Factors affecting breast cancer prevention behaviors of women of reproductive age

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 15 - 22, 30.04.2024

Dilek Öcalan , Rüveyde Demir

https://doi.org/10.61534/anatoljhr.1385877

Öz

Aim: The aim of the study was to determine the factors affecting breast cancer prevention behaviors of women of childbearing age.
Methods: The cross-sectional and correlational study was conducted with 181 participants registered to the Family Health Centre in a town in Tokat province in Türkiye. Data were collected using the Sociodemographic Data Form and the Scale for Determining Factors Affecting Breast Cancer Prevention Behaviors (BCPB).
Results: The mean total score of the BCPB scale was 115.59±15.43, 55.8% of the women performed breast self-examination (BSE), 96.1% had regular clinical breast examination (CBE) control. 8% did not know the time of the examination, 91.2% had no first-degree relatives with breast cancer, 96.1% did not go for regular CBE, and 66.9% did not have mammography. Breast cancer prevention behaviors were higher in those who had knowledge of BSE, those who performed BSE, those who knew the time of examination, and those who had breast cancer in their first-degree relatives (p<0.05). According to multiple linear regression analysis, the variables of mammography, CBE status, and knowledge of BSE are significant predictors of the BCPB scale (p<0.05). These variables explain 36.7% of the BCPB scale scores.
Conclusion: Women exhibit moderately positive behaviors towards breast cancer prevention. Women's mammography, CBE status and knowledge of BSE are strong predictors of breast cancer prevention behaviors. In training and counseling programs, women's sociodemographic characteristics, their thoughts on screening and prevention behaviors, practical applications and affecting factors can be carefully examined.

Anahtar Kelimeler

breast cancer, breast self-examination, mammography, screening

Doğurganlık çağındaki kadınların meme kanserini önleme davranışlarını etkileyen faktörler

Öz

Amaç: Araştırmada doğurganlık çağındaki kadınların meme kanseri önleme davranışlarını etkileyen faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Kesitsel ve ilişkisel tipte olan araştırma, Türkiye’de Tokat iline bağlı bir kasabada bulunan Aile Sağlığı Merkezi (ASM)’ne kayıtlı 181 katılımcı ile yürütülmüştür. Veriler, Sosyodemografik Veri Formu ve Meme Kanseri Önleme Davranışlarını Etkileyen Faktörleri Belirleme Ölçeği (MEKÖD) ile toplanmıştır.
Bulgular: Kadınların MEKÖD ölçeği toplam puan ortalaması 115.59±15.43 olup, %55.8’inin Kendi Kendine Meme Muayenesi (KKMM) yaptığı, %96.1’inin düzenli Klinik Meme Muayenesi (KMM) kontrolüne gitmediği, %66.9’unun mamografi çektirmediği belirlenmiştir. KKMM bilgisi olanların, KKMM yapanların ve muayene zamanını bilenlerin, birinci derece akrabalarında meme kanseri olanların meme kanserini önleme davranışları daha yüksektir (p<0.05). Çoklu doğrusal regresyon analizine göre mamografi çektirme, düzenli KMM yaptırma durumu ve KKMM bilgisi değişkenleri MEKÖD ölçeğinin anlamlı yordayıcılarıdır (p<0.05). Bu değişkenler MEKÖD ölçeği puanlarının %36.7’sini açıklamaktadır.
Sonuçlar: Kadınlar meme kanserini önlemeye yönelik orta düzeyde olumlu davranış sergilemektedir. Kadınların mamografi çektirme, düzenli KMM yaptırma durumu ve KKMM bilgisi meme kanserini önleme davranışlarının güçlü yordayıcılarıdır. Eğitim ve danışmanlık programlarında, kadınların sosyodemografik özellikleri, tarama ve önleme davranışlarına yönelik düşünceleri, pratik uygulamaları ve etkileyen faktörler dikkatle incelenebilir.

Anahtar Kelimeler

kendi kendine meme muayenesi, mamografi, meme kanseri, tarama

Etik Beyan

Bu araştırma için Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal ve Beşerî Bilimler Araştırmaları Etik Kurulu’ndan (Tarih: 25.08.2022, Oturum No: 11, Karar No: 11.05) izni alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Çalışmada araştırmacılar herhangi bir finansman desteği almamıştır.

Teşekkür

Araştırmada yer alan tüm katılımcılara teşekkür ediyoruz.

Kaynakça

• Aksoy, Y. E., Ceber Turfan, E., Sert, E., & Mermer, G. (2015). Barriers on breast cancer early detection methods. The Journal of Breast Health, 11(1), 26–30. https://doi.org/10.5152/tjbh.2014.2296
• Alwan, N. A. S. (2016). Breast cancer among Iraqi women: preliminary findings from a regional comparative breast cancer research project. Journal of Global Oncology, 2(5), 255–258. https://doi.org/10.1200/JGO.2015.003087
• American Cancer Society. (2020). Breast cancer risk and prevention breast cancer risk factors you cannot change. Cancer.Org, 1–45. https://www.cancer.org/cancer/types/breast-cancer/risk-and-prevention/breast-cancer-risk-factors-you-cannot-change.html Erişim Tarihi: 13.07.2023
• Arevian, M., Noureddine, S., & Abboud, S. (2011). Beliefs related to breast cancer and breast cancer screening among lebanese Armenian women. Health Care for Women International, 32(11), 972–989. https://doi.org/10.1080/07399332.2011.580405
• ASCO, Amerıcan Society of Clinical Oncology (2021). ASCO Answers: Breast Cancer. https://old-prod.asco.org/practice-patients/guidelines/breast-cancer. Erişim Tarihi: 13.07.2023
• Avestan, Z., Rahmani, A., Heshmati-Nabavi, F., Mogadasian, S., Faghani, S., Azadi, A., & Esfahani, A. (2015). Perceptions of Iranian cancer patients regarding respecting their dignity in hospital settings. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 16(13), 5453–5458. https://doi.org/10.7314/APJCP.2015.16.13.5453
• Azubuike, S. O., Muirhead, C., Hayes, L., & McNally, R. (2018). Rising global burden of breast cancer: The case of sub-Saharan Africa (with emphasis on Nigeria) and implications for regional development: A review. World Journal of Surgical Oncology, 16(1), 1–13. https://doi.org/10.1186/s12957-018-1345-2
• Baransel, E. S., & Barut, S. (2023). Use of spiritually framed information messages to improve cancer screening. The Journal for Nurse Practitioners, 19(10), 104796. https://doi.org/10.1016/j.nurpra.2023.104796
• Bayır, B., Ünal, E., & Demir Küçükköseler, A. (2022, July 30-31). Kadınların içgörü düzeyinin meme kanseri önleme davranışları üzerine etkisi. [Kongre sunumu] 2. Mediterranean Scientific Research and Innovation Congress, K.K.T.C. https://www.isarconference.org/_files/ugd/6dc816_e2112c9e6be4430fbf85dff26dec91dc.pdf.
• Bertoni, N., de Souza, M. C., Crocamo, S., Szklo, M., & de Almeida, L. M. (2019). Is a family history of the breast cancer related to women’s cancer prevention behaviors? International Journal of Behavioral Medicine, 26(1), 85–90. https://doi.org/10.1007/s12529-018-9737-9
• Birhane, K., Alemayehu, M., Anawte, B., Gebremariyam, G., Daniel, R., Addis, S., Worke, T., Mohammed, A., & Negash, W. (2017). Practices of breast self-examination and associated factors among female Debre Berhan university students. International Journal of Breast Cancer, 2017, 8026297. https://doi.org/10.1155/2017/8026297
• Bray, F., Ferlay, J., Soerjomataram, I., Siegel, R. L., Torre, L. A., & Jemal, A. (2018). Global cancer statistics 2018: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA: A Cancer Journal for Clinicians, 68(6), 394–424. https://doi.org/10.3322/caac.21492
• Cao, W., Chen, H. Da, Yu, Y. W., Li, N., & Chen, W. Q. (2020). İnternational agency for research on cancer, cancer tomorrow. Chinese Medical Journal, 134(7), 783–791. https://doi.org/10.1097/CM9.0000000000001474
• Ceyhan, B., Atakır, K., & Özveci, G. (2022). Türkiye ’ deki kadınların meme kanseri tarama yöntemlerine yönelik farkındalıklarının incelenmesi. Dünya Sağlık ve Tabiat Bilimleri Dergisi (DÜSTAD), 5(2), 123–132. https://doi.org/10.56728/dustad.1206908
• Dolgun, E. & Ezer, L. E. (2018). Öğrencilerin meme kanseri risk faktörleri yönünden incelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 34(2), 15-22.
• Emami, L., Ghahramanian, A., Rahmani, A., Mirza Aghazadeh, A., Onyeka, T. C., & Nabighadim, A. (2021). Beliefs, fear and awareness of women about breast cancer: Effects on mammography screening practices. Nursing Open, 8(2), 890–899. https://doi.org/10.1002/nop2.696
• Esen, E. S., Taş, G. B., & Öztürk, Z. G. (2020). 18 yaş ve üzeri kadınlarda meme kanseri risk düzeyinin belirlenmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 24(1), 32–40. https://doi.org/10.15511/tahd.20.00132
• Faul, F., Erdfelder, E., Lang, A.-G., & Buchner, A. (2007). G*Power 3: A flexible statistical power analysis program for the social, behavioral, and biomedical sciences. Behavior Research Methods, 39(2), 175–191. https://doi.org/10.3758/BF03193146
• Fatouh, A., Hamido, S., Moustafa, E., & Yousif, A. M. (2020). Women’s perception regarding screening for early detection of breast cancer. Egyptian Journal of Health Care, 11(4), 242–259. https://doi.org/10.21608/ejhc.2020.125757
• Gözüyeşil, E., Taş, F., & Arıöz Düzgün, A. (2019). 15-49 yaş arası kadınlarda meme kanseri endişesi ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını etkileyen faktörler. Cukurova Medical Journal, 44(4), 1215–1225. https://doi.org/10.17826/cumj.493360
• Güçlü Demirtaş, S., & Gördes Aydoğdu, N. (2021). Yoksul kadınların meme kanserine yönelik inançlarının mamografi yaptırma davranışlarına etkisinin incelenmesi. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(3), 379-385. https://doi.org/10.53424/balikesirsbd.978173 Gül, S., & Büyükbayram, Z. (2021). Identification of women’s breast cancer prevention behaviors and the associated factors. The Case of the Southeastern Anatolia Region, 45(3), 373-389 https://doi.org/10.1080/07399332.2021.2021914
• Güzel, N., & Bayraktar, N. (2019). Kadınların meme kanserinin erken tanısına yönelik farkındalıklarının ve uygulamalarının belirlenmesi, Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 6(2), 101–110. GLOBOKAN (Global Burden of Disease Cancer Collaboration) 2020, http://globocan.iarc.fr/Pages/fact_sheets_population.aspx. Erişim Tarihi: 02.07.23
• Kashiwagi, Y., & Kakinohana, S. (2016). Breast cancer knowledge and preventive behavior among filipino women in a rural area: A cross-sectional study. Nursing and Midwifery Studies, 5(3), e34300. https://doi.org/10.17795/nmsjournal34300
• Khazaee-Pool, M., Pashaei, T., Alizadeh, R., & Ponnet, K. (2019). New educational model to promote breast cancer-preventive behaviors (ASSISTS): development and first evaluation. Cancer Nursing, 42(1), 44–51. https://doi.org/10.1097/NCC.0000000000000560
• Qiu, R., Zhong, Y., Hu, M., & Wu, B. (2022). Breastfeeding and reduced risk of breast cancer: a systematic review and meta-analysis. Computational and Mathematical Methods in Medicine, 9876039. https://doi.org/10.1155/2022/8500910
• Lei, S., Zheng, R., Zhang, S., Wang, S., Chen, R., Sun, K., Zeng, H., Zhou, J., & Wei, W. (2021). Global patterns of breast cancer incidence and mortality: A population-based cancer registry data analysis from 2000 to 2020. Cancer Communications, 41(11), 1183–1194. https://doi.org/10.1002/cac2.12207
• Mermer, G., & Güzekin, Ö. (2021). Kadınlarda meme kanseri risk düzeyi ve tarama yöntemlerini kullanma durumu. Van Sağlık Bilimleri Dergisi, 14(1), 50–62. https://doi.org/10.52976/vansaglik.779311
• Nishiyama, K., Taira, N., Mizoo, T., Kochi, M., Ikeda, H., Iwamoto, T., ... & Toyooka, S. (2020). Influence of breast density on breast cancer risk: a case control study in Japanese women. Breast Cancer, 27(2), 277–283. https://doi.org/10.1007/s12282-019-01018-6
• Naghibi, A., Jamshidi, P., Yazdani, J., & Rostami, F. (2016). Identification of factors associated with breast cancer screening based on the PEN-3 model among female school teachers in Kermanshah. Journal of Education and Health Promotion, 4(1), 58-64.
• Özmen, V., Özmen, T., & Doğru, V. (2019). Breast cancer in Turkey; an analysis of 20.000 patients with breast cancer. European Journal of Breast Health, 15(3), 141–146. https://doi.org/10.5152/ejbh.2019.4890
• Öztürk, Z., Koç Özerson, Z., & Derya İpek, K. (2018). Meme kanseri tanısı konulmuş yetişkin kadınların beslenme alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), 1–13. Patel, K., Kanu, M., Liu, J., Bond, B., Brown, E., Williams, E., Theriot, R., Bailey, S., Sanderson, M., & Hargreaves, M. (2014). Factors ınfluencing breast cancer screening in low-ıncome African Americans in Tennessee. Journal of Community Health, 39(5), 943–950. https://doi.org/10.1007/s10900-014-9834-x
• Phellas, C. N., & Constantinou, C. S. (2018). Longitudinal study. Social Research in Health and Illness, 169(15), 75–87. Rezaeimanesh, M., Solhi, M., Azar, F. E. F., Sajjadi, H., Rafiey, H., Nejad, F. N., & Karimi, S. E. (2021). Determinants of mammography screening in Tehranian women in 2018 based on the health belief model: A cross-sectional study. Journal of Education and Health Promotion, 10(1), 1-9. T.C. Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Türkiye Kanser Kontrol Programı 2021, Ankara. https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kanser-db/Dokumanlar/Raporlar/17.Agustos_2021_Kanser_Kontrol_Programi_versiyon-1.pdf Erişim Tarihi: 31.10.2023 T.C. Sağlık Bakanlığı, Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü. (2017-2025). Bulaşıcı olmayan hastalıklar çok paydaşlı eylem planı. https://ekutuphane.saglik.gov.tr/Yayin/547. Erişim Tarihi: 13.07.23
• Taylan, S., & Küçükakça Çelik, G. (2020). Ailesel meme kanseri öyküsü olan ve olmayan kadınlarda meme kanseri tanılama davranışları. Cukurova Medical Journal, 45(4), 1467–1475. https://doi.org/10.17826/cumj.735203
• Turan, Z., & Yiğit, F. (2021). Validity and reliability study of the scale of factors affecting women’s breast cancer prevention behaviors. Kocaeli Medical Journal, 10(3), 407–420. Wu, Z., Liu, Y., Li, X., Song, B., Ni, C., & Lin, F. (2019). Factors associated with breast cancer screening participation among women in mainland China: A systematic review. BMJ Open, 9(8), 1–13. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2018-028705