REPRESENTATION OF WOMAN IN PARLIAMENT IN THE REPUBLIC OF TURKEY

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 1, 278 - 293, 27.03.2023

Melike Çakır , Rıfat Karakoç

https://doi.org/10.53443/anadoluibfd.1194027

Öz

Turkish parliamentary life includes a historical process that started in the Ottoman Empire period. This parliamentary life, which started in the Ottoman Empire, continued to strengthen and protect its existence in the Republican period. Although parliamentary life in Turkey first emerged as an area where men were represented, women also began to be represented in parliament after the declaration of the Republic. In the first period when women started to be represented in parliament, 18 women deputies managed to enter the parliament. However, from that day until today, the representation rates of women have always remained at a lower level that men. On the other hand, it is clearly seen that Turkish women who have won their political rights earlier than women of other countries, are lagging behind in terms of representation of parliament. In this study, it is aimed examine the ratio of women parliamentarians in the parliament in the Republic of Turkey and to make suggestions for solutions to this situation due to the fact that this ratio is incomplete by us.

Anahtar Kelimeler

Parliament, Women, Representation

TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NDE PARLAMENTODA KADIN TEMSİLİ

Öz

Türk parlamento hayatı Osmanlı Devleti döneminde başlayan tarihsel bir süreci içermektedir. Osmanlı Devleti’nde başlayan bu parlamento hayatı Cumhuriyet döneminde varlığını güçlendirerek korumaya devam etmiştir. Türkiye’de parlamentolu hayat ilk olarak erkeklerin temsil edildiği bir alan olarak ortaya çıkmış olsa da Cumhuriyet’in ilanının sonrasında kadınlar da parlamentoda temsil edilmeye başlanmıştır. Kadınların parlamentoda temsil edilmeye başlandığı ilk dönem, 18 kadın milletvekili parlamentoya girmeyi başarmıştır. Ancak o günden günümüze kadar olan süreçte kadınların temsil oranları erkeklerden her zaman düşük düzeyde kalmıştır. Bir diğer yönden diğer ülkelerin kadınlarından daha önce siyasi haklarını kazanan Türk kadınının parlamentoda temsil açısından geri planda kaldığı açık biçimde görülmektedir. Bu çalışmada Türkiye Cumhuriyeti’nde kadın parlamenter oranının belirlenmesi ve bu oranın tarafımızca eksik bulunması nedeniyle bu duruma yönelik çözüm önerilerinde bulunmak amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Parlamento, Kadın, Temsil

Kaynakça

• Ahmad, F. (2019). Bir kimlik peşinde Türkiye. (Çev: S. C. Karadeli). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Altınova Hancı, H. (2020). Türkiye’de kadınların siyasete katılımı ve temsili: Sorunlar ve çözüm önerileri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çorum.
• Armağan, S. (1967). Türkiye’de parlamento seçimleri. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 33(3-4), 45-100.
• Aydemir, D., & Aydemir, E. (2011). Türk Siyasetinde Kadın: Çok Oluyoruz! Ankara: USAK Yayınları.
• Candeğer, Ü., & Coşkun, M. B. (2018). Cumhuriyet senatosu dönemi kadın siyasetçilerin türk kamu bürokrasisindeki yeri ve önemi üzerine bir inceleme. Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, 5(8), 236-262.
• Çağlar, N. (2011). Kadının siyasal yaşama katılımı ve kota uygulamaları. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 3(4), 56-79.
• Eroğul, C. (1999). Devlet yönetimine katılma hakkı. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Güneş, G. (2010). Türk kadınının muhtarlık ve köy ihtiyar heyetlerine seçme seçilme hakkını kazanması ve Türkiye’nin ilk kadın muhtarı Gül Esin (Hanım). Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 9(20), 171-190.
• Inter-Parliamentary Union. (2020). Parlamentoda kadınlar: 1995-2020- 25 yılın değerlendirmesi (Çev: A. Bıçaksız ve E. Erdemir Ergün). https://www.ipu.org/file/9203/download adresinden erişildi.
• Kabaoğlu, S. Q. (2017). Toplumsal cinsiyet ve siyaset. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 368-371.
• Kalaycıoğlu, E. (1983). Karşılaştırmalı siyasal katılma: siyasal eylemin kökenleri üzerine bir inceleme. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Yayınları.
• Kalaycıoğlu, E., & Toprak, B. (2004). İş yaşamı, üst yönetim ve siyasette kadın. İstanbul: TESEV Yayınları.
• Keser, A., Çelik, M., & Ercan, E. (2021). Türkiye’de kadınların siyasal temsili ve toplumsal cinsiyet. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 76(1), 191-229. doi: 10.33630/ausbf.822019
• Koçak, C. (1985). Meşrutiyet’te Heyet-i Ayan ve Heyet-i Mebusan. M. Belge (Gen. Yön.), Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi (Cilt 4) içinde (s. 961- 973). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Olgun, K. (2011). Türkiye’de cumhuriyetin ilanından 1950’ye genel seçim uygulamaları. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 27(79), 1-36.
• Ortaylı, İ. (1985). Osmanlı Devleti ve Meşrutiyet. M. Belge (Gen. Yön.), Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi (Cilt 4) içinde (s. 953- 960). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özgişi, T. (2011). Türk parlamento tarihinde çift meclis: Cumhuriyet Senatosu örneği (1960-1980) (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İstanbul.
• Özkiraz, A., & Arslanel, M. N. (2011). İkinci meşrutiyet döneminde kadın olmak. Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 3(1), 1-10.
• Pınarcıoğlu, N. Ş. (2017). Eril siyasette kadın temsili (Mi?). Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 7(1/1), 12-24.
• Sander, O. (2015). Siyasi tarih: İlkçağlardan 1918’e. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Sayın, A. (2007). Parlamentoya girmek için erkek olmak şart!. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 1(1), 153-160.
• Sezer, A. (1998). Türkiye’deki ilk kadın milletvekilleri ve Meclis’teki çalışmaları. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 14(42), 889-905.
• Şahin, Z. (2022). Türkiye’de seçimlerin cinsiyeti: Cumhuriyetin ilk yıllarından günümüze milletvekili genel seçimleri ve kadın temsili (1935-2018), Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (29), 73-96. doi: 10.54600/igdirsosbilder.978160
• TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. (2010). TBMM Albümü 1920-2010 (1. Cilt), S. Yıldırım ve B. K. Zeynel (Editörler). Ankara: TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları.
• Teşkilatı Esasiye Kanununun 10 ve 11. Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun. (1934, 5 Aralık). Resmî Gazete (Sayı: 2877). https://www.tbmm.gov.tr/files/anayasa/docs/1924/1924-3/3-degisiklik.pdf adresinden erişildi.
• Toksabay Esen, A., & Memişoğlu, O. (2007). Siyasetin cinsiyeti politika notu. TEPAV. https://www.tepav.org.tr/upload/files/1271250684r7712.Siyasetin_Cinsiyeti.pdf adresinden erişildi.
• Toprak, S. V. (2013). İlk Osmanlı seçimleri ve parlamentosu. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(26), 171-192.
• Tunaya, T. Z. (2016). Türkiye’nin siyasi hayatında batılılaşma hareketleri. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Turan, İ. (2016). Türkiye’de parlamento ve seçimler. M. Kabasakal (Ed.), Türkiye’de siyasal yaşam dün, bugün, yarın içinde (s. 99-125). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Kanunlar ve Kararlar Dairesi Başkanlığı. (2009). Türk parlamento tarihinde kadın parlamenterler 1935-2009, S. Gökçimen vd. (Haz.). Ankara: Türkiye Büyük Millet Meclisi Yayınları.
• Türkiye Cumhuriyeti 1961 Anayasası. (1961, 9 Eylül). https://www.anayasa.gov.tr/tr/mevzuat/onceki-anayasalar/1961-anayasasi/ adresinden erişildi.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2012). Milletvekili Genel Seçimleri 1923-2011. Ankara.
• Ugan, A. A. (2017). Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kadınların temsiliyet oranı ve siyasi partilerdeki yeri. Kesit Akademi Dergisi, 3(9), 389-404.
• Yetkiner, T. (2020). Türkiye’de kadınların siyasal temsiliyeti (2011-2018). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muş.
• Yüksek Seçim Kurulu. (t.y.). Yüksek seçim kurulu. Erişim adresi: https://www.ysk.gov.tr