METAVERSE AND BUSINESSES: CURRENT APPLICATIONS-FUTURE SCENARIOS

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 3, 598 - 631, 25.09.2023

Şayan Berber

https://doi.org/10.53443/anadoluibfd.1238163

Cited By: 1

Öz

Metaverse has been attracting the attention of all segments as an intriguing discussion and research topic lately. The source of this interest in the virtual universe is the digitalization process accelerated by the Covid-19 pandemic, with the realization of many activities from education to health, from business to social life in digital environments, and future scenarios shaped by the investments made by companies around the world in Metaverse. Although it has not yet completed its development, Metaverse, considered the three-dimensional version of the internet, is expected to revolutionize almost every sector. Based on the literature review method, this study aims to evaluate the Metaverse from the perspective of business practices by examining the activities of leading companies from various countries in the virtual universe. Within the scope of the study, the activities of the leading companies from the United States, China, South Korea, Japan, Germany, France, England, and Italy in the Metaverse and the applications they plan to realize in the near future are included. Due to the examination of current business activities in the study, besides academic resources, technology news and blogs, and websites of businesses are used, and an evaluation is presented through worldwide applications. The evaluation shows that Metaverse is rapidly transforming businesses on the axis of digitalization, and future scenarios indicate that business practices will change beyond our dreams shortly.

Anahtar Kelimeler

Metaverse, Virtual Universe, Businesses, Future Scenarios

METAVERSE VE İŞLETMELER: MEVCUT UYGULAMALAR-GELECEK SENARYOLARI

Öz

Metaverse, son zamanlarda merak uyandıran bir tartışma ve araştırma konusu olarak tüm kesimlerin dikkatini çekmektedir. Sanal evrene olan bu ilginin kaynağını Covid-19 pandemisi ile eğitimden sağlığa, iş dünyasından sosyal hayata kadar birçok faaliyetin dijital ortamlarda gerçekleşmesi ile hız kazanan dijitalleşme süreci ve dünya çapında şirketlerin Metaverse’e yaptığı yatırımlar doğrultusunda şekillenen gelecek senaryoları oluşturmaktadır. Henüz gelişimini tamamlamamış olsa da internetin üç boyutlu versiyonu olarak kabul edilen Metaverse’ün hemen hemen her sektörde devrim yaratması öngörülmektedir. Bu çalışma, literatür taraması yöntemine dayanarak çeşitli ülkelerden öncü şirketlerin sanal evrendeki faaliyetlerinin incelenmesi yoluyla Metaverse’ün işletmecilik uygulamaları perspektifinden değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında Amerika Birleşik Devletleri, Çin, Güney Kore, Japonya, Almanya, Fransa, İngiltere ve İtalya’dan öncü şirketlerin Metaverse’deki faaliyetlerine ve yakın gelecekte gerçekleştirmeyi planladıkları uygulamalara yer verilmektedir. Çalışmada güncel işletme faaliyetlerinin incelenmesi nedeniyle akademik kaynakların yanı sıra teknoloji haberleri ve blogları ile işletmelerin web sitelerinden de yararlanılarak dünya çapındaki uygulamalar üzerinden bir değerlendirme sunulmaktadır. Yapılan değerlendirme Metaverse’ün işletmeleri dijitalleşme ekseninde hızla dönüştürdüğünü göstermekte, gelecek senaryoları ise işletmecilik uygulamalarının yakın gelecekte hayallerimiz ötesinde değişeceğine işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Metaverse, Sanal Evren, İşletmeler, Gelecek Senaryoları

Kaynakça

• Aggarwal, R., & Das, M. L. (2012). RFID security in the context of "internet of things". Proceedings of the First International Conference on Security of Internet of Things (pp. 51-56). New York: Association for Computing Machinery. doi: 10.1145/2490428
• Ağca, G., & Kozbekçi Ayranpınar, S. (2021). Moda sektöründe artırılmış gerçeklik ve sanal gerçeklik. Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, 25, 1-15.
• Akbaş, Y. (2022, 25 Ekim). L’Oreal ve Meta, "metaverse" için güçlerini birleştiriyor [Blog yazısı]. https://www.donanimhaber.com/l-oreal-ve-meta-metaverse-icin-guclerini-birlestiriyor--155062 adresinden erişildi.
• Aksu, H. (2022, 31 Ocak). Metaverse gelip geçici bir moda değil [Blog yazısı]. https://hbrturkiye.com/blog/metaverse-gelip-gecici-bir-moda-degil#.YycdlWD_9HU.mailto adresinden erişildi.
• Animoca Brands. (2022, 28 Eylül). AXA Hong Kong partners with The Sandbox to become the first insurer in Hong Kong to enter the metaverse [Blog yazısı]. https://www.animocabrands.com/axa-hong-kong-partners-with-the-sandbox adresinden erişildi.
• Ante, L. (2021). The non-fungible token (NFT) market and its relationship with Bitcoin and Ethereum. Fintech, 1, 216-224. doi: 10.3390/fintech1030017
• Ateşler, H. (2022, 30 Kasım). Teknoloji devi Sony metaverse ve sanal gerçeklik hareket sensörünü tanıttı [Blog yazısı]. https://uzmancoin.com/sony-metaverse-sensorunu-tanitti-kripto-para/ adresinden erişildi.
• Atlas Magazine. (2022, Şubat 2022). AXA France joins the metaverse [Blog yazısı]. https://www.atlas-mag.net/en/article/axa-france-joins-the-metaverse adresinden erişildi.
• Averbek, G. S., & Türkyılmaz, C. A. (2022). Sanal evrende markaların geleceği: Yeni internet dünyası Metaverse ve marka uygulamaları. M. Baş ve İ. Erdoğan Tarakçı (Editörler) Sosyal Bilimlerde Multidisipliner Çalışmalar Teori, Uygulama ve Analizler içinde (s. 99-136). İstanbul: Efe Akademi Yayınları.
• Avex. (2021). History of the Avex [Blog yazısı]. https://avex.com/jp/en/corp/history/ adresinden erişildi. Aydoğan, D. (2021). Sanal gerçeklik sistemleri ile sanatın dijital dönüşümü (Yayımlanmamış doktora tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bell, C. (2022, 28 Mart). The metaverse is coming. Here are the cornerstones for securing it [Blog yazısı]. https://blogs.microsoft.com/blog/2022/03/28/the-metaverse-is-coming-here-are-the-cornerstones-for-securing-it/ adresinden erişildi.
• Berktan, H. (2021, 15 Aralık). Nike, NFT ve Metaverse dünyasına adım attı [Blog yazısı]. https://www.bloomberght.com/nike-nft-ve-metaverse-dunyasina-adim-atti-2294289 adresinden erişildi.
• Bitcoin Sistemi. (2022, 21 Aralık). Mercedes-Benz, ABD’de Metaverse ve NFT patent başvurusu yaptı [Blog yazısı]. https://tr.tradingview.com/news/bitcoinsistemi:fc67c8a38d9e8:0/ adresinden erişildi.
• Bozkurt, Ö., & Gümüş, İ.H. (2022). Metaverse ve Metagirişimcilik: Kavramsal bir çerçeve. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 17(1), 75-85
• Brand Planet. (2022, 4 Mayıs). Snapchat ilk drone modeli Pixy'i tanıttı [Blog yazısı]. https://www.thebrandplanet.com/post/snapchat-ilk-drone-modeli-pixy-i-tanitti adresinden erişildi.
• Brook, O. (2022, 10 Şubat). Ferrari is looking to integrate NFTs, metaverse and Web3 [Blog yazısı]. https://www.binance.com/en/news/top/6911930 adresinden erişildi.
• Btchaber. (2022, 20 Haziran). Paris Saint-Germain, yeni metaverse projesi başlatacak [Blog yazısı]. https://www.btchaber.com/paris-saint-germain-yeni-metaverse-projesi-baslatacak/ adresinden erişildi.
• Campaign TR. (2022, 5 Aralık). Sony’den Metaverse için hareket takip sistemi: Mocopi [Blog yazısı]. https://www.campaigntr.com/sonyden-metaverse-icin-hareket-takip-sistemi-mocopi/ adresinden erişildi.
• Catbas, F. N., Luleci, F., Zakaria, M., Bagci, U., LaViola, J. J., Cruz-Neira, C., & Reiners, D. (2022). Extended Reality (XR) for condition assessment of civil engineering structures: A literature review. Sensors, 22(23), 1-33.
• Cao, A. (2022, 21 Haziran). NetEase to launch app of virtual meeting platform Yaotai in August, as competition heats up on metaverse-related products [Blog yazısı]. https://www.scmp.com/tech/big-tech/article/3182420/netease-launch-app-virtual-meeting-platform-yaotai-august-competition adresinden erişildi.
• Cetinkaya, C. (2022, 10 Aralık). Maybelline New York ve L’oreal Professionel ile Metaverse’de sanal güzellik detayları [Blog yazısı]. https://startupteknoloji.com/maybelline-new-york-ve-loreal-professionnel-ile-metaversede-sanal-guzellik-detaylari/ adresinden erişildi.
• Coinkolik. (2022, 30 Kasım). BMW, Metaverse ve NFT sektörüne girmeye hazırlanıyor [Blog yazısı]. https://tr.tradingview.com/news/coinkolik:86747def1:0/ adresinden erişildi.
• CoinTelegraph (2022, 28 Ocak). Maze Theory and Pluto Digital create blockchain studio Emergent Games [Blog yazısı]. https://cointelegraph.com/press-releases/maze-theory-and-pluto-digital-create-blockchain-studio-emergent-games adresinden erişildi.
• Cremer, J. (2022, 25 Mayıs). How are NFTs changing the art world? From Sotheby’s Metaverse platform for high-end artworks to global fashion brands, celebrities and influencers entering the market [Blog yazısı]. https://www.scmp.com/magazines/style/leisure/article/3179074/how-are-nfts-changing-art-world-sothebys-metaverse-platform adresinden erişildi.
• Cumhuriyet. (2022, 31 Ocak). Metaverse'te üç erkek, bir kadını taciz etti. Cumhuriyet. https://www.cumhuriyet.com.tr/bilim-teknoloji/3-erkek-metaversete-bir-kadini-taciz-etti-1904084 adresinden erişildi.
• Damar, M. (2021). Metaverse shape of your life for future: A bibliometric snapshot. Journal of Metaverse, 1(1), 1-8.
• DeHealth. (2022, 26 Aralık). The world’s first healthcare metaverse from DeHealth [Blog yazısı]. https://www.dehealth.world/post/the-worlds-first-healthcare-metaverse-from-dehealth adresinden erişildi.
• Deloitte. (2022a, Kasım). The Metaverse in Asia: Strategies for accelerating economic impact. Deloitte Center for the Edge web site: https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/sg/Documents/center-for-the-edge/sg-metaverse-in-asia-deloitte-center-for-the-edge-nov22.pdf
• Deloitte. (2022b, Mayıs). The Metaverse overview: Vision, technology, and tactics. Deloitte web site: https://www2.deloitte.com/cn/en/pages/technology-media-and-telecommunications/articles/metaverse-report.html
• Depter, L. (2021, 25 Aralık). Fashion and the metaverse: why Ralph Lauren wants to sell you digital clothing. Forbes. https://www.forbes.com/sites/laurendebter/2021/12/25/fashion-and-the-metaverse-why-ralph-lauren-wants-to-sell-you-digital-clothing/?sh=74c2bf5cbe89 adresinden erişildi.
• Dionisio, J. D. N., Burns, W. G., & Gilbert, R. (2013). 3D virtual worlds and the metaverse: Current status and future possibilities. ACM Computing Surveys, 45(3), 1-38.
• Doğan, F. (2022, 18 Şubat). Facebook’un Metaverse platformu kullanıcı sayısıyla şaşırttı [Blog yazısı]. https://shiftdelete.net/facebook-metaverse-horizon-worlds-kullanici-sayisi-aciklandi adresinden erişildi.
• Dwivedi, Y. K., Hughes, L., Baabdullah, A. M., Ribeiro-Navarrete, S., Giannakis, M., Al-Debei, M. M., ... & Wamba, S. F. (2022). Metaverse beyond the hype: Multidisciplinary perspectives on emerging challenges, opportunities, and agenda for research, practice and policy. International Journal of Information Management, 66, 1-55.
• Ekotürk (2022, 10 Şubat). Gucci, Metaverse evreninden arazi satın aldı [Blog yazısı]. https://www.ekoturk.com/haber/gucci-metaverse-evreninden-arazi-satin-aldi/ adresinden erişildi.
• Emergen Research (2022, Aralık). Metaverse market, by component (hardware), by platform (desktop and others), by offering (avatars), by technology (mixed reality (mr) and others), by application, (gaming and others) by end-use vertical, and by region forecast to 2032. Emergen Research web site: https://www.emergenresearch.com/industry-report/metaverse-market adresinden erişildi.
• Epic Games (2021, 21 Temmuz). Sketchfab is now part of Epic Games [Blog yazısı]. https://www.epicgames.com/site/en-US/news/sketchfab-is-now-part-of-epic-games adresinden erişildi.
• Epic Games (2022, 7 Nisan). The LEGO Group and Epic Games team up to build a place for kids to play in the Metaverse [Blog yazısı]. https://www.epicgames.com/site/en-US/news/the-lego-group-and-epic-games-team-up-to-build-a-place-for-kids-to-play-in-the-metaverse adresinden erişildi.
• Exclusible (2022). Every world’s a stage [Blog yazısı]. https://www.exclusible.com/stage-11 adresinden erişildi. Ferrari (2021, 27 Aralık). Ferrari and Velas: Performance and innovation for a new winning partnership [Blog yazısı]. https://www.ferrari.com/en-EN/corporate/articles/ferrari-and-velas-performance-and-innovation-new-winning-partnership adresinden erişildi.
• FinTech (2022, 18 Nisan). Accenture: Metaverse işletmeler için “muazzam” fırsatlarla dolu [Blog yazısı]. https://fintechistanbul.org/2022/04/18/accenture-metaverse-isletmeler-icin-muazzam-firsatlarla-dolu/ adresinden erişildi.
• Fortis, S. (2022, 10 Ağustos). Nvidia ups its metaverse bet with new developer tools [Blog yazısı]. https://cointelegraph.com/news/nvidia-ups-its-metaverse-bet-with-new-developer-tools adresinden erişildi.
• Funglr Games (2021, 6 Ağustos). Avex establishes new company "Virtual Avex Co., Ltd." [Blog yazısı]. https://funglr.games/news/virtual-avex-established/ adresinden erişildi.
• Future Stores (t.y.) Here's how L'Oreal is using augmented and virtual reality to create in-store experiences [Blog yazısı]. https://futurestores.wbresearch.com/blog/loreal-augmented-reality-virtual-reality-in-store-experience-strategy adresinden erişildi.
• Gent, E. (2022). Lessons from a second life > before meta, Philip Rosedale created an online universe. IEEE Spectrum, 59(1), 19-19. doi: 10.1109/MSPEC.2022.9676346
• Globetrender (2022, 2 Aralık). Rimowa creates ‘phygital’ Nft luggage in the Metaverse [Blog yazısı]. https://globetrender.com/2022/12/02/rimowa-phygital-luggage-nfts-metaverse/ adresinden erişildi.
• Gree (2022). Metaverse [Blog yazısı]. https://corp.gree.net/jp/en/business/metaverse.html (Erişim Tarihi: 20.12.2022).
• Gürel, U. (2021). Artırılmış gerçeklik yardımı ile öğrenme deneyimi. Eskişehir Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Bilişim Dergisi, 2(1), 42-45.
• Hai, W. (2022, 5 Eylül). Tencent, NetEase offer glimpse of their Metaverse plans [Blog yazısı]. https://www.yicaiglobal.com/news/chinese-gaming-giants-tencent-netease-dive-into-metaverse adresinden erişildi.
• Holmes, W. (2022, 14 Temmuz). German law firm opens office in Metaverse [Blog yazısı]. https://www.legalcheek.com/2022/07/german-law-firm-opens-office-in-metaverse/ adresinden erişildi.
• Howarth, J. (2022, 25 Kasım). How Many Cryptocurrencies are There In 2023? [Blog yazısı]. https://explodingtopics.com/blog/number-of-cryptocurrencies adresinden erişildi.
• Huang, J., Sun, P., & Zhang, W. (2022). Analysis of the future prospects for the Metaverse. 2022 7th International Conference on Financial Innovation and Economic Development (s. 1899-1904). Atlantis Press.
• Hyundai (2022, 5 Ocak). Hyundai motor shares vision of new metamobility concept, ‘expanding human reach’ through robotics & metaverse at CES 2022 [Blog yazısı]. https://www.hyundai.com/worldwide/en/company/newsroom/hyundai-motor-shares-vision-of%20new-metamobility-concept,-%E2%80%98expanding-human-reach%E2%80%99-through-robotics-%20&-metaverse-at-ces-2022-0000016777 adresinden erişildi.
• Ilgaz Büyükbaykal, C., & Sönmezer, Z. (2022). Metaverse ile toplumsal yaşam arasındaki ilişki. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 8(1), s. 139-148.
• Independent (2022, 23 Mart). Japon firma, Metaverse'te "can yakacak" bileklik tasarladı [Blog yazısı]. https://www.indyturk.com/node/488506/ya%C5%9Fam/japon-firma-metaversete-can-yakacak-bileklik-tasarlad%C4%B1 adresinden erişildi.
• Investing (2022, 2 Eylül). South Korea is preparing ‘Metaverse Industry Promotion Law’ [Blog yazısı]. https://www.investing.com/news/cryptocurrency-news/south-korea-is-preparing-metaverse-industry-promotion-law-2885213?utm_source=google&utm_medium=cpc&utm_campaign=18959641100&utm_content=635743732959&utm_term=dsa-1463805041937_&GL_Ad_ID=635743732959&GL_Campaign_ID=18959641100&gclid=Cj0KCQiAqOucBhDrARIsAPCQL1Zw1_hFZ4FHgFJ7TmO3Ttt-V9WEh6_BVDtU_MP8bamC59fBTv-wfVcaAlIgEALw_wcB adresinden erişildi.
• İçözü, T. (2022a, 23 Eylül). Metaverse ve Web3 altyapısı sunan Hadean 30 milyon dolar yatırım aldı [Blog yazısı]. https://webrazzi.com/2022/09/23/metaverse-ve-web3-altyapisi-sunan-hadean-30-milyon-dolar-yatirim-aldi/ adresinden erişildi.
• İçözü, T. (2022b, 6 Nisan). Adidas into the Metaverse: NFT ile fiziksel ürün erişimi örneği [Blog yazısı]. https://webrazzi.com/2022/04/06/adidas-into-the-metaverse-nft-ile-fiziksel-urun-erisimi-ornegi/ adresinden erişildi.
• Javaid, M., Haleem, A., Singh, R.P., Khan, S., & Suman, R. (2021). Blockchain technology applications for Industry 4.0: A literature-based review. Blockchain: Research and Applications, 2(4), 1-11.
• Jeon, J. H. (2021). A study on education utilizing metaverse for effective communication in a convergence subject. International Journal of Internet, Broadcasting and Communication, 13(4), 129-134.
• John (2022, 6 Haziran). Amazing ways 3D startups in Korea create virtual worlds. Seoulz [Blog yazısı]. https://www.seoulz.com/amazing-ways-3d-startups-in-korea-create-virtual-worlds/ adresinden erişildi.
• Jongsaliswang, M. (2022). Metaverse: Applications and business opportunities [Blog yazısı]. https://www2.deloitte.com/th/en/pages/about-deloitte/articles/metaverse-en.html adresinden erişildi.
• Kahraman, M. E. (2022). Blok zincir, deepfake, avatar, kripto para, değiştirilemez belirteç (NFT) ve sanal evren (Metaverse) ile yaygınlaşan sanal yaşam. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 149-162.
• KAIST News Center (2021, 3 Kasım). Metaverse factory center to improve SME’s competitiveness [Blog yazısı]. https://news.kaist.ac.kr/newsen/html/news/?mode=V&mng_no=17010&skey=keyword&sval=Ma adresinden erişildi.
• Kalelioğlu, E. (2022). Walt Disney patronu açıkladı: Disney+'a Metaverse dizileri gelecek! [Blog yazısı]. https://www.webtekno.com/disney-plus-metaverse-dizileri-gelecek-h127786.html adresinden erişildi.
• Kay, G. (2022, 26 Ekim). Snap CEO Evan Spiegel blasts the metaverse: “The last thing I want to do when I get home from work during a long day is live inside of a computer.” [Blog yazısı]. https://www.businessinsider.com/snap-ceo-criticizes-metaverse-last-thing-i-want-to-do-2022-10 adresinden erişildi.
• Ko, S. H., & Rogers, J. (2021). Functional materials and devices for XR (VR/AR/MR) applications. Advanced Functional Materials, 31(39), 1-2.
• Korkmaz, A. (2022, 11 Nisan). Epic Games’ten büyük metaverse yatırımı! [Blog yazısı]. https://shiftdelete.net/epic-games-metaverse-yatirimi adresinden erişildi.
• Kuş, O. (2021). Metaverse: ‘Dijital Büyük Patlamada’ fırsatlar ve endişelere yönelik algılar. Intermedia International e-Journal, 8(15), 245-266. doi: 10.21645/intermedia.2021.109
• Kye, B., Han, N., Kim, E., Park, Y., & Jo, S. (2021). Educational applications of metaverse: possibilities and limitations. Journal of Educational Evaluation for Health Professions, 18(32), 1-13.
• Lee, K. (2021, 24 Ağustos). Samsung Asset’s Metaverse Fund tops 50 bln won in assets [Blog yazısı]. http://koreabizwire.com/samsung-assets-metaverse-fund-tops-50-bln-won-in-assets/197397 adresinden erişildi.
• Lee, L. H., Braud, T., Zhou, P., Wang, L., Xu, D., Lin, Z., Kumar, A., Bermejo, C., & Hui, P. (2021). All one needs to know about metaverse: A complete survey on technological singularity, virtual ecosystem, and research agenda. Journal Of Latex Class Files, 14(8), 1-66.
• Lego (2022, 7 Nisan). The LEGO Group and Epic Games Team Up to Build a Place for Kids to Play in the Metaverse [Blog yazısı]. https://www.epicgames.com/site/en-US/news/the-lego-group-and-epic-games-team-up-to-build-a-place-for-kids-to-play-in-the-metaverse adresinden erişildi.
• Li, J. (2022, 11 Ocak). Tencent to acquire gaming smartphone maker Black Shark, marches deeper into the metaverse [Blog yazısı]. https://kr-asia.com/tencent-to-acquire-gaming-smartphone-maker-black-shark-marches-deeper-into-the-metaverse adresinden erişildi.
• Lif, H. H. (2022, 14 Şubat). Tencent’ten Alibaba’ya, Çinli teknoloji devleri Metaverse yatırımında öncü oluyor! [Blog yazısı] https://www.koinfinans.com/tencentten-alibabaya-cinli-teknoloji-devleti-metaverse-yatiriminda-oncu-oluyor/ adresinden erişildi.
• Liu, Y. (2022, 17 Ocak). Baidu unveils its virtual environment amid China’s Metaverse boom. Jing Culture & Cripto [Blog yazısı]. https://jingculturecrypto.com/baidu-xirang-metaverse/ adresinden erişildi.
• Madakam, S., Ramaswamy R., & Tripathi, S. (2015). Internet of Things (IoT): A literature review. Journal of Computer and Communications, 3(3), 164-173.
• Meta (2019, 17 Haziran). Reality Labs research: Turning ideas into reality [Blog yazısı]. https://www.metacareers.com/life/facebook-reality-labs-turning-ideas-into-realities adresinden erişildi.
• Meta (2021, 9 Aralık). Opening horizon worlds to everyone 18+ in the US and Canada [Blog yazısı]. https://about.fb.com/news/2021/12/horizon-worlds-open-in-us-and-canada/ adresinden erişildi.
• Metaverse Digital (2022, 9 Kasım). Nike’s Metaverse strategy: Roblox-powered Nikeland, NFTs and virtual sneakers [Blog yazısı]. https://metaverse.digital/nikes-metaverse-strategy/ adresinden erişildi.
• MetaNews (2022, 16 Aralık). Friday rundown: Honda VR, Switzerland considered EV Ban, Aston Martin goes Metaverse, Apple still searching [Blog yazısı]. https://metanews.com/friday-rundown-honda-vr-switzerland-considered-ev-ban-aston-martin-goes-metaverse-apple-still-searching/ adresinden erişildi.
• Metin, U. (2022, 14 Eylül). Disney metaverse dünyasına adım atıyor! [Blog yazısı]. https://www.pazarlamasyon.com/disney-metaverse-dunyasina-adim-atiyor adresinden erişildi.
• Microsoft (2022, 18 Ocak). Microsoft to acquire Activision Blizzard to bring the joy and community of gaming to everyone, across every device [Blog yazısı]. https://news.microsoft.com/2022/01/18/microsoft-to-acquire-activision-blizzard-to-bring-the-joy-and-community-of-gaming-to-everyone-across-every-device/ adresinden erişildi.
• Midas. (2022, 18 Mayıs). Sony Metaverse devrimine hazırlanıyor [Blog yazısı]. https://www.getmidas.com/midasin-kulaklari/sony-metaverse-devrimine-hazirlaniyor-p-10269 adresinden erişildi.
• Nadini, M., Alessandretti, L., Di Giacinto, F., Martino, M., Aiello, L. M., & Baronchelli, A. (2021). Mapping the NFT revolution: market trends, trade networks, and visual features. Scientific Reports, 11(1), 1-11.
• Nazlı, A. K., Beşbudak, M., & Akşit, O. O. (2022). Metaverse evreninde yer alan uygulamalar üzerine tematik bir analiz. TRT Akademi, 7(16), 1096-1119.
• New York Times (2022, 20 Ocak). Microsoft and Metaverse [Blog yazısı]. https://www.nytimes.com/2022/01/20/podcasts/the-daily/metaverse-microsoft-activision-blizzard.html adresinden erişildi.
• Ning, H., Wang, H., Lin, Y., Wang, W., Dhelim, S., Farha, F., Ding, J. & Daneshmand, M. (2021). A survey on Metaverse: the State-of-the-art, technologies, applications, and challenges. IEEE Internet of Things Journal. doi: 10.48550/arXiv.2111.09673.
• NSS Magazine (2022, 20 Haziran). How the luxury giants face the Metaverse [Blog yazısı]. https://www.nssmag.com/en/fashion/30178/luxury-giants-metaverse adresinden erişildi.
• Nvidia. (t.y). Nvidia Omniverse. https://www.nvidia.com/en-us/omniverse/ adresinden erişildi. Özenir, İ. (2022). Metaverse ve üretim: Metaverse’ün üretime etkileri. Erciyes Akademi, 36(2), 559-573.
• Park, D. (2021). Samsung asset management launches metaverse fund [Blog yazısı]. https://forkast.news/headlines/south-korea-metaverse-funds-released/ adresinden erişildi.
• Parker, V. (2022, 27 Ekim). Pires's Pluto Digital merges with Maze Theory to form Emergent Entertainment, focused on Web3 gaming [Blog yazısı]. https://www.voxmarkets.co.uk/articles/pires-s-pluto-digital-merges-with-maze-theory-to-form-emergent-entertainment-focused-on-web3-gaming-06f0327/ adresinden erişildi.
• Partz, H. (2021, 26 Aralık). Baidu'nun metaverse uygulaması tam 6 yıl sonra kullanıma açılacak [Blog yazısı]. https://tr.cointelegraph.com/news/baidu-metaverse-app-would-take-6-years-for-a-full-launch-vp-says adresinden erişildi.
• Pew Research Center (2022, 30 Haziran). The Metaverse in 2040 [Blog yazısı]. https://www.pewresearch.org/internet/2022/06/30/the-metaverse-in-2040/ adresinden erişildi.
• Rimowa (2022). Introducing RIMOWA x RTFKT [Blog yazısı]. https://www.rimowa.com/my/en/stories/rimowa-x-rtfkt.html adresinden erişildi.
• Sarı, C. (2022, 18 Ağustos). Peki hangi Metaverse? Harvard Business Review Türkiye. https://hbrturkiye.com/blog/peki-hangi-metaverse#.Yydvp3kpBfU.mailto adresinden erişildi.
• Sis Atabay, E., & Sarı Aytekin, S. (2022). Metaverse: Örgüt Kültürünün Gelenekselden Dijitale Evrimi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (36), 21-36. doi: 10.18092/ulikidince.1130922
• Statista (2022, 1 Haziran). Total sales of non-fungible tokens (NFTs) on Sotheby's Metaverse worldwide as of April 2022, by auction. https://www.statista.com/statistics/1282272/sotheby-s-metaverse-nft-sales-worldwide-by-auction/ adresinden erişildi.
• Su-Hyun, S. (2021, 14 Temmuz). SKT unveils new metaverse platform Ifland [Blog yazısı]. https://www.koreaherald.com/view.php?ud=20210714000750 adresinden erişildi.
• Takahashi, D. (2021, 13 Ekim). Stage11 raises $5.7M to reimagine music for the metaverse [Blog yazısı]. https://venturebeat.com/mobile/stage11-raises-5-7m-to-reimagine-music-for-the-metaverse/ adresinden erişildi.
• The Economist (2022, 4 Şubat). Building a Metaverse with Chinese characteristics [Blog yazısı]. https://www.economist.com/china/2022/02/04/building-a-metaverse-with-chinese-characteristics adresinden erişildi.
• The Sandbox (2022, 25 Ekim). MK2 partners with The Sandbox [Blog yazısı]. https://sandboxgame.medium.com/mk2-partners-with-the-sandbox-46fcef33e462 adresinden erişildi.
• The Stable (2022). Publicis groupe Germany, WWF Germany & savespecies: Buy digital ocean trash. Help to clear it from the real world [Blog yazısı]. https://www.thestable.com.au/publicis-groupe-germany-wwf-germany-savespecies-buy-digital-ocean-trash-help-to-clear-it-from-the-real-world/ adresinden erişildi.
• Tunçer, C. (2022, 16 Aralık). Epic Games, metaverse geleceği için pozitif düşünüyor [Blog yazısı]. https://www.log.com.tr/epic-games-metaverse-gelecegi-icin-pozitif-dusunuyor/ adresinden erişildi.
• Uçar, F. (2022, 25 Ekim). Sıcak gelişme: Metaverse Altcoin Fransız deviyle ortaklığını açıkladı! [Blog yazısı]. https://coin-turk.com/sicak-gelisme-metaverse-altcoin-fransiz-deviyle-ortakligini-acikladi?utm_source=rss&utm_medium=rss&utm_campaign=sicak-gelisme-metaverse-altcoin-fransiz-deviyle-ortakligini-acikladi adresinden erişildi.
• Uçar, S. (2022, 27 Eylül). Okyanusları temizleyen metaverse [Blog yazısı]. https://mediacat.com/okyanuslari-temizleyen-metaverse-wwf-almanya-oceandetox/ adresinden erişildi.
• Ulukan, G. (2021, 16 Aralık). Adidas, yeni NFT ortaklıklarıyla metaverse dünyasına atılıyor [Blog yazısı]. https://webrazzi.com/2021/12/16/adidas-yeni-nft-ortakliklariyla-metaverse-dunyasina-atiliyor/ adresinden erişildi.
• Ünal, G. & Uluyol, Ç. (2020). Blok zinciri teknolojisi. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 13(2), 167-175.
• World Economic Forum (2022, 25 Mayıs). How enthusiastic is your country about the rise of the metaverse? [Blog yazısı]. https://www.weforum.org/agenda/2022/05/countries-attitudes-metaverse-augmented-virtual-reality-davos22/ adresinden erişildi.
• Wunderman Thompson Intelligence (2022, 4 Mayıs). New realities into the Metaverse and beyond report [Blog yazısı]. https://www.wundermanthompson.com/insight/new-realities-into-the-metaverse-and-beyond adresinden erişildi.
• Ye, J. (2021, 20 Ekim). Tencent said to sharpen focus on metaverse-like developments with advanced new gaming studio [Blog yazısı]. https://www.scmp.com/tech/big-tech/article/3153035/tencent-said-sharpen-focus-metaverse-developments-advanced-new-gaming adresinden erişildi.
• Yurduneli, D. (2022, 1 Ekim). Mercedes-Benz, ilk sanal konsept otomobilini tanıttı [Blog yazısı]. https://tr.cointelegraph.com/news/mercedes-benz-unveils-its-first-virtual-concept-car adresinden erişildi.
• Ziyanurov (2021, 27 Aralık). Başkan Yardımcısı, Baidu Metaverse Uygulamasının Tam Lansmanının 6 Yıl Süreceğini Söyledi [Blog yazısı]. https://b2broker.com/tr/news/baidu-metaverse-app-would-take-6-years-for-a-full-launch-vp-says/ adresinden erişildi.
• Zreality (2022, 11 Nisan). Welcome to the “Cityverse”: Germany’s first “Metaverse Business Innovation Hub” starts in Kaiserslautern [Blog yazısı]. https://www.zreality.com/2022/04/11/welcome-to-the-cityverse-germanys-first-metaverse-business-innovation-hub-starts-in-kaiserslautern/?lang=en adresinden erişildi.
• Zuckerberg (2021). Founder’s Letter [Blog yazısı]. https://about.fb.com/news/2021/10/founders-letter/ adresinden erişildi.