BORSA ENDEKSİ İLE MAKRO EKONOMİK FAKTÖRLER ARASINDAKİ KARŞILIKLI İLİŞKİNİN VAR YÖNTEMİ İLE ANALİZİ: TÜRKİYE VE HİNDİSTAN ÖRNEĞİ

Yıl 2019, Cilt: 20 Sayı: 2, 82 - 99, 30.09.2019

Özge Demirkale

Öz

Bu
çalışmanın amacı, kırılgan beşli grubu içerisinde yer alan Türkiye ve Hindistan
için borsa endeksine etki eden döviz kuru ve faiz değişkenlerinin karşılıklı duyarlılıklarını ve etkileşim
derecelerini vektör otoregresif (vector autoregression –VAR) yöntemi yardımıyla
2005:01-2019:05 dönemi aylık verileriyle analiz etmektedir. VAR metodu ile
borsa endeksleri, döviz ve faiz değişkenleri arasındaki nedensellik ilişkisi
test edilerek, değişkenler arasındaki dinamik ilişkiler on iki dönem boyunca
varyans ayrıştırma ve etki-tepki fonksiyonları ile belirlenmeye çalışılmıştır.
Türkiye için yapılan çalışmanın ampirik bulgularına göre faiz değişkeninden
borsa endeksine doğru tek yönlü, faiz ve döviz değişkenleri arasında çift yönlü
bir nedensellik ilişkisi olduğu tespit edilmiştir. Hindistan’da ise borsa
endeksi ve döviz değişkeni arasında çift yönlü, borsa endeksinden faiz
değişkenine doğru ise tek yönlü bir nedensellik ilişkisi saptanmıştır. Ayrıca
iki ülke içinde analiz bulguları, borsa
endekslerinin çoğunlukla kendi gecikmeli değerlerinin etkisi altında kaldığına,
bununla birlikte döviz değişkeninin
varyansındaki değişmeleri açıklamada etkili olan diğer değişkenlerin değişkeninin
kendisinden sonra sırasıyla borsa endeksi ve faiz değişkenlerinin olduğuna işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Borsa Endeksleri, Makro ekonomik Faktörler, VAR

Kaynakça

• Abdalla I.S.A., Murinde V. (1997). Exchange Rate and Stock Price Interactions In emerging Financial Markets: Evidence on India, Korea, Pakistan and the Philippines. Applied Financial Economics 7: 25-35
• Albeni, M. ve Demir, Y. (2005). Makro Ekonomik Göstergelerin Mali Sektör Hisse Senedi Fiyatlarına Etkisi (IMKB Uygulamalı). Muğla Üniversitesi SBE Dergisi. Bahar 2005. Sayı:14, s.1-18.
• Athukorola, P.C. ve Sen, K. (2004). The Determinants of Private Saving in India. World Development, 32(3), s.491-503.
• Aydemir, O., Demirhan, E. (2009). The relationship between stock prices and exchange rates: evidences from Turkey. International Research Journal of Finance and Economics, 23, 207-215.
• Barbic, T. ve Jurkic, I. C.. (2011). Relationship between macroeconomic fundamentals and stock Market indices in selected CEE countries. Ekonomski Pregled, 62(3-4): 113-133.
• Barışık, S. ve Kesikoğlu, F. (2006). Türkiye’de bütçe açıklarının temel makro ekonomik değişkenler üzerine etkisi (1987-2003 VAR, Etki – Tepki Analizi, Varyans Ayrıştırması). Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 61(4), 59-82. Erişim adresi: http://politics.ankara.edu.tr/index.php?bil=bil_sbfdergisi
• Benninga, S. (2000). Financial modeling (2nd ed.). Cambridge: The MIT Press.
• Berke, B.. (2012). Döviz kuru ve IMKB100 endeksi ilişkisi: Yeni bir test. Maliye Dergisi, 163: 243-257.
• Forson, J. ve Janrattanagul, J.. (2014). Selected macroeconomic variables and stock market movements: empirical evidence from Thailand. Contemporary Economics, 8(2): 154-174
• Frait, J. ve Komarek, L. (2001). Real Exchange Rate Trends in Transitional Countries. WarWıck Economic Research Papers. No:596, s.1-35.
• Granger, C.W.J. (1969). Investigating causal relations by econometric models and cross –spectral methods. Econometrica, Vol:37, No: 3, August, s.424-438.
• Granger, Clive W. J; Bwo-Nung HUANG and Chin Wei YANG; (2000). A bivariate causality between stock prices and exchange rates: Evidence from recent Asian Flu, Quarterly Review of Economics and Finance, 40 (3), pp. 337–354.
• Gujarati, D.N. ve Porter, D.C. (2012). Temel Ekonometri. Literatür Yayınları. Beşinci Basımdan Çeviri.
• Güler, S. ve Nalın, H. T.. (2014). The determinants of stock market returns: An ARDL investigation on Borsa Istanbul. Romanian Economic Journal, 17(51): 3-24.
• Hendry, D., & Juselius, K. (2000). Explaning cointegration analysis: Part II. The Energy Journal, 22(1), 1-34. doi: 10.2307/41322908
• İncilay, S. ve Can İ., (2011), Euro‐Dolar paritesi ve reel döviz kurunun İMKB 100 Endeksi’ne Etkisi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1), ss. 323–339.
• Lin, Chien-Hsiu; (2012). The comovement between exchange rates and stock prices in the Asian emerging markets, International Review of Economics and Finance, 22, pp. 161–172. DOI: 10.1016/j.iref.2011.09.006
• Maysami, R. C., Howe, L. C. ve Hamzah, M. A.. (2004). Relationship between macroeconomic variables and stock market indices: Cointegration evidence from stock exchange of Singapore's All – S Sector Indices. Journal Pengurusan, 24: 47 – 77. http://www.ukm.my/penerbit/jurnal_pdf/Jp24- 03.pdf
• Nieh, C. ve Lee, C. (2001). Dynamic Relationship between Stock Prices and Exchange Rates for G-7 Countries. The Quarterly Review of Economics and Finance, 41, s.477-490.
• Nishat, Mohammed ve Shaheen, Rozina (2002). Macroeconomic factors and Pakistani Equity Market. The Pakistan Development Review 43(4): 619-637. DOI: 10.30541/v43i4IIpp.619-637
• Onasanya, O. K. ve Ayoola, F. J.. (2012). Does macro economic variables have effect on stock market movement in Nigeria?. Journal of Economics and Sustainable Development, 3(10): 192-202.
• Öner, S ve Öner, H. (2016). Rezerv Opsiyonu Mekanizmasının Sağladığı Maliyet Avantajı: Yedi Türk Bankası Örneği. Sosyal Bilimler Dergisi. No:1, s. 22-33.
• Pilinkus, D. ve Boguslauskas, V.. (2009). The short-run relationship between stock market prices and macroeconomic variables in Lithuania: An Application of the Impulse Response Function. Engineering Economics, 65(5).
• Sims, C.A. (1980). Macroeconomics and Reality. Econometrica. Vol:48, No:1, s.1-48.
• Sohail, N. ve Hussain, Z.. (2009). Long-run and Short-run relationship between macroeconomic variables and stock prices in Pakistan: The Case of Lahore Stock Exchange. Pakistan Economic and Social Review, 47(2): 183-198.
• Stanley, M. (2013). Global EM Investor Fragile Five, Erişim Tarihi: 09.08.2019, http://graphics8.nytimes.com/packages/pdf/business/MorganStanleyFragileFive.pdf
• Şerbetçi, A. ve Yardımcıoğlu, M. (2017). Yükselen Piyasa Ekonomileri ve BRICS, MIST, Kırılgan Beşli Ülke Gruplarının Değerlendirilmesi. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 4(9): 105-122.
• Tabak, B. M.. (2006). The Dynamic relationship between stock prices and exchange rates: Evidence for Brazil. International Journal of Theoritical and Applied Finance, 9(8): 1377 – 1396.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Raporu. Temmuz 2002, s.1-69.
• Uzun, U. ve Güngör, B. (2017). Borsa Endeksleri ile ülkelerin seçilmiş makro ekonomik göstergeleri arasındaki ilişkinin uluslararası boyutta incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsu Dergisi, 17(4): 1-30.
• Wongbangpo, Praphan ve Sharma, Subhash C. (2002). "Stock market and macroeconomic fundamental dynamic interactions: ASEAN-5 Countries". Journal of Asian Economics 13: 27-51. https://doi.org/10.1016/S1049-0078(01)00111-7
• Yurdakul, F., Er, H. ve Cevher, E. (2016).Döviz kurunun belirleyicileri, koşullu ve kısmi Granger Nedensellik, SETAR, LSTAR ve TVAR Modelleri. Gazi Kitapevi, Ankara.