MUSTAFA NAÎMÂ EFENDİNİN HAYATI, TARİHÇİLİĞİ VE ESERİ HAKKINDA KISA BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2017, Sayı: 1, 85 - 100, 31.08.2017

Yakup Şahiner

Öz

Bu makalede Mustafa Naîmâ Efendinin hayatı, tarihçiliği ve eseri özetlenmektedir.

İki bölümden oluşan makalenin birinci bölümde Mustafa Naîmâ

Efendi’nin doğumundan vefatına kadar çalkantılı hayatına kısaca değinilmiştir.

Şöyle ki; 1655 yılında Halep’te doğmuş 1680 yılı civarında İstanbul’a gitmiştir.

İstanbul’da Mustafa Naîmâ Efendi’nin Saray-ı Atik Baltacılar ocağına girmesiyle

ile birlikte bürokratik çevrede ilerlemesi, bürokratlarla ilişkisi ve Mustafa

Naîmâ Efendi’nin şahsiyeti üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde ise Mustafa

Naîmâ Efendinin, resmi tarih yazıcılığı ve eserinin resmi tarih yazıcılığı açısından

önemi kısaca değerlendirilmiştir. Ayrıca eserini yazarken faydalandığı

dönemin kaynakları belirtilmiştir. Son olarak Tarih-i Naîma adlı eseri Osmanlı

dönemi ve Cumhuriyet döneminde de üzerinde çalışma yapan yerli ve yabancı

yazarların isimleri ve buna dayalı yaptıkları çalışmaların isimleri belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Resmi Tarih Yazıcılığı, Vakanüvis, Mustafa Naima Efendi, Tarih-i Naîmâ, Bürokrasi

A BRIEF REVIEW OF MUSTAFA NAIMA EFENDI’S LIFE, HISTORIOGRAPHY AND THE WORK

Öz

In this article, Mustafa Naîmâ Efendi’s life, historiography and his work

are briefly summarized. This article consists of two parts. In the first part, Mustafa Naîmâ Efendi’s turbulent life from birth to death is briefly mentioned. That

is; Born in Aleppo in 1655, he moved to Istanbul around 1680. With Mustafa

Naîmâ Effendi entering the ward of Saray-ı Atik Baltacılar in Istanbul, the

progress in the bureaucratic environment, the relationship with the bureaucrats

and the personality of Mustafa Naîmâ Effendi were emphasized. In the second

part, Mustafa Naîma Effendi’s briefly importance history of official history

writing and official historiography of his work has been evaluated. In addition,

the sources of the period he used when writing his work are mentioned. Lastly,

the names of the local and foreign authors working on the history-i Naîma in

the Ottoman period and the Republican period and the names of the studies they

have made based on them are mentioned.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Official History Writing, Chroniclers, Mustafa Naima Efendi, History of Naîmâ, Bureaucracy

Kaynakça

• AFYONCU, Erhan (2007), Tanzimat Öncesi Osmanlı Tarihi Araştırma Rehberi, İstanbul:Yeditepe Yayınevi.
• AKBULUT, Uğur (2006), Osmanlı Tarih Yazıcılarına Göre Tarih ve Tarihçi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi)
• ANAÇ, Hilmi (2016), Osmanlı İmparatorluğu, Vak’anuvis ve ToplumsalCinsiyet: Tarih-i Nâ’ima ve Târih-i Cevdet, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• ARIKAN, Zeki ( 2011), “Tarih”, DİA, Cilt: XL, İstanbul, 66-72.
• BABİNGER, Franz, (2000), Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri, Çev. Çoşkun Üçok, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. BAYSUN, M. Cavit (1964), “Naîmâ”, Cilt: IX, İstanbul, 44-49.
• DEVELİOĞLU, Ferit (2008), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• FAROQHI, Suraiya (2002), ‘’Türkiye’deki tarihi anlayış şekilleri: Yeniçağ Başlarında Siyasi ve İktisadi Bunalımlar’’, çev. Ali İbrahim Savaş, Türkler, Cilt: IX, Ankara, 33.
• GÜÇLÜ, Nuray Savcı (1998), Naîmâ’ya göre XVII. Yüzyıl Osmanlı İktisadi Yapısı ve Toplumsal Sonuçları, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Ortadoğu ve İslam Ülkeleri Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• İNALCIK, Halil (2006), ‘’Osmanlı Tarihinde Dönemler’’, Türkler, Cilt:I, Ankara, 61-72.
• İPŞİRLİ, Mehmet, (2006), “Naîmâ”, DİA, Cilt: XXXII, İstanbul, 316-318.
• İPŞİRLİ, Mehmet (2002), «Osmanlı Esas Yapısının Bozulması ve Islahı Çalışmaları Üzerine Bazı Gözlemler”, Türkler, Cilt: 9, Ankara, 839-846.
• KÜTÜKOĞLU, Bekir (2001), “ Vekâyinüvis”, İA, Cilt: XXIII, Eskişehir, 271-287).
• KÜTÜKOĞLU, Mübahat S (2014), Tarih Araştırmalarında Usul, (2.Baskı), Ankara: TTK Yay.
• NAÎMÂ MUSTAFA EFENDİ (2014), Tarih-i Naîmâ, haz. Mehmet İpşirli, TTK, Cilt: I-VI, Ankara.
• NAÎMÂ MUSTAFA EFENDİ (1967), Tarih-i Naîmâ, haz. Zuhuri Danışman, Cilt: I, İstanbul: Zuhuri Danışman Yayınevi
• OKUMUŞ, Ejder (2002), ‘’Osmanlı Devleti’nde Değişim Süreci ve III. Selim Öncesi Yenileşme Çabaları’’, Türkler, Cilt: XI, Ankara, 27-33.
• ORTAYLI, İlber (2011), Tarih Yazıcılık Üzerine, Ankara: Cedid Neşriyat.
• ÖZCAN, Abdulkadir (1992), ‘’Baltacı’’, DİA, Cilt: V, İstanbul, 34-35.
• ÖZCAN, Ahmet (2011). Türkiye’de Popüler Tarihçilik 1908-1960, Ankara: TTK.
• ÖZTÜRK, Necdet- YILDIZ, Murat (2013), İmparatorluk Tarihinin Kalemli Muhafızları Osmanlı Tarihçileri – Ahmedi’den Ahmed Refik’e, İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yay.
• POLAT, Kasım (2012), “Naîma’ya Göre Devlet Adamları Arasında Muhalefet”, Tarih Okulu, Sayı: XIII, 89-114.
• TUNAY, Meltem (1998), Naima Tarihine Göre (1592-1659) Osmanlı Uluslararası İlişkileri, Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı (2011), Osmanlı Tarihi, (6.Baskı),Cilt: IV/ II, Ankara: TTK Yay.
• ÜNAL, Mehmet Ali (2011), Osmanlı Tarih Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• WOODHEAD, Christine (2010), “Şehnâmeci”, DİA, Cilt: XXXVIII, İstanbul, 456-458.
• YEDİYILDIZ, Bahaeddin (2002). “Klasik Dönem Osmanlı Toplumuna Genel Bir Bakış”, Türkler, Cilt: X, Ankara, 183-215.