ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI IŞIĞINDA 2019 YILI CUMHURBAŞKANLIĞI YILLIK PROGRAMI HEDEFLERİ AÇISINDAN KAMU İHALELERİNDE REKABET İLKESİ HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2019, Cilt: 36 Sayı: 2, 63 - 109, 01.01.2020

Yeliz Neslihan Akın

Öz

2019 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda yer alan politika/tedbirler, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında yürütülen ihaleler de dâhil olmak üzere, ülkemizdeki kamu alımlarına yönelik 2019 yılı içinde gerçekleştirilmesi hedeflenen hususlar içermektedir. Program’da hedeflenen politika/tedbirlerin, kamu ihalelerinde rekabet ilkesinin kriterleri açısından etkili olacağı söylenebilir. Bu etki, sırasıyla çalışma ve sözleşme hürriyeti ile piyasaların denetiminin düzenlendiği Anayasa’nın madde 48/2 ve 167/1 hükümleri uyarınca Devlet’e verilen görevlerin bir yansımasıdır. Yeni düzenlemeler ve uygulamaların rekabet ilkesinin nicelik kriteri olan azamî katılımın sağlanması amacına hizmet edeceği söylenebilir. Ayrıca yeni düzenlemeler ve uygulamaların, rekabet ilkesinin nitelik kriterine yeni bir boyut kazandırması beklenmektedir. Program’da hedeflenen politika/tedbirler ile kamu alımlarında malî amacın yanı sıra malî olmayan amaçların da kamunun ihtiyaçlarının temin edilmesi kararı alınırken dikkate alınmaktadır.

Bu çalışma, Anayasa’nın madde 48/2 ve 167/1 hükümleri temelinde ilgili davaları inceleyen Türk Anayasa Mahkemesinin bu konudaki kararlarını analiz etmeyi amaçlamaktadır. Çalışma ile 4734 sayılı Kanun uyarınca yürütülen kamu ihalelerinin de içinde bulunduğu kamu alımlarının, nitelik kriterlerini oluşturan ihtiyaca uygunluğun sağlanması ile Devlet’in diğer amaçlarına uygunluğun sağlanması amaçları için bir araç olarak kullanılacağı ve bunun Anayasa Mahkemesinin içtihadına uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

2019 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı, Kamu İhaleleri, Rekabet İlkesi, Kamu Bütçesi, Anayasa Mahkemesi

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• Kitap ve Makaleler
• AKEL, Yeliz Neslihan (2018-a), 2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu’nda Yasaklama Kararları ve Kararlara Karşı Başvuru Yolları, 1. Baskı, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• AKEL, Yeliz Neslihan (2018-b). “İdarî Usul ve İhale İlkeleri Temelinde Pazarlık Usulü Hakkında Bir Değerlendirme”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Sayı: 11, Haziran, ss. 1-47.
• AKEL, Yeliz Neslihan (2017), "Kamu İhalelerinin Kamu Bütçesine Yansıyan Sonuçları Hakkında Bir Değerlendirme", Vergi Sorunları Dergisi, Sayı: 350, Kasım ss. 131-152.
• AKIN, Yeliz Neslihan (2019). 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’nda İdarî Başvuru Yolları ve Başvuru Ehliyeti, 1. Baskı, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• AKYILMAZ, Bahtiyar; SEZGİNER, Murat ve KAYA, Cemil (2019). Türk İdare Hukuku, Yenilenmiş 11. Baskı, Savaş Yayınevi: Ankara.
• ATAY, Ender Ethem (2016). İdare Hukuku, Güncellenmiş ve Gözden Geçirilmiş 5. Bası, Ankara: Turhan Kitabevi.
• BALTA, Tahsin Bekir (1968/1970). İdare Hukukuna Giriş I, Ankara: Türkiye ve Orta Doğu Âmme İdaresi Enstitüsü Yayınları No: 117.
• BULUTOĞLU, Kenan (2004). Kamu Bütçesi, Kamu Harcamaları, Kamu Borçları, İstanbul: Batı Türkeli Yayıncılık.
• DURAN, Lûtfi (1982). İdare Hukuku Ders Notları, İstanbul: Fakülteler Matbaası.
• ERDOĞAN, Arif ve KILIÇ, Osman ve DURSUN, Sinem ve AYDIN, Abdurrahman ve SOYLU, Ayşe ve LAFÇI, Mehmet ve ECEVİT, Mehmet Sami ve ŞENGÜDER, Yasemin ve DÖNMEZ, Aytekin (2014). “Kore e-İhale Sistemi: KONEPS”, içinde Kamu İhale Hukukunda Temel Konular, Editör: Mustafa Çolak, Dursun Ali Demirboğa, Ankara: Kamu İhale Kurumu Yayınları Yayın No. 1, ss. 225-258.
• GİRİTLİ, İsmet ve BİLGEN, Pertev ve AKGÜNER, Tayfun ve BERK, Kahraman (2015). İdare Hukuku, Altıncı Basımdan Yedinci Tıpkı Basım, İstanbul: Der Yayınları.
• GÖZLER, Kemal (2019). İdare Hukuku, Cilt: II, Güncellenmiş Üçüncü Baskı, Bursa: Ekin Yayınevi.
• GÖZLER, Kemal ve KAPLAN, Gürsel (2018). İdare Hukuku, Güncellenmiş Yirminci Baskı, Bursa: Ekin Yayınevi.
• GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref ve TURGUT, Tan (2016). İdare Hukuku: Genel Esaslar, Cilt: I, Güncelleştirilmiş 11. Bası, Ankara: Turhan Kitabevi.
• GÜNDAY, Metin (2015). İdare Hukuku, Güncellenmiş ve Gözden Geçirilmiş 10. Baskı, Ankara: İmaj Yayınevi.
• KALABALIK, Halil (2014). İdare Hukukunun Temel Kavram ve Kurumları, Gözden Geçirilmiş ve Güncellenmiş 5. Baskı, Konya: Sayram Yayınları.
• KANTARCI, Özkan (2014). “Çevreci Kamu Alımları Kavramı ve Avrupa Birliği Mevzuatındaki Yeri”, içinde Kamu İhale Hukukunda Temel Konular, içinde Ed.: ÇOLAK, M. ve DEMİRBOĞA, D.A., Ankara: Kamu İhale Kurumu Yayınları Yayın No. 1, ss. 283-307, s. 283-286.
• KAYA, Cemil (2006). "İhale Hukukunda Çalışma Hürriyetinin Sınırlanması: İhalelere Katılmaktan Yasaklanma", Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 2, ss. 153-183, s. 153.
• KUTLU GÜRSEL, Meltem (2003). "Kamu İhale Sürecinde Rekabetin Bozulmasının Cezai Yaptırımları", içinde Bilgi Toplumunda Hukuk, Cilt: III, Ünal Tekinalp'e Armağan, İstanbul.
• KUTLU, Meltem (1997). İdare Sözleşmelerinde İhale Süreci, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Yayınları No: 75.
• ODER, Burak (2017). "Kamu İhale Hukuku”, içinde Günışığında Yönetim, 2004 Tarihli 2 inci Baskıdan 3. Tıpkı Baskı, İstanbul: Filiz Kitabevi.
• ODYAKMAZ, Zehra (1998). “Genel Olarak İdarenin Sözleşmeleri”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 1, ss. 1-63, http://webftp.gazi. edu.tr/hukuk/dergi/2_12.pdf.
• OKTAR, S. Ateş (2019). Vergi Hukuku, Gözden Geçirilmiş ve Güncellenmiş 14. Baskı, İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• ONAR, Sıddık Sami (1966). İdare Hukukunun Umumî Esasları, Cilt: 3, Üçüncü Bası, İstanbul: İsmail Akgün Matbaası.
• ÖZAY, İl Han (2017). Günışığında Yönetim, 2004 Tarihli 2 inci Baskıdan 3. Tıpkı Baskı, İstanbul: Filiz Kitabevi.
• PINAR, Abuzer (2015). Maliye Politikası: Teori ve Uygulama, 8. Bası, Ankara: Turhan Kitabevi. Cilt: 36, Sayı 2, Aralık 2019
• TANÖR, Bülent ve YÜZBAŞIOĞLU, Necmi (2016). 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, 16. Bası, İstanbul: Beta Yayınları.
• TAŞYÜREK, Yunus Emre (2014). “Türk Kamu Alımları Sisteminde Yatay Politikalar ve Çevreci Kamu Alımlar”, içinde Kamu İhale Hukukunda Temel Konular, Editör: Mustafa ÇOLAK, Dursun Ali DEMİRBOĞA, Ankara: Kamu İhale Kurumu Yayınları Yayın No. 1, ss. 283-307.
• TOPRAK, Eren (2016). Kamu İhaleleri: Kamu Alımlarının Hukukî, Yönetsel ve Siyasal Boyutu, Ankara: Turhan Kitabevi.
• UZ, Abdullah (2005). Kamu İhale Hukuku, Ankara: Turhan Kitabevi.
• YAYLA, Yıldızhan (2010). İdare Hukuku, Tıpkı 2. Basım, İstanbul: Beta Yayınları.
• YILDIRIM, Turan ve YASİN, Melikşah ve KAMAN, Nur ve ÖZDEMİR, H. Eyüp ve ÜSTÜN, Gül ve OKAY TEKİNSOY, Özge (2018). Editör: Turan YILDIRIM, İdare Hukuku, Güncelleştirilmiş 7. Baskı, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Diğer Kaynaklar BUMKO, Ortak İhale, https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/04/Ortak-%C4%- B0hale-Konulu-Genelge.pdf.
• EKAP, Mevzuat Değişikliği: Elektronik İhale Uygulamaları Yaygınlaşıyor, https://ekap.kik.gov.tr/EKAP/DuyuruDetay.aspx?duyuruID=28b3c54fd280ac0669d30ed263130f7d43303678fe8bb7fea8ce1dd4a153564d. EKAP, Elektronik Eksiltme, https://ekap.kik.gov.tr/EKAP/Default.aspx?ReturnUrl=% 2fEKAP%2f.
• Kamu İhale Kurumu, Kamu Alımlarında Elektronik Eksiltme Başlamıştır, https://ekap.kik.gov.tr/EKAP/DuyuruDetay.aspx?duyuruID= 0d8709119db594d71047d7684f20834fe06c9f0352ff0d73d1cc0c2bd644d- 117veslayt=1.
• TBMM, Devlet İhale Kanunu Tasarısı ve Bayındırlık, Ulaştırma, İmar ve İskân, Turizm ve Tanıtma ve İktisadî İşler Komisyonları Raporları. (1/25), https://www.tbmm.gov.tr/ tutanaklar/TUTANAK/DM__/d02/c020/dm__02020135ss0483.pdf.
• Kararlar
• Anayasa Mahkemesi Kararları
• AYM, E. 2017/33, K. 2019/20, 10/04/2019.
• AYM, E. 2014/92, K. 2016/6, 28/01/2016.
• AYM, E. 2014/87, K. 2015/112, 08/12/2015.
• AYM, E. 2013/50, K. 2015/38, 01/04/2015.
• AYM, E. 2012/87, K. 2014/41, 27/02/2014.
• AYM, E. 2012/18, K. 2013/80, 18/06/2013.
• AYM, E. 2011/42, K. 2013/60, 09/05/2013.
• AYM, E. 2011/63, K. 2013/28, 14/02/2013.
• AYM, E. 2011/123, K. 2013/26, 06/02/2013.
• AYM, E. 2011/143, K. 2013/18, 17/01/2013.
• AYM, E. 2011/100, K. 2012/191, 29/11/2012.
• AYM, E. 2012/65, K. 2012/128, 20/09/2012.
• AYM, E. 2009/9, K. 2011/103, 16/06/2011.
• AYM, E. 2009/45, K. 2011/88, 02/06/2011.
• AYM, E. 2007/68, K. 2010/2, 14/01/2010.
• AYM, E. 2005/52, K. 2007/35, 03/04/2007.
• AYM, E. 2004/68, K. 2005/104, 23/12/2005.
• AYM, E. 2002/100, K. 2004/109, 21/09/2004.
• AYM, E. 2000/17, K. 2002/46, 07/05/2002.
• AYM, E. 1996/57, K. 1997/3, 23/01/1997.
• AYM, E. 1997/37, K. 1997/69, 27/11/1997.
• AYM, E. 1994/43, K. 1994/42-2, 09/12/1994.
• Danıştay Kararları
• Danıştay 10. Dairesinin 08/06/2005 tarihli ve E. 2002/460, K. 2005/2869 sayılı kararı.
• Danıştay 10. Dairesinin, 10/01/1995 tarihli ve E. 1996/4274, K. 1998/5478 sayılı kararı.
• Danıştay 13. Dairesinin 16/11/2017 tarihli ve E. 2014/5011, K. 2017/3041 sayılı kararı.
• Danıştay 13. Dairesinin 24/05/2017 tarihli ve E. 2017/849, K. 2017/1624 sayılı kararı.
• Danıştay 13. Dairesinin 13/10/2016 tarihli ve E. 2016/2482, K. 2016/3248 sayılı kararı.
• Danıştay 13. Dairesinin 27/01/2016 tarihli ve E. 2015/4597, K. 2016/94 sayılı kararı.
• Danıştay 13. Dairesinin 20/10/2015 tarihli ve E. 2015/1814, K. 2015/3507 sayılı kararı.
• Danıştay 13. Dairesinin 13/05/2015 tarihli ve E. 2014/159, K. 2015/1787 sayılı kararı.
• Danıştay 13. Dairesinin 26/03/2015 tarihli ve E. 2015/67, K. 2015/1198 sayılı kararı.
• Danıştay 13. Dairesinin 11/02/2014 tarihli ve E. 2010/4209, K. 2014/372 sayılı kararı.
• Danıştay 13. Dairesinin 11/10/2013 tarihli ve E. 2010/2527, K. 2013/2575 sayılı kararı.
• Danıştay 13. Dairesinin 24/04/2013 tarihli ve E. 2011/3071, K. 2013/1143 sayılı kararı.
• Danıştay 13. Dairesinin 10/02/2010 tarihli ve E. 2007/1724, K. 2010/1168 sayılı kararı.
• İdare Mahkemesi Kararları
• Adana 2. İdare Mahkemesinin 26/04/2011 tarihli ve E. 2010/522, K. 2011/667 sayılı kararı.
• Ankara 1. İdare Mahkemesinin 28/05/2015 tarihli ve E. 2015/31, K. 2015/1134 sayılı kararı.
• Ankara 12. İdare Mahkemesinin 16/03/2016 tarihli ve E. 2016/377, K. 2016/803 sayılı kararı.
• Ankara 16. İdare Mahkemesinin 05/04/2010 tarihli ve E. 2009/966, K. 2010/465 sayılı kararı.
• İstanbul 9. İdare Mahkemesinin 13/03/2014 tarihli ve E. 2013/271, K. 2014/421 sayılı kararı.
• İstanbul 5. İdare Mahkemesinin 19/02/2015 tarihli ve E. 2014/1189, K. 2015/250 sayılı kararı.
• Trabzon İdare Mahkemesinin 01/03/2017 tarihli ve E. 2016/1569, K. 2017/279 sayılı kararı.