YURT DIŞINA SEYAHAT ÖZGÜRLÜĞÜNÜN KISITLANMASINA İLİŞKİN BİR DEĞERLENDİRME (Özellikle Almanya Federal İdare Mahkemesinin 6C8/18 Sayılı Kararı Işığında)

Yıl 2021, Cilt: 38 Sayı: 1, 243 - 284, 30.06.2021

Dilek Özge Uğraş

Öz

Bu çalışmada Alman Federal İdare Mahkemesi kararına konu maddi
olay üzerinden temel hak ve özgürlüklerden olan seyahat özgürlüğünün,
yurtdışına çıkışın engellenmesi suretiyle kısıtlanması incelenecektir.
Karara konu olayda davacının yurtdışına çıkışı Afganistan bölgesiyle
sınırlı olarak, davacının bu bölgede kaçırılma ve fidye talebine konu
olma riski bulunması nedeniyle kısıtlanmıştır. Davacı ise işleme esas
alınan tehlikenin kendisinden kaynaklanmadığını belirterek işlemin
iptalini istemiş, davacının talebi üzerine idari işlem iptal edilmiş ancak
karar önce istinaf kanun yolunda sürenin uzatılması gerektiği belirtilerek
bozulmuş ardından davacının temyiz başvurusu reddedilmiştir.
Çalışmaya konu inceleme kapsamında aktarılan olay esas alınarak önce
temel hak ve özgürlüklerin kısıtlanmasına ilişkin genel açıklamalara
yer verilecek ardından Türk hukukunda ve Alman hukukunda
yurtdışına çıkışın kısıtlanmasına ilişkin düzenlemelere değinilecek ve
bu kısıtlamayla müdahale edilen özgürlükler üzerinde durulacaktır.
Son olarak Federal İdare Mahkemesinin kararına konu olayda Alman
Hukukunda geçerli olan tehlikeyi önleme kapsamında başvurulan idari
işlemlerin muhatabının, tehlikenin kaynağını teşkil eden kişi olmasına
ilişkin ileri sürülen “Verhaltensstörer” teorilerine değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Seyahat özgürlüğü, temel haklar, yurt dışına çıkış özgürlüğü, özgürlüklerin kısıtlanması, yerleşme özgürlüğü

Kaynakça

• AKBULUT, Emre (2007). “Yurtdışına Çıkış Yasağı”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• ARSLAN, Zühtü (2012). “Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlanması: Anayasa’nın 13. Maddesi Üzerine Bazı Düşünceler, Anayasa Yargısı, C. 19, ss. 139-155.
• AYBAY, Rona (1974). “Bir Kamu Özgürlüğü Sorunu: Pasaport Kanununun 22. Maddesi”, Amme İdaresi Dergisi, C. 7, S. 4, ss. 11-27.
• AYBAY, Rona (1975). Amerikan, İngiliz ve Türk Hukukunda Yurtdışına Çıkma ve Yurda Girme Özgürlüğü, 1975, Ankara: Nuray Matbaası.
• BRECUKER, Marius (2004). “Präventivmaßnahmen gegen reisende Hooligans”, Neue Juristische Wochenschrift, ss. 1631-1633.
• “Council of Europe, Guide on Article 5 of the European Convention on Human Rights,” 31 April 2021, https://www.echr.coe.int/documents/ guide_art_5_eng.pdf (Erişim Tarihi: 06/06/2021).
• DREIER, Horst (Hrsg.) (2013). Grundgesetz-Kommentar, Band 1, Tübingen: Mohr Siebeck Verlag.
• EPPING, Volker (2019). Grundrechte, Berlin: Springer Verlag.
• ERBS, Georg, KOHLHAAS, Max, HÄBERLE, Peter (Hrsg.) (2020). Strafrechtliche Nebengesetze, München: C.H.Beck Verlag.
• ERGÜL, Ozan, KONTACI, Ersoy, POLAT, Deniz (2014). Güncel ve Notlu 1982 Anayasası, Ankara: Savaş Yayınları.
• ESEN, Selin (2014). Anayasa Hukuku Açısından Dolaşım Özgürlüğü, Ankara: Yetkin Yayınları.
• GÖREN, Zafer (2007). “Temel Hakların Sınırlanması-Sınırlamanın Sınırları”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 12, Y. 6, ss. 39-59.
• GÖZLER, Kemal (2001). “Anayasa Değişikliği ve Temel Hak ve Özgürlükler”, Ankara Barosu Dergisi, 2001/4, ss. 53-67.
• GÖZTEPE, Ece (2015). “Alman Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Türk Anayasa Mahkemesi’nin Bireysel Başvuru Kararlarının Değerlendirilmesi”, Kamu Hukukçuları Platformu Ankara 2015 Toplantısı, https://www.kamuhukukculari.org/upload/dosyalar/Ece_ GyoZTEPE222.pdf (Erişim Tarihi: 25/04/2021).
• GUSY, Christoph (2017). Polizei- und Ordnungsrecht, Tübingen: Mohr Siebeck Verlag.
• HAHN, Carsten, “Beschränkung des Geltungsbereichs eines Passes”, Juris Rechtsprechung-BVerwG 25/2019 Anmerkung 1.
• IPSEN, Jörn (2018). Staatsrecht II Grundrechte, basım yeri belirsiz: Franz Vahlen Verlag.
• MANSSEN, Gerrit (2020). Staatsrecht II Grundrechte, München: C.H.Beck Verlag.
• MÜNCH, Ingo von, MAGER, Ute. (2018). Staatsrecht II, Stuttgart: Kohlhammer Verlag.
• DETLEF, Merten, PAPIER, Hans-Jürgen (Hrsg) (2011). Handbuch der Grundrechte, Band IV, Heidelberg: C.F. Müller Verlag.
• MICHAEL, Lothar, MORLOK, Martin (2020). Grundrechte, Baden-Baden: Nomos Verlag.
• ÖZBEK HADİMOĞLU, Nimet (2012). “Genel Güvenlik Bakımından Mahzurlu Olanların Yurtdışına Çıkış Özgürlüğü ile Pasaport Kanunu’nun 23. Maddesi”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 67, No. 3, ss. 109-158.
• PIEROTH, Bodo, SCHLINK, Bernhard, KNIESEL, Michael (Hrsg.) (2016). Polizei- und Ordnungsrecht, München: C.H.Beck Verlag.
• SARIGÜL, Ali Tanju (2013). İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nde Kişiye Tanınan Özgürlük ve Güvenlik Hakkı, Ankara: Seçkin Yayınları.
• SEZER, Abdullah (2002). “Pasaport Kanunu Madde 22 ve 23: 1982 Anayasası ve İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’ne Ek IV No.lu Protokol’e Aykırılık Sorunu”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 57-3, ss. 49- 76.
• SODAN, Helge, ZIEKOW, Jan (2018). Grundkurs Öffentliches Recht, München: C. H. Beck Verlag.
• THIEL, Markus (2020). Polizei- und Ordnungsrecht, Baden-Baden: Nomos Verlag.
• TANÖR, Bülent, YÜZBAŞIOĞLU, Necmi (2015). 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, İstanbul: Beta Yayınları.
• TEZCAN, Durmuş, ERDEM, Mustafa Ruhan, SANCAKDAR, Oğuz, ÖNOK, Rifat Murat (2019). İnsan Hakları El Kitabı, Ankara: Seçkin Yayınları.
• WIENBRACKE, Mike (2013). Einführung in die Grundrechte, Wiesbaden: Springer Verlag.
• WOBST, Felix, ACKERMANN, Julian (2013). “Der Zweckveranlasser wir 100- Ein Grund zum Feiern?”, Juristische Arbeitsblätter, ss. 916-920.