Ticari Dışa Açıklık ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye İçin Çoklu Yapısal Kırılmalı Bir Analiz

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 39 - 64, 03.04.2019

Hüseyin Uslu

Öz

Bu çalışmada
Türkiye’de 1960-2017 döneminde ticari dışa açıklığın ekonomik büyüme üzerindeki
etkileri, çoklu yapısal kırılmalı zaman serisi analizi yöntemleriyle
incelenmiştir. Ayrıca sermaye stoku ve işgücü de kontrol değişkeni olarak
analize dâhil edilmiştir. Serilerin durağanlık derecesi Kapetanios (2005) çoklu
yapısal kırılmalı birim kök testiyle incelenmiş ve ticari dışa açıklık
serisinin düzeyde, diğer serilerin birinci farkları alındığında durağan
oldukları belirlenmiştir. Seriler arasında eşbütünleşmenin var olup olmadığı;
Maki (2012) çoklu yapısal kırılmalı eşbütünleşme testi ile incelenmiş ve
serilerin eşbütünleşik oldukları, yani uzun dönemde birlikte hareket ettikleri
ortaya konulmuştur. Bu testte Maki (2012) yöntemi tarafından belirlenen yapısal
kırılma tarihleri kukla değişkenlerle analizlere dâhil edilmiştir. DOLS
yöntemiyle gerçekleştirilen regresyon analizleri sonucunda; ticari dışa
açıklığın milli geliri kısa dönemde azaltıp, uzun dönemde artırmış olduğu
belirlenmiştir. Nedensellik testleri sonuçlarına göre; ticari dışa açıklıktan
kişi başına düşen reel milli gelire doğru kısa dönemde bir nedensellik ilişkisi
yokken, uzun dönemde vardır. Sermaye stoku ve çalışan işgücünden kişi başına
düşen reel milli gelire doğru kısa dönemde de uzun dönemde de nedensellik
ilişkileri söz konusudur. 

Anahtar Kelimeler

Ticari Açıklık, Kişi Başına Düşen Milli Gelir, Çoklu Yapısal Kırılmalı Analiz.

Kaynakça

• Akbulut, U. (2015). Süveyş Kanalı: 4000 Yıl Önceye Uzanır. http://www.uralakbulut.com.tr/wpcontent/uploads/2015/08/S%C3%9CVEY%C 5%9E-KANALI-4000-YIL-%C3%96NCEYE-UZANIR-9-A%C4%9EUSTOS-2015.pdf, [Erişim Tarihi: 03.01.2019].
• Akman, M. A. (2016). Kanal İstanbul’un Hidrolik Modellemesi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Ali, W. and Abdullah, A. (2015). The Impact of Trade Openness on the Economic Growth of Pakistan: 1980-2010. Global Business and Management Research: An International Journal, 7(2), 120-129.
• Arıcan, E., Tanınmış Yücemiş, B., Erdilek Karabay, M. ve Işıl, G. (2011). Türk Bankacılık Sektöründe Ölçek Ekonomileri, Pazar Hakimiyeti ve Rekabet Gücü, Maliyet Etkinliği ve Ölçek Ekonomilerine İlişkin Ekonometrik Bir uygulama. Türkiye Bankalar Birliği Yayınları, No: 287.
• Awokuse, T. O. (2008). Trade Openness and Economic Growth: Is Growth Export-led or Import-led? Applied Economics, 40(2), 161-173.
• Binh, P. T. (2013). Unit Root Tests, Cointegration, ECM, VECM, and Causality Models. Topics in Time Series Econometrics, http://charitythinking.weebly.com/uploads/4/5/5/4/45542031/topics_in_time_series _econometrics.pdf, [Erişim Tarihi: 09.01.2019].
• Bolt, J., Timmer, M. and Zanden, J. L. V. (2014).GDP per capita since 1820”, in Jan Luiten van Zanden, et al. (eds.), How Was Life? Global Well-being since 1820. OECD Publishing. https://www.oecd-ilibrary.org/economics/how-was-life/gdp-per-capita-since-1820_9789264214262-7-en, [Erişim Tarihi: 07.01.2019].
• Bulan, M. (2015). Apple Ürünleri Nerede Üretiliyor? https://mertbulan.com/2015/12/21 /apple-urunleri-nerede-uretiliyor/, [Erişim Tarihi: 07.01.2019].
• Carrion-i-Silvestre, J. L. ve Sanso, A. (2006), “Testing the Null of Cointegration with Structural Breaks”, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, c. 68, s. 5, ss. 623-646.
• Debnath, S. and Mazumder, R. (2016). Investigating Short Run Causality between Real GDP and Government Expenditure in India Since 1950s. Journal of Economics and Sustainable Development, 7(5), 61-71.
• Değer, M. K. (2010). İhracatta Ürün Çeşitliliği ve Ekonomik Büyüme: Türkiye Deneyimi (1980-2006). Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(2), 259-287.
• Dickey, D. A. and Fuller, W. A. (1981), “Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with A Unit Root”, Econometrica, 49, 1057-1072.
• Dinler, Z. (2012). İktisada Giriş. (18. Basım), Ekin Yayınları, Bursa.
• Engle, R. F. and Granger, C. W. J. (1987) Co-Integration and Error Correction: Represention, Estimation and Testing, Econometrica, 55(2), 251- 276.
• Gregory, A. W. ve Hansen, B. E. (1996) “Residual-Based Tests for Cointegration in Models With Regime Shifts”, Journal of Econometrics, c.70, s. 1, ss. 99-126.
• İdris, J., Yusop, Z. and Habibullah, M. S. (2016). Trade Openness and Economic Growth: A Causality Test in Panel Perspective. International Journal of Business and Society, 17(2), 281-290.
• İlter, Ş. ve Burtan Doğan, B. (2018). Ticari ve Finansal Dışa Açıklık Oranı ile Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(15), 89-115.
• Johansen, S. (1988). Statistical Analysis of Cointegration Vectors, Journal of Economic Dynamic and Control, (12), 231-254.
• Kakar, Z. K. and Khiliji, B. A. (2011). Impact of FDI and Trade Openness on Economic Growth: A Comparative Study of Pakistan and Malaysia. Theoretical and Applied Economics, 11(564), 53-58.
• Kapetanios, G. (2005). Unit-Root Testing Against The Alternative Hypothesis of up to Structural Breaks, Journal of Time Series Analysis, 26(1), 123–133.
• Khobai, H., Kolisi, N. and Moyo, C. (2017). The relationship between trade openness and economic growth: The case of Ghana and Nigeria. MPRA Paper No. 81317.
• Kılıç Savrul, B., Özçekicioğlu, H. ve Özel, H. A. (2013). Türkiye’de Finansal Serbestleşmenin Tarihsel Gelişimi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 38, 227-238.
• Kitov, I. O. (2008). Real GDP Per Capita in Developed Countries. https://arxiv.org/ftp/arxiv/papers/0811/0811.0889.pdf, [Erişim Tarihi: 07.01.2019].
• Kurt, S. ve Berber, M. (2008). Türkiye’de Dışa Açıklık ve Ekonomik Büyüme. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 57-80.
• Lumsdaine, R. L and Papell, D. H. (1997). Multiple Trend Breaks and the Unit Root Hypothesis. Review of Economics and Statistics, 79 (2), 212-218.
• Maki, D. (2012).Tests For Cointegration Allowing For an Unknown Number of Breaks. Economic Modelling, 29(5), 2011-2015.
• Mankiw, G. N., Romer, D. and Weil, D. N. (1992). A Contribution to the Empirics of Economic Growth. Quarterly Journal of Economics, 107(2), 407-437.
• Özcan, C.C., Özmen, İ. ve Özcan, G. (2018). Ticari Dışa Açıklık ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Yükselen Piyasa Ekonomileri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 40, 60-73.
• Öztürk, Ş., Nas, F. ve İçöz, E. (2008). 24 Ocak Kararları, Neo-Liberal Politikalar ve Türkiye Tarımı. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 15-32.
• Perron, P. (1989) The Great Crash, The Oil Price Shock, and The Unit Root Hypothesis,Econometrica, c. 57, s. 2, ss. 1361-1401.
• Phillips, P. C. B. and Perron, P. (1988). Testing for a Unit Root in Time Series Regression. Biometrica, 75, 335-346.
• Rao, B. B. and Kumar, S. (2008). A Panel Data Approach to the Demand for Money and the Effects of Financial Reforms in the Asian Countries. MPRA Paper No. 6805.
• Sağlam Çeliköz, Y., Barutçu, E. ve Asfal, M. Ş. (2017). Ticari Dışa Açıklık ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki; Türkiye Örneği. Route Educational and Social Science Journal, 4(7), 104-117.
• Solow, R. M. (1956). A Contribution to the Theory of Economic Growth. The Quaterly Journal of Economics, 70(1), 65-94.
• Soltani, H., Ochi, A., Zaghdoudi, T. and Saidi, Y. (2013). Trade Openness and Economic Growth: The Case of Tunisia. International Journal of Advances in Management and Economics, 2(2), 24-32.
• Şenay, L. (2011). Regresyon ve Korelasyon Analizi. http://kisi.deu.edu.tr//levent.senyay/istatistik%20II/11%20regresyon.pdf,[Erişim Tarihi: 15.01.2019].
• Tarı, R. (2012). Ekonometri. (8. Baskı). Umuttepe Yayınları, Kocaeli.
• Taştan, H. (2012). Heteroscedasticity. http://www.yildiz.edu.tr/~tastan/teaching/ Handout%2008%20 Heteroscedasticity.pdf, [Erişim Tarihi: 08.01.2019].
• Tekin Koru, A. ve Dinçer, N. N. (2018). Türkiye’de Sanayi ve Hizmet Sektörleri. İktisat ve Toplum, 88, 5-11.
• Ticaret Bakanlığı (2019). Ülke Gruplarına Göre Dış Ticaret. https://www.ticaret.gov.tr/istatistikler/dis-ticaret-istatistikleri/dis-ticaret-istatistikleri-2018-ocak-ekim/ulke-gruplarina-gore-dis-ticaret, [Erişim Tarihi: 07.01.2019].
• Toda, H. Y. and Yamamoto, T. (1995). Statistical Inference in Vector Autoregressions with Possibly Integrated Processes. Journal of Econometrics, 66(1-2), 225-250.
• TUİK (2010). İstatistik Göstergeler, 1923-2009. http://www.antakyatso.org.tr/dok umanlar/istatistik%20gos tergeler.pdf, [Erişim Tarihi: 08.01.2019].
• TUİK (2019). Temel İstatistikler-İstihdam, İşsizlik ve Ücret-Nüfusun İşgücü Durumu. http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist, [Erişim Tarihi: 08.01.2019].
• Uslu, H. (2018). Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Gelişmekte Olan Ülkeler Üzerine Panel Veri Analizi. Journal of Social & Humanıtıes Scıences Research, Vol:5/Issue:20, pp.729-744.
• Uslu, H. (2019). Türkiye’de Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezinin Geçerliliğinin Test Edilmesi: Yapısal Kırılmalı Bir Analiz. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimlerde Akademik Çalışmalar-2019, (Ed. Prof. Dr. Zafer GÖLEN ve Doç. Dr. Sevilay ÖZER) İvpe Yayınevi, Cilt: 1, pp: 131-153.
• Ülke, V., Varlık, S. and Berument, M. H. (2018). The Effect of Output Growth Volatility on Output Growth: Empirical Evidence from Turkey. Applied Economics Letters, DOI: 10.1080/13504851.2018.1488035, 1-10.
• Ünsar, S. (2007). Uluslararası İşletmelerde Üretim Stratejileri. Journal of Yasar University, 2(7), 695-708.
• Westerlund, J. and Edgerton, D. (2006). Simple Tests for Cointegration in Dependent Panels with Structural Breaks. Lund University, Department of Economics, Working Papers, No. 13.
• Wikipedia (2019). http://www.wikizeroo.net/index.php?q=aHR0cHM6Ly90ci 53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa 2kvSUtFQQ, [Erişim Tarihi: 04.01.2019].
• World Bank (2019a). Merchandise exports (current US$). https://data.worldbank.org/indicator/TX.VAL.MRCH.CD.WT?view=chart, [Erişim Tarihi: 07.01.2019].
• World Bank (2019b). Merchandise imports (current US$). https://data.worldbank.org/indicator/TM.VAL.MRCH.CD.WT?view=chart, [Erişim Tarihi: 07.01.2019].
• World Bank (2019c). GDP (current US$). https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD?view=chart, [Erişim Tarihi: 07.01.2019].
• World Bank (2019d). GDP growth (annual %). https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP. KD.ZG?view=chart, [Erişim Tarihi: 07.01.2019].
• World Bank (2019e). GDP per capita (constant 2010 US$). https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.KD?view=chart, [Erişim Tarihi: 07.01.2019].
• World Bank (2019f). Exports of goods and services (current US$). https://data.worldbank.org/indicator/NE.EXP.GNFS.CD?view=chart, [Erişim Tarihi: 08.01.2019].
• World Bank (2019g). Imports of goods and services (current US$). https://data.worldbank.org/indicator/NE.IMP.GNFS.CD?view=chart, [Erişim Tarihi: 08.01.2019].
• World Bank (2019h). Gross capital formation (current US$). https://data.worldbank.org/indicator/NE.GDI.TOTL.CD?view=chart, [Erişim Tarihi: 08.01.2019].
• Yapraklı, S. (2007). Ticari ve Finansal Dışa Açıklık İle Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Üzerine Bir Uygulama. Ekonometri ve İstatistik, 5, 67-89.
• Zang, W. ve Baimbridge, M. (2012). Exports, Imports and Economic Growth in South Korea and Japan: A Tale of Two Economies. Applied Economics,44.
• Zivot, E. ve Andrews, D. (1992). Further Evidence on the Great Crash, the Oil-Price Shock and the Unit-Root Hypothesis. Journal of Business Economic Statistics, 10(3), 251-270.