek
zorunlu hale gelmiştir. Bu çalışmada, bahsedilen politikaların temelini
oluşturan suyun ekonomik değeri, diyalektik ve teorik açıdan incelenmektedir. Suyun
ekonomik değerini belirlemede etkili olan ekonomik araçlar, su kaynaklarını
tehdit eden etkenler, suyun kullanım alanlarıve su kaynaklarının güncel durumu
da bu çalışmada analiz edilmiştir. Bu anlamda, bu çalışma Türkçe literatüre
katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Suyun değeri, ekonomik değer, ekonomik araçlar, bütünleşik yönetim

Kaynakça

• Agarwal, A., Angeles, M. S. and Bhatia, R. (2000). Integrated Water Resources Management. Global Water Partnership (GWP) Technical Advisory Committee Background Papers, No. 4.
• Alexandratos, N. and Bruinsma, J. 2012. World Agriculture Towards 2030/2050: The 2012 Revision. ESA Working Paper No. 12-03. Rome, Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO).
• British Broadcasting Corporation(BBC). http://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/03/160321_hindistan_su_mafyasi
• Birleşmiş Milletler Dünya Su Değerlendirme Programı (DSDP). (2012).The United Nations world water development report 4: Managing water under uncertainty and risk. Paris: UNESCO.
• Birleşmiş Milletler Dünya Su Değerlendirme Programı (DSDP). (2014). The United Nations world water development report 2014: Water and energy. Paris: UNESCO.
• Birleşmiş Milletler Dünya Su Değerlendirme Programı (DSDP). (2015).The United Nations world water development report: Water for a sustainable world. Paris, UNESCO.
• Birleşmiş Milletler Dünya Su Değerlendirme Programı (DSDP). (2016). The United Nations world water development report 2016: Water and jobs. Paris: UNESCO.
• Birleşmiş Milletler Dünya Su Değerlendirme Programı (DSDP). (2017). The United Nations world water development report 2017. Wastewater: The untapped resource. Paris: UNESCO.
• Booker, J. F., Howitt, R. E.,Michelsen, A. M., Young, R. A. (2012).Economics and the modelling of water resources and policies,Natural Resource Modelling, 25 (1), 168-218.
• Clausen, T. J. (2004).Integrated Water Resources Management (IWRM) and water efficiency plans by 2005: Why, what and how?.Global Water Partnership (GWP) Technical Committee Background Papers, No. 10.
• Çubukçu, Y. (2006).Hakkaniyet, verimlilik ve sürdürülebilirliğin sağlanması için suyun fiyatlandırılması (xxi). Ankara: Dışişleri Bakanlığı Yayınları Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi.
• Devlet Su İşleri (DSİ), http://www.dsi.gov.tr/toprak-ve-su-kaynaklari
• Dünya Bankası. www.databank.worldbank.org
• Dünya Kaynakları Enstitüsü (World Resources Institute). www.wri.org/our-work/topics/Water
• Dünya Meteoroloji Kurumu (World Meteorological Organization). www.wmo.int/pages/prog/hwrp/documents/english/icwedece.html
• Farolfi, S. (2011).An introduction to water economics and governance in Southern Africa. Notes for the Course of Water Economics and Governance. Maputo:Universidade Eduardo Mondlane, MSc Agricultural Economics.
• Haapala, U. (2002). Urbanization and water: The stages of development in Latin America, South-East Asia and West Africa. Master’s Thesis. Helsinki: Helsinki University of Technology.
• Hanemann, M. (2005).The value of water. Working Paper. Berkeley: University of California.
• Howard, C. D. D. (2003). The economic value of water.Paper submitted on Mountains as Water Towers Conference. Banff, Alberta.
• İlhan, A. (2011).Yeni bir su politikasına doğru Türkiye’de su yönetimi, alternatifler ve öneriler (1). İstanbul: Sosyal Değişim Derneği.
• Jägermeyr, J., Gerten, D., Heinke, J., Schaphoff, S., Kummu, M., Lucht, W. (2015). Water savings potentials of irrigation systems: global simulation of processes and linkages. Hydrol. Earth Syst. Sci., 19, 3073–3091.
• Kraemer, R. A., Castro, Z. G., Motta, R. S., Russell, C. (2003).Economic instruments for water management: Experiences from Europe and implications for Latin America and the Caribbean. Inter-American Development Bank, Regional Policy Dialogue Study Series.
• Küresel Su Ortaklığı (Global Water Partnership). http://www.gwp.org/en/learn/iwrm-toolbox/Management-Instruments/Economic-Instruments/Pollution_charges/
• Küresel Su Ortaklığı (Global Water Partnership). www.gwp.org/en/ToolBox/TOOLS/Management-Instruments/Economic-Instruments/Subsidies/
• Muluk, Ç.B., Kurt, B., Turak, A., Türker, A., Çalışkan M.A., Balkız, Ö.,Gümrükçü, S., Sarıgül, G., Zeydanlı, U. (2013). Türkiye’de suyun durumu ve su yönetiminde yeni yaklaşımlar: çevresel perspektif. Ankara: İşDünyasıveSürdürülebilirKalkınmaDerneği – DoğaKorumaMerkezi.
• OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development). OECD Environmental Outlook to 2050: The Consequences of Inaction. Paris, OECD Publishing. http://dx.doi. org/10.1787/9789264122246-en
• Özsoy, S.,(2009). Su ve Yaşam: Suyun Toplumsal Önemi. Yüksek Lisans Tezi, T.C. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitü- sü, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı, Ankara.
• Rogers, P., Bhatia, R. and Huber, A. (1998).Water as a social and economic good: How to put the principle into practice. Global Water Partnership (GWP) Technical Advisory Committee Background Papers, No. 2.
• Sadoff, C. and Muller, M. (2009). Water management, water security and climate change adaptation: Early impacts and essential responses. GWP Technical Committee Background Papers, No. 14.
• Sadoff, C., Whittington, D. and Grey, D. (2003).Africa’s international rivers: An economic perspective. The World Bank, Direction in Development Series. ISBN 0-8213-5354-3.
• Smith, A., (Ed). (2007). AnInquiry Into The Nature And Causes Of The Wealth Of Nations, MetaLibri Digital Library.
• Turner, K., Georgiou, S., Clark, R., Brouwer, R. & Burke, J. (2004). Economicvaluation of waterresources in agriculture: Fromthesectoralto a functionalperspective of naturalresourcemanagement.Food and Agriculture Organization of the United Nations. Water Reports 27.
• TürkiyeİstatistikKurumu (TÜİK). http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=15844
• Uluırmak, A. (2014). Türkiye'desuyönetimi. YüksekLisansTezi. Ankara: Ankara ÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü. UN DESA (United Nations Department of Economic and Social Affairs). 2011. World Urbanization Prospects: The 2011 Revision. New York, United Nations. http://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/urbanization/WUP2011_Report.pdf
• Ünsal, M., E. (2016). Mikro İktisat, BB101 Yayınları, Ankara, 172
• Ward, F.A. &Michelsen, A. (2002). The economic value of water in agriculture: Concepts and policy applications.Water Policy, 4, 423–446.
• Whittington, D., Sadoff, C. &Allaire, M. (2013).The economic value of moving toward a more water secure world. Global Water Partnership (GWP) Technical Committee Background Papers, No. 18.
• 2030 WRG (2030 World Resources Group). 2009. Charting our Water Future: Economic Frameworks to Inform Decisionmaking. 2030 WRG.