AKSARAY’DA BULUNAN HİYEROGLİF LUVİCE YAZITLAR IŞIĞINDA GEÇ HİTİT DÖNEMİNDE TUZ GÖLÜ BÖLGESİNİN SİYASİ YAPISI

Yıl 2023, Sayı: 24 - ., 155 - 164, 30.05.2023

Kürşat Bardakcı

https://doi.org/10.33404/anasay.1260312

Cited By: 1

Öz

Tuz Gölü havzası iklim yapısından dolayı, eskiçağ Anadolu’sunda diğer bölgelere nazaran daha az yerleşime sahne olmuştur. Buna paralel olarak bölgede, özellikle Geç Hitit dönemini aydınlatacak filolojik ve arkeolojik kalıntılar oldukça kısıtlıdır. Yine de M.Ö. 8. yüzyıla tarihlenen Burunkaya kaya yazıtı ve Aksaray Steli’nden konumuz kapsamında yer alan bölgenin siyasi durumu hakkında temel bilgilere sahibiz. Nitekim Burunkaya kaya yazıtına göre söz konusu bölgede kral Hartapu’nun egemen olduğu anlaşılmaktadır. Sözü edilen bu yazıtta Hartapu, muhtemelen kendisine isyan eden birisine/birilerine ceza verdiğinden bahseder. Hartapu’dan sonra bölgeye kimin hâkim olduğu ise kesin olarak bilinmemektedir. Aksaray Steli’nden anlaşıldığına göre, kısa süren bu karanlık dönemin ardından bölgeye Kiyakiyas egemen olmuştur. Bu stelde Kiyakiyas, Luvi baş tanrısı Tarhunzas’ın bölgeyi kendisine verdiğini söylemektedir. Burada Kiyakiyas, saltanatı meşrulaştırmak için böyle bir yola başvurmuş gibidir. Sözü edilen bu veriler, hiyeroglif yazıtlar ışığında ortaya çıkarılmış yorum ve değerlendirmelerdir. Bu yorum ve değerlendirmelerin yeni ve farklı görüşlere de temel oluşturacağı düşüncesindeyiz.

Anahtar Kelimeler

Geç Hitit, Luvi, Hartapu, Sinuhtu, Kiyakiyas

THE POLITICAL STRUCTURE OF THE TUZ LAKE REGION IN THE NEO-HITTITE PERIOD IN THE LIGHT OF THE HIEROGLYPHICS LUWIAN INSCRIPTIONS FOUND IN AKSARAY

Öz

Due to the climate structure of the Lake Tuz basin, there was less settlement
in ancient Anatolia compared to other regions. Parallel to this, the philological
and archaeological remains that will illuminate the Neo-Hittite period
are very limited in the part. Nevertheless, we have basic information about the
political situation of the area within the scope of our subject from the Burunkaya
rock inscription and the Aksaray Stele dated to the 8th century BC. Indeed
according to the Burunkaya rock inscription, it is understood that King Hartapu
was dominant in the region in question. In this mentioned inscription, Hartapu
says that he punished someone/someones probably who rebelled against him. It
is not known precisely who dominated the region after Hartapu. As understood
from the Aksaray Stele, after this short unknown period, Kiyakiyas dominated
the area. In this stele, Kiyakiyas says that the Luwian chief god Tarhunzas gave
the region to him. Here, Kiyakiyas seems to have resorted to such a way to legitimize
the sultanate. These data are interpretations and evaluations revealed in
the light of hieroglyphic inscriptions. We think the comments and evaluations in
this study will also form the basis for new and different views.

Anahtar Kelimeler

Neo-Hittite, Luwian, Hartapu, Šinuhtu, Kiyakiyas.

Kaynakça

• ARAB. Luckenbill, D. D., Ancient Records of Assyria and Babylonia II.
• Arslan, M., & Bulut, E. (2017). Yazıtlar ve Asur Kaynaklarına Göre Aksaray’da Egemen Olan Tabal Krallıklarından Šinuhtu Krallığı ve Kral Kiakki. II. Uluslararası Aksaray Sempozyumu, 466-475.
• Bryce, T. R. (2011). Tarih. H. C. Melchert (Ed.) Luviler: Anadolu’nun Gizemli Halkı içinde (ss. 41-119). çev. B. Baysal ve Ç. Çidamlı. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Goedegebuure, P., Van den Hout, T., Osborne, J., Massa, M., Bachhuber, C. ve Şahin, F. (2020) TÜRKMEN-KARAHÖYÜK-1: a new Hieroglyphic Luwian inscription from Great King Hartapu, son of Mursili, conqueror of Phrygia. Anatolian Studies, 70, 29-43.
• Hawkins, J. D. (2000). Corpus of Hieroglyphic Luwian Inscriptions, Vol. 1, Inscription of the Iron Age. Berlin: Walter de Gruyter.
• Kurt, M. (2010). Tabal Ülkesi’nin Politik ve İdari Yapısı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23, 127-136.
• Massa, M., & Osborne J. F. (2022). On the Identity of Hartapu. Altorientalische Forschungen, 49 (1), 85-103.
• Osborne, J., Massa, M., Şahin, F., Erpehlivan, H. ve Bachhuber, C. (2020). The city of Hartapu: results of the Türkmen-Karahöyük Intensive Survey Project. Anatolian Studies, 70, 1-27.
• Özgüç, N. (2015). Acemhöyük-Burušhaddum I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Şenyurt, Ş. Y., & Akçay, A. (2018). Topada Yazıtına Farklı Bir Bakış: Geç Hitit Döneminde Orta Anadolu’da Güç Dengeleri. TÜBA-AR, 22, 95-117.
• Van de Mieroop, M. (2018). Eski Yakındoğu Tarihi (MÖ 3000-323). Çev. Sinem Gül. İstanbul: Homer Kitabevi.
• Yiğit, T. (2000). Tabal. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 40 (3-4), 177-189.