A Mufti Opposed to the Reforms in Cyprus: The Appointment and Resignation of Yakup Celal Menzilcioğlu and the Report of Consul General Burhan Ban

Yıl 2024, Sayı: 29, 1 - 21, 31.08.2024

Recep Murat Geçikli

https://doi.org/10.33404/anasay.1508378

Öz

Cyprus is at the center of a long-standing dispute between the Greek and Turkish communities. This dispute is not only a political and territorial issue, but also a cultural and religious one. Religious leaders of the Turkish and Greek communities in Cyprus have played important roles in influencing the attitudes of both their communities and the other side. One of these religious leaders was Yakup Celal Menzilcioğlu, the Mufti of Cyprus in 1950-1951.
This study covers issues such as the process of the appointment of the Mufti of Cyprus Yakup Celal Menzilcioğlu, his nationality and duties. The role of the British Administration of Cyprus and the Turkish Government in this process, the evaluations of the Consul General of Cyprus Burhan Ban and the criticisms of the Executive Body of the Federation of Turkish Cypriot Institutions are also included in this article.

Anahtar Kelimeler

Cyprus, Mufti, Revolution, Yakup Celal Menzilcioğlu, Report

Kıbrıs’ta İnkılaplara Muhalif Bir Müftü: Yakup Celal Menzilcioğlu’nun Atanması, İstifası Ve Başkonsolos Burhan Ban’ın Konuyla İlgili Raporu

Öz

Kıbrıs, Türk ve Rum toplumları arasında uzun yıllardır devam eden bir anlaşmazlığın merkezinde yer almaktadır. Bu anlaşmazlık, sadece siyasi ve toprak sorunu değil, aynı zamanda kültürel ve dinî bir sorundur. Kıbrıs’ta Türk ve Rum toplumlarının dinî liderleri hem kendi toplumlarının hem de karşı tarafın tutumlarını etkileyen önemli roller oynamışlardır. Bu liderlerden biri de 1950-1951 yıllarında Kıbrıs Müftüsü olan Yakup Celal Menzilcioğlu’dur.
Bu çalışma Kıbrıs Müftüsü Yakup Celal Menzilcioğlu’nun göreve getirilmesi süreci, tabiiyeti ve görevleri gibi konuları içermektedir. Bu süreçte Kıbrıs İngiliz İdaresi ve Türk Hükümetinin rolü, Kıbrıs Başkonsolosu Burhan Ban’ın değerlendirmeleri ve Kıbrıs Türk Kurumları Federasyonu İcra Organı’nın eleştirileri de bu makalede yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kıbrıs, Müftü, İnkılap, Yakup Celal Menzilcioğlu, Rapor

Kaynakça

• ARŞİV Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA):
• 534/37381-150276-9
• 534/37381-150276-12
• 534/37381-150276-33
• 534/37381-150276-35
• 534/37381-150276-40
• 534/37381-150276-44
• 534/37381-150276-58
• 534/37381-150276-62
• 534/37381-150276-67
• 534/37381-150276-70
• 534/37381-150276-76
• 534/37381-150276-78 İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arşivi, Dârülfünûn Ulûm-ı Şerʻiyye Şuʻbesi Atîk Künye Defteri, nr. 109.
• GAZETELER “Kıbrıslı Türklere Yeniden Müftü Atanacak Müftü Türkiye'den Gelecek Atama Şartı Siyaset Olmaması”. Cyprus Mail, 5 Temmuz 1950.
• “Müftülük Seçimle olmayacaktır. Bu maksat için Ankara’da temaslar yapılıyor”, İstiklal, 5 Temmuz 1950.
• “Adadaki İmam ve Müezzinlere Tamimi”. İstiklal, 18 Nisan 1951
• “Müddeiumumînin Dikkat Nazarına”, Memleket, 14 Mayıs 1951.
• M. Fazıl Küçük, “Kıbrıs Müftüsü Ve Yeni Aile Kanunumuz”, Halkın Sesi, 25 Mayıs 1951.
• “Halk reyi ile müftü seçimine mani olan kendi tayin ettiği Bay Menzilcioğlunun icraatından mesuldür”, Halkın Sesi, 27 Mayıs 1951.
• Ali Rıza Hilmi, “Müftü Efendiye açık Mektup”, Halkın Sesi, 31 Mayıs 1951.
• “Kıbrıs Müftüsünün vecizeleri”. Hür Söz, 5 Mayıs 1951.
• “Müftünün geri çağrılması istendi”. Halkın Sesi, 8 Mayıs 1951
• Ahmet C. Gazioğlu, “Geldiği Gibi”, Hür Söz, 21 Haziran 1951.
• “Bay Menzilcioğlu’nun İstifası Hükümet Tarafından Kabul Edildi”, Halkın Sesi, 29 Ağustos, 1951.
• ARAŞTIRMA ESERLER Kitaplar ve Makaleler
• Agun, H. (1997). Demokrat Parti iktidarının Kıbrıs politikası (1950-1960). Ankara: Demokratlar Kulübü.
• Aksaygın, Ö. (2015). İstiklal Gazetesi’nde 1949-1952 yılları arasında yayımlanan siyasi yazılar (Yüksek lisans tezi). Yakındoğu Üniversitesi, Lefkoşa.
• An, A. (2006). Kıbrıslı Türklerin siyasal tarihi (1930-1960): Basının aynasında Kıbrıslı Türklerin unutturulan siyasal geçmişi ve liderlik kavgaları, Lefkoşa, Kıbrıs
• Cazımoğlu, N. (2003). Necati Özkan'ın İstiklal Gazetesindeki toplumla ilgili yazıları (1952-1954) (Yüksek lisans tezi). Yakın Doğu Üniversitesi, Lefkoşa.
• Çakıcı, D. (2023). İngiliz idaresi döneminde Kıbrıs Türklerinin toplumsal meselelerinin çözümünde Dr. Fazıl Küçük’ün rolü. Mavi Atlas, 11(1), 120-139.
• Demirci, B. (2020). Atatürkçülüğün Kemalizm’e ihaneti. İstanbul: AGATE.
• Denktaş, R. R. (1997). Koloni idaresinde Kıbrıs Türkleri. İstanbul: Akdeniz Haber Ajansı.
• Gazioğlu, A. C. (1996). İngiliz yönetiminde Kıbrıs II, 1878-1952: Enosis çemberinde Türkler. Kıbrıs Araştırma ve Yayın Merkezi.
• Manaz, A. (2010). Atatürk reformları ve İslam. İstanbul: Kültür Sanat Yayıncılık.
• Mardin, E. (1951). Huzur dersleri. İstanbul: İsmail Akgün Matbaası.
• Mardin, Ş. (2011). Türkiye, İslam ve sekülarizm: Makaleler 5. İstanbul: İletişim.
• Nesim, A. (1987). Batmayan eğitim güneşlerimiz: Kıbrıs Türk eğitimi hakkında bir araştırma. Kıbrıs: KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Ocak, B. (2006). Arapça ezana dönüş ve bunun Kıbrıs Türk basını’ndaki yankıları. Kıbrıs Araştırmaları Dergisi, 12(31), 39-69.
• Oktay, S., & Varlı, A. (2010). Türkiye’de 1950-1954 döneminde Demokrat Parti’nin tarım politikaları. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 38(1), 1-22.
• Turan, O. (2013). Tarihten günümüze Türk basını (1879-2009). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• Türk, İ. (2020). İngiliz idaresi Kıbrıs’ında bir Osmanlı âlimi: Hürremzāde Mehmet Hakkı Efendi ve eserleri. Kisbu İlahiyat Dergisi, 1(3), 79-94.
• Zahariadis, K., & Alp, Y. (1979). Kıbrıs. İstanbul: Birikim Yayınları.
• Zariç, S. (2017). Türkiye’de laiklik ve AK Parti’nin laiklik anlayışı. İstanbul: Hiperlink.
• https://isamveri.org/pdfdrg/D255176/TY/TY_TURKI.pdf Erişim tarihi: 25.04.2024
• https://www.yeniduzen.com/kibrista-turkce-ezan-ve-nazim-hoca-19-17311yy.htm