Türkiye Müzelerinden (İzmir – Marmaris) İki Harpokrates Figürü

Yıl 2020, Sayı: 46, 455 - 467, 11.12.2020

Melih Arslan Yavuz Yeğin

Öz

Bu çalışmada Türkiye’deki müzelerde yanlış teşhir edilen iki eser ele alınacaktır. Çalışmada değerlendirilen eserler İzmir Arkeoloji Müzesi ve Marmaris Arkeoloji Müzesi’nde yer alır. Eserlerden biri Mermer Roma Dönemi Heykeli diğeri ise altın amulet olarak tanımlanmıştır. Söz konusu eserlerin ikonografik olarak incelenmesi ve araştırılması neticesinde “Çocuk Harpokrates” heykeline ait tiplemeler olduğu anlaşılmaktadır. Harpokrates’in Mısır tanrılar panteonuna ait olduğu fakat bunun yanında Yunan ve Roma inancında da oldukça önemli bir yer tuttuğu bilinmektedir. Çalışmamızda Mısır kökenli bu çocuk tanrının mitolojisi ve eserlerin ikonografik tasviri yapılacaktır. Söz konusu eserlere benzer örnekler verilerek bu eserleri Harpokrates olarak tanımlama nedenimiz gerekçelendirilecektir. Ne yazık ki Türkiye müzelerinde burada tanıtımı yapılan eserler gibi pek çok eser yanlış bir tanımlama ile teşhir edilmektedir. Bu çalışmanın müzelerimizdeki eserlerin yeniden farklı bir bakış açısı ile tekrar ele alınması için bir örnek olmasını amaçlamaktayız.

Anahtar Kelimeler

Horus, Harpokrates, Çocuk Tanrı, İsis, Amulet, Roma Dönemi

Kaynakça

• 1- Abdelwahed 2019 Y. Abdelwahed, “The Harpokratia in Graeco-Roman Egypt”, Rosetta, 23, 1-27.
• 2-Arslan 2020 M. Arslan "Two bust of Isis and two amulets with Harpocrates. Remarks on a Harpocrates representation on a ring", in: E. Laflı/G. Kan Şahin (eds.), Greek, Roman, and Byzantine bronzes from Anatolia and neighbouring regions, BAR International Series (Oxford 2020) in print.
• 3-Budde 2005 D. Budde, “Ägyptische Kindgötter und das Oraklwesen in griechisch - römischer Zeit”, in: Herbert Beck, Peter C. Bol, Maraike Bückling (Hg.), Ägypten Griechenland Rom, Abwehr und Berührung. Städelsches Kunstinstitut und Städtische Galerie. Ausstellung vom 26. November 2005 - 26. Februar 2006, Tübingen 2005, S. 334-341, Kat. No: 646-651.
• 4-Cooney 1972 J. D. Cooney, “Harpocrates, the Dutiful Son”, BCMA 59(10), 284-90.
• 5-Cristea 2013 Ş. Cristea, “Egyptian, Greek, Roman Harpocrates – A Protecting and Saviour God”, in: Angels, Demons, Represantations of Afterlife within Jewish, Pagan and Christian İmagery, Editura Universitatii, Alexandru Ioan Cuza Iaşi, 73-87.
• 6-Dowling 2012 M.B. Dowling., “Harpokrates”. In The Encyclopedia of Ancient History (eds R.S. Bagnall, K. Brodersen, C.B. Champion, A. Erskine and S.R. Huebner).
• 7-Erhat 1972 A. Erhat, Mitoloji Sözlüğü, (İstanbul 1972).
• 8-Göral 2019 S. Göral, “Tokat Müzesi’ndeki Grek ve Roma Dönemi Altın Takıları”, (Dan.Ali Yalçın Tavukçu), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• 9-Grimal 1996 P. Grimal, The Dictionary of Classical Mythology, (Oxford 1996).
• 10-Grimal 2012 P. Grimal, Mitoloji Sözlüğü, Yunan ve Roma, Çev. Sevgi Tamgüç (İstanbul 2012).
• 11-Hall 1977 E. S. Hall, “Harpocrates and Other Child Deities in Ancient Egyptian Sculpture”, Journal of American Research Center in Egypt, Vol, 14, 55-58.
• 12-Herodt Volume I: Books 1-2 (trans. A. D. Godley), The LOEB Classical Library, 1920, Cambridge: Harvard University Press.
• 13-Kökdemir 2019 G. Kökdemir, “A Marble Table Support With the Figure of Harpocrates-Tempora Annı in the Museum of Ankara Anatolian Civilizations”, TAD, C.38, S. 65, 103-134.
• 14-Malaise 1984 M. Malaise, “La diffusion des cultes égyptiens dans les provinces européennes de l’Empire romain”, in ANRW, II, 17.3, Walter de Gruyter, Berlin-New York, p. 1616-1691.
• 15-Michel 2004 S. Michel, Die Magischen Gemmen, Akademie Verlag, Berlin.
• 16-Milne 1945 J. G. Milne “Alexandrian Coins Acquired by the Ashmolean Museum, Oxford”, JEA 31, 85-91.
• 17-Muchiki 1994 Y. Muchik, “Spirantization in Fifth-Century B. C. North-West Semitic”, JNES 53(2), 125-30.
• 18-Ovid Ovid, Metamorphoses, Volume II: Books 9-15 (trans. F. J. Miller), The Loeb Classical Library, 1916. Cambridge: Harvard University Press.
• 19-Oxford Dictionary 1970 B. D. Redford (Eds.), The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt, Oxford University Press. (2001).
• 20-Pinch 1994 G. 1994. Magic in Ancient Egypt, London: British Museum Press.
• 21-Plinius Plinius maior, NH, Naturalis Historia.
• 22-Plutarch Plutarch’s de Iside et Osiride, Griffiths, J. G. 1970. Cardiff.
• 23-Sandri 2006 S. Sandri, Har-pa-chered (Harpokrates) Orientalia Lovaniensia Analecta (Vol. 151), Peeters.
• 24-Tepebaş 2016 U. Tepebaş, “Tarsus Müzesi’ndeki Hellenistik ve Roma Dönemi Tanrı ve Erkek Heykelleri”, in: Tarsus Müzesi Taş Eserleri, Ed. Prof. Dr. Serra Durugönül, Mersin Üniversitesi Kilikia Arkeolojisini Araştırma Merkezi (KAAM) Yayınları – 5, s. 57-81. Mersin.
• 25-Tomoum 2005 N. Tomoum, The Sculptors Models of the Late and Ptolemaic Periods: A Study of the Type and Function of a Group of Ancient Egyptian Artefacts, Cairo 2005.
• 26-Tran Tam Tine vd. 1988 V., Tran Tam Tine- B. Jaeger, S. Pouli, “Harpokrates.” LIMC 4(1): 415–45. Zurich. (1988).
• 27-Tran Tam Tine 1990 “Isis” LIMC V/1, 761-796, Zürich-München 1990.
• Elektronik Kaynaklar https://www.jbagot.com/obra/sculptors-model (02.06.2020) https://www.artemission.com/viewitemdetails.aspx?ItemNumber=29.35535 (02.06.2020)