İstanbul’da Eğitim Gören İlköğretim ve Ortaöğretimdeki Görme Engelli Öğrencilerin Dijital İletişim Becerileri ve Bilgiye Erişim Sorunları

Yıl 2024, Sayı: 29, 74 - 93, 31.08.2024

Mustafa Öztürk , Hilal Özden Özdemir Çakır

https://doi.org/10.33404/anasay.1468280

Öz

Bu araştırma, engellilik ve özellikle görme engellilik konularına odaklanarak, görme engelli öğrencilerin bilgiye erişimdeki dijital eşitsizlikleri ele almaktadır. Araştırma, İstanbul’daki görme engelli ilköğretim ve ortaöğretim öğrencilerini hedefleyerek, bu öğrencilerin bilgi ve iletişim teknolojilerinden yararlanmadaki zorluklarını belirlemeyi ve çözüm önerileri sunmayı amaçlamaktadır. Görme engelli bireylerin internet ve dijital becerilerini kullanarak bilgiye erişimde yaşadıkları eşitsizlikler, araştırmanın merkezinde yer almaktadır. Bu eşitsizlikler, özellikle okul kütüphanelerinde ve dijital platformlarda görme engelli öğrencilerin karşılaştığı zorlukları içermektedir. Araştırma, bu zorlukları tespit etmek için görme engelli öğrencilerle yüz yüze görüşmeler gerçekleştirerek derinlemesine bir inceleme yapmaktadır. Çalışmanın temel amacı, görme engelli öğrencilerin okul kütüphanelerindeki bilgi kaynaklarına erişimde yaşadıkları sorunları tespit etmek ve bu sorunlara çözüm önerileri sunmaktır. Bu bağlamda, öğrencilerle yapılan görüşmelerde kütüphane hizmetleri, internet kullanımı ve ağ erişimi gibi konularda karşılaşılan engeller belirlenmektedir. Araştırmanın sonuçları, İstanbul’daki ilköğretim ve ortaöğretim okullarındaki kütüphanelerin, görme engelli öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılamada yetersiz olduğunu ve dijital erişilebilirlik konusunda eksiklikler bulunduğunu ortaya koymaktadır. Bu bağlamda, çalışma toplumda engelli bireylerin eşitlik ve katılımı konusunda farkındalık yaratmayı ve çözüm önerileri sunmayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Engelli, Görme Engelli, Braille Alfabe (Kabartma Yazı)

Digital Communication Skills and Information Access Issues of Visually Impaired Primary and Secondary School Students in Istanbul

Öz

This research focuses on disability, particularly visual impairment, addressing digital inequalities in accessing information for visually impaired students. Targeting visually impaired primary and secondary school students in Istanbul, the study aims to identify the difficulties these students face in benefiting from information and communication technologies and to propose solutions. The research centers on the digital inequalities experienced by visually impaired individuals in accessing information using the internet and digital skills, especially in school libraries and digital platforms. The study conducts face-to-face interviews with visually impaired students to deeply examine these challenges. The primary goal of the study is to identify the problems visually impaired students encounter in accessing information sources in school libraries and to propose solutions. In this context, the interviews with students identify barriers related to library services, internet usage, and network access. The research findings reveal that libraries in primary and secondary schools in Istanbul are inadequate in meeting the needs of visually impaired students and have deficiencies in digital accessibility. Therefore, the study aims to raise awareness and propose solutions regarding equality and participation for disabled individuals in society.

Anahtar Kelimeler

Disability, Visual Impairment, Braille Alphabet (Tactile Writing)

Kaynakça

• Arklan, Ü. (2016). Sosyal medyanın siyasal amaçlı kullanımı: Ağ kuşağının kullanım alışkanlıkları üzerine bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 2(4), 618-657. https://doi.org/10.19145/gujofoc.87504
• Aydın, A. (2011). Görme engelli üniversite öğrencilerinin bilgiye erişim sorunları. Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Demirgöz Bal, M. (2014). Toplumsal cinsiyet eşitsizliğine genel bakış. Kadın Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 1(1), 15-28.
• Durmaz, B., & Durmaz, A. (2012). Dijital eğitimde eşitsizlik. Burcu Gezer Şen (Ed.) Dijital Eğitim Ve Toplum içinde (ss. 103-127). İstanbul: Efe Akademi Yayınları.
• Emiroğlu, B. G. (2008). Üniversitelerde Görme Engelli Öğrenciler İçin Bilişim. X. Akademik Bilişim Konferansı, 30 Ocak - 1 Şubat, Çanakkale, Bildiri Özetleri Kitabı.
• Erten, P. (2012). Dijital eğitimde yeterlilik. Burcu Gezer Şen (Ed.) Dijital Eğitim Ve Toplum içinde (ss. 127-153). İstanbul: Efe Akademi Yayınları.
• Fiğan, M., & Özdemir, Y. D. (Ed.). (2020). Dijital Kültür, Dijital Eşitsizlikler Ve Yaşlanma. Ankara: Alternatif Bilişim Derneği.
• Gleason, B. (2013). Occupy Wall Street: exploring ınformal learning about a social movement on Twitter. American Behavioral Scientist, 57(7), 966-982.
• Nerse, S. (2020). Dijital eğitimde eşitsizlikler: Kırsal-kentsel ayrımlar ve sosyoekonomik farklılaşmalar. İnsan ve Toplum, 10(4), 413-444.
• Özaydın, Ş. K., Fiğan, M., Fırat, D., Önen, N., & Öztürk, E. (2020). Türkiye’de yaşlılık ve dijitalleşme çalışmaları üstüne bir alanyazın incelemesi. M. Fiğan & Y. Dede Özdemir (Ed.) Dijital Kültür, Dijital Eşitsizlikler Ve Yaşlanma içinde (ss. 87-115). Ankara: Alternatif Bilişim Derneği.
• Özsoy, D. (2020). Dijital bölünme düzeylerine dair literatür analizi. M. Fiğan & Y. Dede Özdemir (Ed.) Dijital Kültür, Dijital Eşitsizlikler Ve Yaşlanma içinde (ss. 11-25). Ankara: Alternatif Bilişim Derneği.
• Öztürk, L. (2005). Türkiye’de dijital eşitsizlik: TÜBİTAK-BİLTEN anketleri üzerine bir değerlendirme. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24, 111-132.
• Öztürk, M. (2013). Hayata Renk Katanlar-Engelli Grupları. İstanbul: İlke Yayınları.
• Subaşıoğlu, F. (2008). Üniversitelerin bilgi ve belge yönetimi bölümlerinin ‘Engellilik Farkındalığı’ üzerine bir araştırma. Bilgi Dünyası, 9(2), 399-430.
• Şen, B. G. (Ed.). (2012). Dijital Eğitim Ve Toplum. İstanbul: Efe Akademi Yayınları.
• Tiyek, R., Eryiğit, B. H., & Baş, E. (2016). Engellilerin erişilebilirlik sorunu ve TSE standartları çerçevesinde bir araştırma. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(2), 225-261.
• Uslu, A., & Shakouri, N. (2014). Kentsel peyzajda engelli/yaşlı birey için bağımsız hareket olanağı ve evrensel tasarım kavramı. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty, 14(1), 7-14.
• Yaşar, İ. H. (2021). Dijitalleşme Ekseninde İletişim, Kültür Ve Medya: İnceleme-Araştırma. Konya: Literaturk Academia.
• Yayla, O. T. (2015). Dijitalleşme çağında eşitsizlik ve ayrımcılık. Liberal Düşünce Dergisi, (79), 43-53.
• World Health Organization (WHO) (2009). Visual impairment and blindness. 15 Mayıs 2009 tarihinde Http://Www.Who.İnt/Mediacentre/Factsheets/Fs282/En/İndex.Html adresinden erişildi.