Kabalis / Kabalia Yüksek Yayla Yerleşimlerinde Zeus ve Şimşek Demeti Kabartmaları

Yıl 2023, Sayı: 49, 73 - 96, 22.12.2023

Feyzullah Eray Dökü , Şenkal Kileci

https://doi.org/10.36891/anatolia.1347969

Cited By: 1

Öz

Olympos’un başını çeken Zeus’a ilişkin tapınımlar Kabalis / Kabalia bölgesindeki kent merkezlerine nazaran kırsal alanda daha yaygındır. Kentlerde genellikle kentin refahına, selametine ya da anlaşmalarda dostluk adına görülen Zeus kırsal alanda kentlerdeki kurumsallaşan kültten farklı bir yapıya sahiptir. Çoğunlukla gök ve gök olaylarıyla ilişkilendirilen Zeus, tarım ve hayvancılık ile de kırsal yaşamda kendini gösterir. Bu bağlamda Uylupınar (Erken Kibyra) Yüzey Araştırmaları kapsamında tespit edilen Zeus büstü ile Zeus’un atribusu olan ve antik literatürde de yer edinen kanatlı ya da kanatsız şimşek demeti taşıyan kabartmalar, sunalar ve mimari bloklar kırsal yaşam ve özellikle mevsimlik göç bazında incelenmiştir. Söz konusu buluntuların yanı sıra Burdur Arkeoloji Müzesi envanterine kayıtlı biri yazıtlı öteki yazıtsız toplamda iki sunak da araştırmaya eklenerek bu tanrıya ilişkin özellikler kırsal yaşam ve yaylacılık faaliyetleri özelinde desteklenmeye çalışılmıştır. Hellenistik Dönem’de Kabalis / Kabalia Bölge kentlerinin sikke darplarında kimi zaman sadece kanatlı şimşek demeti olarak kimi zamansa bir kartalın taşıdığı şimşek demeti olarak karşılaşılan bu motif Roma İmparatorluk Dönemi’nde kaya kabartmaları, mimari bloklar ve sunaklar üzerinde yüksek yayla, kalıcı veya dönemsel kırsal yerleşimlerinde görülmeye başlandığı tespit edilmiştir. Benzer kabartmaları taşıyan buluntular da dahil olmak üzere bölgedeki buluntular da tespit edilerek bu tanrının hangi epithetlerle tapınım görmüş olabileceğine dair de bir ön izlenim oluşturulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Zeus, Şimşek, Kanatlı Şimşek Kabartması, Kabalis / Kabalia, Kaya Kabartmaları, Sunaklar

Rock Reliefs of Zeus and his Thunderbolt in the High Plateau Settlements of Kabalis / Kabalia

Öz

The worship of Zeus, the head of the gods of Olympus, is more widespread in rural areas than in urban centers in the Kabalis / Kabalia region. Zeus, who is generally seen in cities for the prosperity and well-being of the city or for amity in treaties, has a different presence in rural areas than the established cult in the cities. Zeus, who is mostly associated with the sky and celestial phenomena, also manifests himself in rural life in agriculture and animal husbandry. In this context, the bust of Zeus and the reliefs, altars and architectural blocks bearing winged or wingless thunderbolt, the attribute of Zeus and recorded in ancient literature, were analyzed on the basis of rural life and especially seasonal migration. In addition to these finds, two altars, one with an inscription, registered in the inventory of the Burdur Archaeological Museum, were also included in the research, and, in relation to rural life and transhumance activities the characteristics related to this deity were investigated. This depiction, which is sometimes seen as a winged thunderbolt and sometimes as a thunderbolt carried by an eagle on the coins of the cities of the Kabalis / Kabalia Region during the Hellenistic Period, appears on rock reliefs, architectural blocks, and altars in the high plateaus, permanent or periodic rural settlements during the Roman Imperial Period. Through the identification of the finds in the region, including those with similar reliefs, a preliminary impression of the epithets with which this deity may have been worshipped has been attempted.

Anahtar Kelimeler

Zeus, Thunderbolt, Relief of Winged Thunderbolt, Kabalis / Kabalia, Rock-Cut Reliefs, Altars

Kaynakça

• Akyürek Şahin, E. N. 2002. Phrygia’da Çiftçi Tanrısı Dii Brontonti Eukhen. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Antalya.
• Arkwright, W. 1914. “The Cabalians of Herodotus.” JHS 34:64-65.
• Baldıran, A. – Z. Gider 2014. “A Rectangular Votive Altar from Lycaonia Region.” Anodos. Studies of the Ancient World 11/2011:21-28.
• Baldıran, A. 2008. “A Study About Cults of Lykaonia Region.” Anodos. Studies of the Ancient World 6-7/2006-2007:35-45.