Yas Yaşayan Bireylerin, Duygu Düzenleme Güçlüğü İle Yas Tepkileri Arasındaki İlişkide Yaşam Anlamının Aracı Rolü

Yıl 2024, Sayı: 27, 19 - 35, 29.02.2024

İnci Akdoğan , Bahar Akoğlu

https://doi.org/10.33404/anasay.1409889

Öz

Bu çalışma yas sürecinde, duygu düzenleme güçlüğü ile yas tepkileri arasındaki ilişkide yaşam anlamının aracı rolünüincelemek içingerçekleştirilmiştir. Çalışmanın örneklemini 18 yaşından büyük yas deneyimlemiş 230 kadın (%58,7) 162 erkek (%41,3) yetişkin birey oluşturmaktadır. Araştırma verileri toplanırken Yapılandırılmış görüşme formu, Teksas Düzeltilmiş Yas Ölçeği, Yaşamda Anlam Ölçeği ve Duygu Düzenleme Güçlüğü Ölçeği kullanılmıştır. Çalışma ilişkisel tarama modelinde, betimsel nitelikte bir çalışmadır. Bu araştırmada elde edilen veriler SPSS 27 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın amacı yası etkileyebilecek nitelikte olan yaşam anlamının ve duygu düzenlemenin önemini vurgulamaktır. Araştırmadan elde edilen bulgularda yas ile duygu düzenleme güçlüğü ve yaşamda anlam ile duygu düzenleme güçlüğüarasında negatif korelasyon, yaşamda anlam ile yas arasında pozitif korleasyon saptanmıştır. Duygu düzenleme güçlüğünün yas tepkilerini negatif yönde anlamlı düzeyde yordadığı, sonuç değişkenindeki varyansın %14’ ünü açıkladığı saptanmıştır.
Yaşam anlamının yas ile duygu düzenleme güçlüğü arasındaki ilişkide aracılığı olduğu bulgulanmıştır. Bulgular doğrultusunda çalışmada yas sürecinin işlevselliğini artırmaya yönelik stratejiler ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yas Süreci, Yaşamda Anlam, Duygu Düzenleme Güçlüğü

The Mediatory Role of Meaning in Life in the Relationship Between Emotion Regulation Difficulties and Grief Reactions of Grieving Individuals

Öz

This study was conducted to examine the mediating role of meaning in life in the relationship between difficulty in emotion regulation and grief reactions during the grief process. The sample of the study consists of 230 females (58.7%) and 162 males (41.3%) adults over the age of 18 who have experienced or are experiencing grief. Structured Interview Form, Texas Revised Inventory of Grief-TRIG, The Meaning in Life Questionnaire (MLQ) and Difficulties in Emotion Regulation Scale (DERS) were used to collect the data. The study is a descriptive study in the relational screening model. The data obtained in this study were analyzed using SPSS 27 program. The aim of the study is to emphasize the importance of life meaning and emotion regulation, which can affect grief. In the findings obtained from the research, a negative correlation was found between grief and difficulty in emotion regulation, meaning in life and difficulty in emotion regulation, and a positive correlation between meaning in life and grief. It was determined that difficulty in emotion regulation negatively predicted grief reactions at a significant level and explained 14% of the variance in the outcome variable. It has been found that meaning in life has a partial mediating role in the relationship between grief and emotion regulation difficulties. In the light of the results, strategies to increase the functionality of the grieving process were discussed in the study.

Anahtar Kelimeler

Grief Process, Meaning İn Life, Difficulty İn Emotion Regulation

Kaynakça

• Akbulut, C. A. (2018). Depresyonun duygu düzenleme süreçlerinin incelenmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 21(2), 184-192.
• Aktın, K., Dilek, D., & Dilek, G. (2013). Etkili öğretim için yöntem ve teknikler. In S. Baştürk (Ed.), ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ (ss. 209-276). Ankara: Vize Yayıncılık.
• Bakirtaş, T. (2018). Varoluşçu Psikoterapi (ID Yalom).
• Burcu, Bal, Rifat, S. İ., Kaplan, B., Cankorur, V. Ş. ve Çevik, A. (2016). Psikoz sanılan patolojik yas: Olgu sunumu. Kriz Dergisi, 22(1), 13-19.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün Özcan, E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2014). BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ (17. Baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
• Brassai, L., Piko, B. F. & Steger, M. F. (2011), Meaning İn Life: Is It A Protective Factor For Adolescents‟ Psychological Health?, International Journal of Behavioral Medicine, 18, 44-51.
• Bonebright, C. A., Clay, D. L., & Ankenmann, R. D. (2000). The relationship of workaholism with work–life conflict, life satisfaction, and purpose in life. Journal of counseling psychology, 47(4), 469.
• Bergman, Y. S., & Bodner, E. (2018). The connection between subjective nearness-to-death and depressive symptoms: The mediating role of meaning in life. Psychiatry Research, 261, 269-273.
• Creswell, J. W. (2014). Research Design: Qualitatitive, Quantitative, and Mixed Methods Approaches. London: Sage Publications.
• Chamberlain, K., & Zika, S. (1988), Religiosity, Life Meaning And Wellbeing: Some Relationships Ġn A Sample Of Women. Journal for the Scientific Study of Religion, 27(3), 411-420.
• Cesur, G. (2017). Karmaşık yas: Bilişsel-davranışçı model çerçevesinde bir inceleme (Unpublished doctoral dissertation). Ankara Üniversitesi, Ankara
• Chiu, Y. W., Yin, S. M., Hsieh, H. Y., Wu, W. C., Chuang, H. Y., & Huang, C. T. (2011). Bereaved females are more likely to suffer from mood problems even if they do not meet the criteria for prolonged grief. Psycho‐Oncology, 20(10), 1061-1068.
• Cunha, N. H. D. A., Bonfim, C. B., Santos-Lima, C., & Siquara, G. M. (2022). Emotion regulation, subjective happiness and meaning of life of university students in the pandemic. Paidéia (Ribeirão Preto), ss. 32.
• Currier, J. M., Neimeyer, R. A., & Berman, J. S. (2008). The effectiveness of psychotherapeutic interventions for the bereaved: A comprehensive quantitative review. Psychological Bulletin, 134, 648–661.
• Çelik, S., Sayil, İ. (2003). Patolojik Yas Kavrami Yenj bir Yaklaşim: Travmatik Yas, Kriz Dergisi, 11(2), 29-34.
• Çolak, G. V., Hocaoğlu, Ç. (2021). Kayıp ve yas: Bir gözden geçirme. Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi, 3(1), 56-62.
• Çelik, E., Çat, F. B. (2018). Toplumda Değişen Çocuk Algisi, Eğitim Yöntemleri ve İnternetin Etkilerine Yönelik Nitel bir Araştirma, Akademik İncelemeler Dergisi, 13(2), 265-300.
• Rugancı, R. N., & Gençöz, T. (2010). Psychometric properties of a Turkish version of the Difficulties in Emotion Regulation Scale. Journal of clinical psychology, 66(4), 442-455.
• Dimond, M., Lund, D. A., & Caserta, M. S. (1987). The role of social support in the first two years of bereavement in an elderly sample. The Gerontologist, 27(5), 599-604.
• Demirdağ, S., Kalafat, S. (2015). Yaşamın Anlamı Ölçeği (YAÖ): Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması.
• Demir, R., Türk, F. (2020). Pozitif psikoloji: Tarihçe, temel kavramlar, terapötik süreç, eleştiriler ve katkılar. Humanistic Perspective, 2(2), 108-125.
• Kara, E., Yas Sürecive Dini Danişmanlik. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 42(1), ss. 251-270.
• Edmonds, S., Hooker, K. (1992). Perceived changes in life meaning following bereavement. Omega-Journal of Death and Dying, 25(4), ss. 307-318.
• Işıklı S. ve Keser E. (2020). Travma sonrası stres bozukluğunda duygular ve duygu düzenleme. S. Vatan (Ed.), Duygu düzenleme (1. Baskı, s.55-63). Ankara: Türkiye Klinikleri.
• Ercan, R. (2014), Anne babaların günümüzde sahip olduğu çocuk imgeleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 30(1), ss.377-396.
• Sirlier Emir, B., Yildiz, S., Kazğan Kiliçaslan, A., Uğur, K., et al. (2022). Kalıcı komplike yas bozukluğu tanılı hastalarda aleksitimi, psikolojik dayanıklılık ve psikiyatrik belirtilerin incelenmesi. Journal of Medical Topics and Updates, 1(3), 160-169.
• Frankl, V.E. (2018). İnsanın anlam arayışı. (Çev. S. Budak). İstanbul: Okuyan Us Yayınları.
• Gratz, K. L., Roemer, L. (2004). Multidimensional assessment of emotion regulation and dysregulation: Development, factor structure, and initial validation of the difficulties in emotion regulation scale. Journal of psychopathology and behavioral assessment, 26, 41-54.
• Gizir, C. A. (2006). Bir kayıp sonrasında zorluklar yaşayan üniversite öğrencilerine yönelik bir yas danışmanlığı modeli. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 195-213.
• Gross, J. J. (1998). The emerging field of emotion regulation: An integrative review. Review of general psychology, 2(3), 271-299.
• Gören, A. B. (2016). Engelli çocuğa sahip annelerde yas süreci. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 20(1), 225-244.
• Göçen, A. (2019). Öğretmenlerin yaşam anlamı, psikolojik sermaye ve cinsiyetinin psikolojik iyi oluşlarına etkisi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 8(1), 135-153.
• Gürbüz, S. ve Bayık, M. E. (2021). Aracılık Modellerinin Analizinde Yeni Yaklaşım: Baron ve Kenny'nin Yöntemi Hâlâ Geçerli mi?. Turkish Journal of Psychology/Turk Psikoloji Dergisi, 37(88).
• Genlik, Ö (2012). Yas Süreci ve Yas Sürecindeki Kişilerin Depresyon ve Anksiyete Düzeylerinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul .
• Gillies, J., ve Neimeyer, R. A. (2006). Loss, grief, and the search for significance: Toward a model of meaning reconstruction in bereavement. Journal of Constructivist Psychology, 19, 31-65.
• Humphrey, P. G., ve Zimpfer, D. G. (2008). Counselling for grief and bereavement. (Second Edition). London: Sage Herman, J. L. (2022). Travma ve İyileşme (Çev.: Tamer Tosun) (4. bs.). Literatür Yayınları.
• Jung, C. G. (2016). İnsan ve Sembolleri (çev. Hatice Mukaddes İlgün). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Jacobs S. Traumatic grief, diagnosis, treatment and prevention. Philadelphia and London: Brunner/Mazel. 1999: 112.
• Kübler-Ross, E., & Kessler, D. (2005). On grief and grieving: Finding the meaning of grief through the five stages of loss. New York: Simon and Schuster.
• Köklü, N., Büyüköztürk, Ş., & Bökeoğlu, Ö. Ç. (2007). Sosyal bilimler için İstatistik. (2.Baskı) Ankara: Pegem Akedami Yayıncılık.
• Kurtarankartal, T. (2019). Üniversite öğrencilerinin yaşam anlamı ve ruminatif düşünce biçimleri arasındaki ilişkinin incelenme (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Doğu Akdeniz Üniversitesi Lisansüstü Eğitim-Öğretim ve Araştırma Enstitüsü.
• Kırcalı, E. (2020).Yas sürecinin yordayıcıları: Geçmiş deneyimler, duygu düzenleme becerileri, psikolojik dayanıklılık, sosyal destek ve başa çıkma becerileri. (Yüksek Lisans Tezi) Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kiliç, S. (2013). Örnekleme yöntemleri. Journal of Mood Disorders, 3(1), 44-6.
• Kavcıoğlu, F. C. ve Gençöz, T. (2011). Psychometric characteristics of Difficulties in Emotion Regulation Scale in a Turkish sample: New suggestions. Unpublished raw data
• Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Nobel Yayıncılık, Ankara.
• Lin, Z. (2022). Emotion Regulation Strategies and Sense of Life Meaning: The Chain-Mediating Role of Gratitude and Subjective Wellbeing. Frontiers in Psychology, 13, 810591-810591.
• Maraşlı, M. (2005). Bazi Özelliklerineve Öğrenilmiş Güçlülük Düzeylerine göre Lise Öğretmenlerinin Tükenmişlik Düzeyleri . TTB Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 6 (23) , 27-33 .
• Malkinson, R. (2009). Bilişsel yas terapisi. (Çev.: SK Akbaş), Ankara: HYB Yayıncılık.
• Mauss, I. B., Evers, C., Wilhelm, F. H., & Gross, J. J. (2006). How to bite your tongue without blowing your top: Implicit evaluation of emotion regulation predicts affective responding to anger provocation. Personality and Social Psychology Bulletin, 32(5), 589-602.
• Min, J. A., Yu, J. J., Lee, C. U., & Chae, J. H. (2013). Cognitive emotion regulation strategies contributing to resilience in patients with depression and/or anxiety disorders. Comprehensive psychiatry, 54(8), 1190-1197.
• Neumann, A., van Lier, P. A., Gratz, K. L., & Koot, H. M. (2010). Multidimensional assessment of emotion regulation difficulties in adolescents using the difficulties in emotion regulation scale. Assessment, 17(1), 138-149.
• Neimeyer, R. (2005). Grief, loss, and the quest for meaning: Narrative contributions to bereavement care. Bereavement Care, 24(2), 27-30.
• Okyayuz, Ü. (1995). Ölüm ve Ölümcül Hastalik. Kriz Dergisi, 3(1), 167-171.
• Ochsner, K. N., & Gross, J. J. (2005). The cognitive control of emotion. Trends in cognitive sciences, 9(5), 242-249.
• Özkan, A. ve Baltacı, S. (2020). Freud ve Lacan’ın Psikanalitik Kuramlarında Yastan Ayrışan Melankolik Özne . Psikoloji Çalışmaları, 40(2) , 317-333 .
• Öztürk, O.M., (1992). Ruh sağlığı ve bozuklukları. Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
• Pfost, K. S., Stevens, M. J., & Wessels, A. B. (1989). Relationship of purpose in life to grief experiences in response to the death of a signifcant other. Death Studies, 13(4), 371-378.
• Rutherford, H. J., Wallace, N. S., Laurent, H. K., & Mayes, L. C. (2015). Emotion regulation in parenthood. Developmental Review, 36, 1-14.
• Ryff, C.D. (1989). Happiness İs Everything, Or İs İt? Explorations On The Meaning Of Psychological Well-Being. Journal of Personality and Social Psychology. 57(6), 1069- 1081.
• Rugancı, R. N. ve Gençöz, T. (2010). Psychometric properties of a Turkish version of the Difficulties in Emotion Regulation Scale. Journal of clinical psychology, 66(4), 442-455.
• Schnell, T. (2009). The Sources of Meaning and Meaning in Life Questionnaire (SoMe): Relations to demographics and well-being. The Journal of Positive Psychology, 4(6), 483-499.
• Sakarya, E. (2018). Evli bireylerin evlilik uyum, yaşam memnuniyeti ve yaşam bağlılıkları arasındaki yordayıcı ilişkiler. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı.
• Shuchter, S. R., & Zisook, S. (1993). The course of normal grief. Handbook of bereavement: Theory, research, and intervention, 23-43.
• Soyuer, F., Ünalan, D. ve Elmalı, F. (2010). Normal ağırlıklı ve obez üniversite öğrencilerinde fiziksel aktivite. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 862-872.
• Stroebe, M. S., & Schut, H. A. W. (1998). Culture and grief. Bereavement Care, 17(1), 7-11.
• Thompson, R. A. (1994). Emotion regulation: A theme in search of definition. Monographs of the Society for Research in Child Development, 59 (2-3), 25-52.
• Testoni, I., Sansonetto, G., Ronconi, L., Rodelli, M., Baracco, G., & Grassi, L. (2018). Meaning of life, representation of death, and their association with psychological distress. Palliative & supportive care, 16(5), 511-519.
• Thayer, J. F., Rossy, L. A., Ruiz-Padial, E., & Johnsen, B. H. (2003). Gender differences in the relationship between emotional regulation and depressive symptoms. Cognitive therapy and research, 27, 349-364.
• Volkan, V. D., & Zintl, E. (2008). Kayıptan sonra yaşam. (Çev. Kocadere M. Vahip I). Odağ Psikanaliz ve Psikoterapi Eğitim Hizmetleri Yayınları, 6, 43.
• Van Tongeren, D. R., Hill, P. C., Krause, N., Ironson, G. H., & Pargament, K. I. (2017). The mediating role of meaning in the association between stress and health. Annals of Behavioral Medicine, 51(5), 775-781.
• Worden, J. W. (2018). Grief counseling and grief therapy: A handbook for the mental health practitioner. New York: Springer publishing Company.
• Wong, P. (2013). The positive psychology of meaning in life and wellbeing. Encyclopaedia of quality of life research. New York, NY: Springer.
• Yelboğa, N. (2023). Kahramanmaraş Depremi Özelinde Travmatik Yas ve Sosyal Hizmetin Yas Danişmanliği Müdahalesi. Uluslararası Toplumsal Bilimler Dergisi, 7(1), 97-121.
• Yöyen, E. G., & Şan, R. (2021). Bilişsel Duygu Düzenleme Stratejileri ve Belirsizliğe Tahammülsüzlüğün Yas Süreci ile İlişkisi. Balkan & Near Eastern Journal of Social Sciences (BNEJSS), 7.
• Yeşilyurt, C. & İnan, H. (2021). Rekreatif amaçlı spor yapan bireylerde yaşamda anlam ve olumlu ve olumsuz duygulanım arasındaki ilişki. International Journal of Contemporary Tourism Research, 5(2), 129-135.
• Yu, E. A., & Chang, E. C. (2018). Parent–child closeness and parents’ meaning in life in personal meaning in life: Examining ethnic differences. The Family Journal, 26(3), 300-305.
• Yalom, (1980). Varoluşçu Psikoterapi. (Çev: Zeliha İyidoğan), Kabalcı Yayınevi İstanbul.
• Yildiz, A. (2004). Çocuk, ölüm ve kayip. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(12), 125-144.
• Yıldız, H. ve Cimete, G. (2011). Teksas Düzeltilmiş Yas Ölçeğinin uyarlama çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 12(1), 30-36.
• Zara, A. (2011). Kayıplar, yas tepkileri ve yas süreci. Yaşadıkça, 73, 90.