KÜRESEL CİNSİYET EŞİTSİZLİĞİ ENDEKSİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ: TÜRKİYE VE AVRUPA BİRLİĞİ (AB) ÜLKELERİ ÜZERİNDEN BİR ANALİZ

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 4, 364 - 392, 27.12.2023

Emre İmamoğlu

https://doi.org/10.53443/anadoluibfd.1280638

Öz

Dünya Ekonomik Forumu (WEF) tarafından yayınlanan Küresel Cinsiyet Eşitsizliği 2022 Raporu (GGGI)’ndan elde edilen ikincil verilerin kullanıldığı bu çalışmada, küresel cinsiyet eşitsizliği endeksi Türkiye-Avrupa Birliği (AB) karşılaştırması ve dünya geneli değerlendirmesi yapılmıştır. Veri analizi yönteminin kullanıldığı araştırma bulgularına göre, 146 ülkenin yer aldığı raporda dünya genelinde cinsiyetler arası eşitsizliğin %68,1’inin kapandığı ve hâlen kapanması gereken %31,9’luk bir kısmın olduğu tespit edilmiştir. 2021 dünya küresel eşitsizlik sıralamasına kıyasla 0,001 puan artışı elde eden Türkiye’nin 2022 yılında 0,639 puanla 124. sırada yer aldığı; 26 Avrupa Birliği (AB) ülkesi ile yapılan karşılaştırmada ise son sırada yer aldığı görülmüştür. Alt endekslere yönelik yapılan değerlendirmelerde ise küresel eşitsizliğin; ekonomik katılım ve fırsatta %60,30’unun, eğitimsel kazanımlarda %94,40’ının, sağlık ve hayatta kalmada %95,80’inin ve siyasi güçlendirmede %22,00’sinin kapandığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Cinsiyet, Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği, Kadın, Türkiye, Küresel Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi

EVALUATION OF THE GLOBAL GENDER INEQUALITY INDEX: AN ANALYSIS ON TURKEY AND EUROPEAN UNION (EU) COUNTRIES

Öz

In this study, in which secondary data obtained from the Global Gender Inequality 2022 Report (GGGI) published by the World Economic Forum (WEF) were used, the comparison of the global gender inequality index between Turkey and the European Union (EU) and a worldwide evaluation were made. According to the research findings in which the data analysis method was used, it was determined that 68.1% of the inequality between the sexes has been closed worldwide and that there is 31.9% parts that still needs to be closed in the report, which includes 146 countries. Turkey, which has achieved an increase of 0.001 points compared to the 2021 world global inequality ranking, ranks 124th with 0.639 points in 2022; In the comparison made with 26 European Union (EU) countries, it is seen that it is in the last place. In the evaluations made for the sub-indices, global inequality; It has been determined that 60.30% in economic participation and opportunity, 94.40% in educational gains, 95.80% in health and survival, and 22.00% in political empowerment are closed.

Anahtar Kelimeler

Gender, Gender Inequality, Women, Turkey, Global Gender Inequality Index

Kaynakça

• Akgül, H. (2022). X, Y ve Z kuşağı bireylerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarının incelenmesi. Uluslararası Eğitim Spektrumu Dergisi, 4(1), 31-42.
• Akın, A. (2007). Toplumsal cinsiyet (gender) ayırımcılığı ve sağlık. Toplum Hekimliği Bülteni, 26(2), 1-9.
• Akkaş, İ. (2019). Cinsiyet ve toplumsal cinsiyet kavramları çerçevesinde ortaya çıkan toplumsal cinsiyet ayrımcılığı. EKEV Akademi Dergisi, (Özel Sayısı), 97-118.
• Alper, Y., & Tokol, A. (2014). Sosyal Politika. Bursa: Dora Yayıncılık.
• Atalay, E., & Dinç, A. (2020). Toplumsal cinsiyet ve kadın sağlığı. H. Demir, & N. Duran. (Editörler), Sağlık bilimlerinde güncel araştırmalar içinde (s. 605-621). Cetinje: Ivpe.
• Atay, Ö., Gürgen, N. E., & İmamoğlu, E. (2022). Türkiye’de kadın akademisyenlerde algılanan cam tavan sendromu araştırması. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 170-182.
• Atış, F. (2010). Ebelik/hemşirelik 1. ve 4. sınıf öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarının belirlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Bahar Özvarış, Ş., Taşdemir Afşar, S., Yılmaz Turalı, E., Demircan, A., & Güvendiren Yılmaz, B. (2022). Sayılarla toplumsal cinsiyet eşitliği mevcut durum analizi ve eylem planı. Ankara: Hacetepe Üniversitesi Hastaneleri Basımevi Müdürlüğü.
• Bal, M. D. (2014). Toplumsal cinsiyet eşitsizliğine genel bakış. Kashed, 1(1), 15-28.
• Başarer Berber, Z. (2021). Eğitimde toplumsal cinsiyet eşitsizliğini giderme yolları. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 10(3), 1215-1223.
• Başarır, F., & Sarı, M. (2015). Kadın akademisyenlerin “kadın akademisyen olma”ya ilişkin algılarının metaforlar yoluyla incelenmesi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 5(1), 41-51.
• Berktay, F. (2006). Tarihin cinsiyeti. İstanbul: Metis Yayınları.
• Bingöl, O. (2014). Toplumsal cinsiyet olgusu ve Türkiye’de kadınlık. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomı̇k Arastırmalar Dergı̇si, 16(1), 108-114.
• Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu. (UNFPA). UNFPA Türkiye. https://www.unfpa.org/data/TR adresinden erişildi. Blackstone, A. (2003). Gender roles and society. J. R. Miller, R. M. Lerner, & L. B. Schiamberg (Editörler). Human ecology: An encyclopedia of children, families, communities and environments içinde (s. 335-338). Orono: DigitalCommons@UMaine.
• Connell, R. W. (1998). Toplumsal cinsiyet ve iktidar: toplum, kişi ve cinsel politika. (Çev: C. Soydemir). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Çabuk, N. K. (2010). Farkındalık yaratarak kadını güçlendirme: Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde bir kalkınma modeli. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 13(2), 118-143.
• Demirgöz Bal, M. (2014). Toplumsal cinsiyet eşitsizliğine genel bakış. Kadın Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 1(1), 15-28.
• Dökmen, Z. Y. (2010). Toplumsal cinsiyet. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Durgun, C., & Oğuz Gök, G. (2017). Toplumsal cinsiyet eşitsizliği bağlamında BRICS ve G7 ülkelerinin karşılaştırmalı analizi. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 20-32.
• Eroğlu, F. (2012). Yakın dönem anayasalarında toplumsal cinsiyet ayrımcılığı ve yönetim kademelerindeki yansımaları. Pamukkale İşletme ve Bilişim Yönetimi Dergisi, 3(2), 11-35.
• Eroğlu, F., & İrdem, Ş. (2016). Toplumsal cinsiyet ayrımcılığı ve yönetim kademelerindeki yansımaları. Pamukkale İşletme ve Bilişim Yönetimi Dergisi, 3(2), 11-35.
• Ghulam, M. (2005). Gender inequality in education: Impact on income, growth and development. WBI’s E-Course: Gender, Economic Development and Poverty Reduction, 685(2), 1-8.
• Gürhan, N. (2010). Toplumsal cinsiyet ve din. E-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, (4), 58-80. Hussain, N., & Kirmani, M. (2010). Gender differences: A case study of Malda district of West Bengal, India. Pakistan Journal of Women’s Studies: Alam-e-Niswan, 17(2), 75-96.
• Karimah, A., & Susanti, H. (2022). Gender inequality in education and regional economic growth in Indonesia. Journal Ekonomi Pembangunan, 20(1), 1-14.
• Keister, L. A., & Southgate, D. E. (2012). Inequality: A contemporary approach to race, class, and gender. Cambridge: Cambridge University Press.
• Kılıç, D., & Öztürk S. (2014). Türkiye’de kadınların iş gücüne katılımı önündeki engeller ve çözüm yolları: Bir ampirik uygulama. Amme İdaresi Dergisi, 47(1), 107-130.
• Klasen, S., & Wink, C. (2003). “Missing women”: Revisiting the debate. Feminist Economics, 9(2-3), 263-299.
• Maqsudul, H. N. (2013, Aralık). SAARC: Güney Asya’da beklentiler ve sorunlar. Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi https://tasam.org/tr-TR/Icerik/25741/saarc_guney_asyada_beklentiler_ve_sorunlar adresinden erişildi.
• Polat, S. (2018). Bir eşitsizlik nosyonu olarak toplumsal cinsiyet eşitsizliği ve akraba evliliğinde kadının konumu. Karadeniz Teknik Üniversitesi 2. Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkileri Kongresi (s. 255-256). Trabzon.
• Saygılıgil, F. (2015). Toplumsal cinsiyet tartışmaları. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Sevil, Ü., Yanıkkerem, E., Özkan, S., & Er Güneri, S. (2015). Türkiye’de kadına yönelik aile içi şiddet. M. Korkmaz, E. Demiray, Ü. Sevil, Ş. Hablemitoğlu, & Taşkıran, Y. (Editörler). Dünyada, Türkiye’de kadın ve şiddet içinde (s. 565-627). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Stoller, R. J. (1964). A contribution to the study of gender identity. International Journal of Psychoanalysis, 45(2-3), 220-226.
• Sucu, Ş., & Keser, A. (2022). Toplumsal cinsiyet eşitsizliği tehdidini ulusal ve uluslararası bağlamda güvenlikleştirme girişimleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(2), 722-756.
• Sullivan, T. J. (2016). Introduction to social problems. Boston: Pearson. T.C. Başbakanlık Kadın Statüsü Genel Müdürlüğü (2011). Türkiye’de kadının durumu raporu. Ankara.
• The World Economic Forum (2017). Global Gender Gap Report 2017. Geneva: Switzerland.
• The World Economic Forum (2022). Global Gender Gap Report 2022. Geneva: Switzerland.
• Topal, Ö. (2012). Toplumsal cinsiyetin inşası: 7-12 yaş grubu örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Araştırma Merkezi (2012). Yakın dönem anayasalarında toplumsal cinsiyet ve kadın-erkek eşitliği ile ilgili düzenlemeler Arjantin, Güney Afrika, Kenya, Kolombiya, Paraguay, Ruanda, Uganda raporu (Karar No: 107 Sayı: 26133). Ankara.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) www.tuik.gov.tr adresinden erişildi.
• Vatandaş, C. (2011). Toplumsal cinsiyet ve cinsiyet rollerinin algılanışı. İstanbul Sosyoloji Çalışmaları Dergisi, (35), 29-59.
• Yaşar, B. (2011). Öğretmen Adaylarının toplumsal cinsiyet rolleri tutumlarının kadın sağlığı hemşireliği açısından değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin: Mersin Üniversitesi.
• Yenilmez, M. İ. (2017). Kadın güçlendirmesi ve toplumsal cinsiyet eşitliği’nin ölçülmesi: Türkiye örneği. Yönetim ve Ekonomi, 24(2), 485-503.