ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN ORTOREKSİYA TUTUMUNUN UYKU KALİTELERİ İLE İLİŞKİSİ

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 1, 49 - 62, 30.09.2024

Emre Bayraktaroğlu , İrem Efe Tuğba Pacci Beyzanur Kar

Öz

Bu çalışma 18-30 yaş arası 60’ı kadın (%50) 60’ı erkek (%50) 120 üniversite öğrencisinin Ortoreksiya nevroza (ON)’ya eğilimleri ve uyku kalitelerinin arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yapılmıştır. Katılımcılara ORTO-11, Pittsburgh Uyku Kalitesi Ölçeği (PUKÖ) ve 24 Saatlik Besin Tüketim Kaydı formu uygulanmıştır. ORTO-11 ölçeği sonucuna göre 51 katılımcının (%42.5) ON’ye eğilimli olduğu gözlemlenmiştir. PUKÖ doğrultusunda 69 kişinin uyku kalitelisinin yüksek olduğu (%57.5) saptanmıştır. ORTO-11 ölçeği puanları ve PUKÖ puanlarının arasında anlamlı bir ilişki olmadığı saptanmıştır (p>0.05). Katılımcıların ON’ye eğilimleri ile vücut ağırlığı arasında negatif (r =- 0.10, p<0.05); K vitamini (t= 2.83), B5 vitamini (t= 2.16), B6 vitamini (t= 2.68) ve Mg (t= 2.04) arasında pozitif korelasyon saptanmıştır. Katılımcıların ORTO-11 puanları ile K vitamini alımları arasında negatif (r =- 0.24), kafein alımlarının pozitif (0.19) korelasyon saptanmıştır. Katılımcıların uyku kaliteleri ile çoklu doymamış yağ asitleri (t= -4.97), Omega-3 yağ asidi (t= -3.66), Omega-6 yağ asidi (t= -4.86), E vitamini (t= -3.22) ve şeker (t= -2.21) alımları arasında anlamlı bir fark olduğu saptanmıştır. Bu konuda daha geniş yaş grupları ve farklı beslenme modellerini benimseyen bireyler üzerinde çalışmalar yapılması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Beslenme, ORTO-11, ortoreksiya nervosa, uyku, uyku kalitesi

THE EFFECT OF UNIVERSITY STUDENTS’ ORTHOREXİA ATTITUDE ON SLEEP QUALITY

Öz

This study was conducted to examine the relationship between orthorexia nervosa (ON) and sleep quality of 120 university students, 60 female (50%) and 60 (50%) male, between the ages of 18-30. ORTO-11 scale applied to the participants, it was observed that 51 (42.5%) of them were prone to ON. Pittsburgh Sleep Quality Scale (PSQS) was applied to measure the sleep quality of the participants. In line with this scale, it was determined that 69 people (57.5%) slept well. There was no significant correlation was found between the ORTO-11 scale scores and the PSQS (p>0.050). There was a negative (r =-0.10, p<0.050) correlation between the participants' diagnosis of orthorexia and their body weight and a positive (r =0.24 p<0.050) correlation with vitamin K intake. It was observed that there was a negative correlation between the participants' being in the quality sleep category and their intake of vitamin K (r =-0.17, p<0.050) and vitamin C (r= 0.247, p <0.050) and their consumption of sugar (r=- 0.16, p<0.050). In this regard, studies should be carried out on wider age groups and individuals who adopt different nutrition models.

Anahtar Kelimeler

Nutrition, ORTO-11, orthorexia nervosa, sleep, sleep quality

Kaynakça

• Acar Tek, N., & Ermumcu Karaçil, Ş. M. (2016). Sağlık profesyonellerinde sağlıklı beslenme kaygısı: Ortoreksiya Nervoza (ON). Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2, 59-71. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/334536
• Ağargün, M. Y. (1996). Pittsburgh uyku kalitesi indeksinin geçerliği ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 7, 107-115.
• Algın, D. İ., Akdağ, G., & Erdinç, O. O. (2016). Kaliteli uyku ve uyku bozuklukları. Osmangazi Journal of Medıcıne, 38(1). https://doi.org/10.20515/otd.40263
• Arusoğlu, G. (2018). Beslenme ve diyetetik bölümü erkek öğrencilerinde ortoreksiya nervoza eğiliminin belirlenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(81), 56-71. doi: 10.16992/ASOS.14457
• Arusoğlu, G., Kabakçı, E., Köksal, G., & Kutluay Merdol, T. (2008). Ortoreksiya Nervoza ve Orto-11’in Türkçeye uyarlama çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 283-291. Erişim adresi: https://tr-scales.arabpsychology.com/wp-content/uploads/pdf/orto-11-olcegi-toad.pdf
• Aysan, E., Karaköse, S., Zaybak, A., & İsmailoğlu, G. (2014). Üniversite öğrencilerinde uyku kalitesi ve etkileyen faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 7(3), 193-198. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/753356
• Balcı, K. (2017). Başkent Üniversitesi Ankara Hastanesi’nde çalışan yetişkin bireylerin beslenme durumları ile uyku kalitesi arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=_dyOY0t-lGJBgg3Qxwt6iw&no=Tp7LGm0pm8rYHjM6c0P88w
• Başpınar, T., & Yeşilkaya, B. (2021). Beslenme ile uyku ilişkisi. Fenerbahçe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(2), 105-116.
• Beslenme Bilgi Sistemi (BEBİS) Versiyon 8.2. Bebis for Windows, Stuttgart, Germany; Turkish version BeBiS, Versiyon 8.2; Data bases 2010. Bundeslebenmittelschlüssel (BLS), 11.3 and other sources. Erişim adresi: http://www.bebis.com.tr.
• Cooper, A. R., Loeb, K. L., & McGlinchey, E. L. (2020). Sleep and eating disorders: current research and future directions. Current Opinion in Psychology, 34, 89-94. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2019.11.005
• Çakir, B., Nişancı Kılınç, F., Özata Uyar, G., Özenir, Ç., Ekici, E. M., & Karaismailoğlu, E. (2020). The relationship between sleep duration, sleep quality and dietary intake in adults. Sleep and Biological Rhythms, 18(1), 49-57. https://doi.org/10.1007/s41105-019-00244-x
• Çiçekoğlu, P., & Tunçay, G. Y. (2018). A comparison of eating attitudes between vegans/vegetarians and nonvegans/nonvegetarians in terms of Orthorexia Nervosa. Archives of Psychiatric Nursing, 32(2), 200-205. https://doi.org/10.1016/j.apnu.2017.11.002
• Dalmaz, M. (2014). Spor salonunda spor yapanlarda Ortoreksiya Nervoza belirtilerinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi, T.C. İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul). Erişim adresi: https://arelarsiv.arel.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12294/1025/K029928.pdf?sequence=1
• Douma, E. R., Valente, M., & Syurina, E. V. (2021). Developmental pathway of orthorexia nervosa: Factors contributing to progression from healthy eating to excessive preoccupation with healthy eating. Experiences of Dutch health professionals. Appetite, 158. https://doi.org/10.1016/j.appet.2020.105008
• Duran, S. (2016). The risk of orthorexia nervosa (healthy eating obsession) symptoms for health high school students’ and affecting factors. Pamukkale Medical Journal, 9(3), 220-226. https://doi.org/10.5505/ptd.2016.03880
• Eliş, T., & Balcı Akpınar, R. (2021). Uyku bozukluğu yaşayan bireylerin yakınmalarının ve uykuyu etkileyen durumların incelenmesi. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 24(3), 331-337. https://doi.org/10.17049/ataunihem.688314
• Faul, F., Erdfelder, E., Buchner, A., & Lang, A. (2009). Statistical power analyses using G*Power 3.1: Tests for correlation and regression analyses. Behavior Research Methods, 41, 1149-1160. Erişim adresi: https://www.psychologie.hhu.de/fileadmin/redaktion/Fakultaeten/Mathematisch-Naturwissenschaftliche_Fakultaet/Psychologie/AAP/gpower/GPower31-BRM-Paper.pdf
• Fidan, T., Ertekin, V., Işikay, S., & Kirpinar, I. (2010). Prevalence of orthorexia among medical students in Erzurum, Turkey. Comprehensive Psychiatry, 51(1), 49-54. https://doi.org/10.1016/j.comppsych.2009.03.001
• Garipoğlu, G., Arslan, M., & Andaç Öztürk, S. (2019). Beslenme ve Diyetetik Bölümü’nde okuyan kız öğrencilerin ortoreksiya nervoza eğilimlerinin belirlenmesi. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(3), 23-27. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/859862
• Gülcan, E., & Özkan, A. (2006). Obesity. Dumlupınar Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 10, 185-192. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/443531
• Kardelen, B. (2020). Beslenme ve Diyetetik Bölümü öğrencilerinde yaşam doyumunun besin seçimi ve Ortoreksiya Nervoza eğilimine etkisinin araştırılması (Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ). Erişim adresi: https://acikerisim.nku.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.11776/4073/650169.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Lee, Y. Y., Lau, J. H., Vaingankar, J. A., Sambasivam, R., Shafie, S., Chua, B. Y., Chow, W. L., Abdin, E., & Subramaniam, M. (2022). Sleep quality of Singapore residents: findings from the 2016 Singapore mental health study. Sleep Medicine: X, 4. https://doi.org/10.1016/j.sleepx.2022.100043
• Örsal, Ö., Kök Evren, H., & Duru, P. (2019). Evaluation of the twelve-month follow-up results from the alcohol-dependent patients followed by the tidal model. Journal of Psychiatric Nursing, 10(1), 55-64. https://doi.org/10.14744/phd.2018.06978
• Plichta, M., & Jezewska-Zychowicz, M. (2019). Eating behaviors, attitudes toward health and eating, and symptoms of orthorexia nervosa among students. Appetite, 137, 114-123. https://doi.org/10.1016/j.appet.2019.02.022
• Restrepo, C., Santamaría, A., & Manrique, R. (2021). Sleep bruxism in children: relationship with screen-time and sugar consumption. Sleep Medicine: X, 3. https://doi.org/10.1016/j.sleepx.2021.100035
• Sopalı, T. (2019). Yetişkinlerde beslenme durum ve alışkanlıkları, antropometrik ölçümleri ile uyku kalite ilişkisinin belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi, TC. Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep). Erişim adresi: https://openaccess.hku.edu.tr/xmlui/handle/20.500.11782/1846
• Şengül, R., & Hocaoğlu, Ç. (2019). OrtoreksiyaNervoza nedir? Tanı ve tedavi yaklaşımları. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 14(2), 101-104. https://doi.org/10.17517/ksutfd.441380
• Şenol, V., Soyuer, F., Akça, R. P., & Argün, M. (2012). Adolesanlarda uyku kalitesi ve etkileyen faktörler. Kocatepe Tıp Dergisi Kocatepe Medical Journal, 14, 93-102. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/kocatepetip/issue/17408/182296
• Üstündağ, E. G. (2020). Spor salonunda spor yapan bireylerde yeme farkındalığı ile Ortoreksiya Nervoza belirtileri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi, T.C. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin). Erişim Adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=DJcL0iyxltxKDUS9cNXe0w&no=zjXKjZhu8YA76C4JB_k5eA
• Wang, M. L., Libby, B. A., Moore Simas, T. A., & Waring, M. E. (2021). Sugar-sweetened beverage consumption and sleep duration and quality among pregnant women. Journal of Nutrition Education and Behavior, 53(9), 793-797. https://doi.org/10.1016/j.jneb.2021.02.010
• Wei, J., Hou, R., Xie, L., Chandrasekar, E. K., Lu, H., Wang, T., Li. C., & Xu, H. (2021). Sleep, sedentary activity, physical activity, and cognitive function among older adults: The National Health and Nutrition Examination Survey, 2011–2014. Journal of Science and Medicine in Sport, 24(2), 189-194. https://doi.org/10.1016/j.jsams.2020.09.013
• Yeh, S. S. S., & Brown, R. F. (2014). Disordered eating partly mediates the relationship between poor sleep quality and high body mass index. Eating Behaviors, 15(2), 291-297. https://doi.org/10.1016/j.eatbeh.2014.03.014