Legal Relation Between Royalty Contracts and Subcontracting

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 55 - 70, 28.01.2022

Burak Karakoç

https://doi.org/10.54699/andhd.1029833

Öz

Mines are natural wealth and resources that are under the rule and disposition of the state and are considered to be public property. The mines under possession of the state are operated within the scope of the license and permit given to persons who have necessary conditions. All of the rights and obligations arising from the mining license and directly from the law are called mining rights.
The person who has the right to mine can directly operate the mine field himself; he can also transfer the use of this right to a third party. The contract that the license holders have made with these third parties for the whole or part of the license area to provide the third parties with the right of disposition of the mines in the license fields is called royalty agreement. This agreement is an operating method frequently encountered in the mining sector.
The study examines whether royalty contract establishes a subcontractor relationship or not in accordance with Supreme Court's approach, and whether the provisions of product rent should be applied to royalty contract. Royalty contracts, subcontracting and product lease establishments were examined in general terms and as a result, the question of whether the royalty contract established a subcontractor relationship was answered.

Anahtar Kelimeler

Mine, Mining Right, Royalty Contract, Subcontracting, Product Rent

Rödovans Sözleşmesi ve Alt İşverenlik İlişkisi

Öz

Madenler, devletin hükmü ve tasarrufu altında olan, kamu malı niteliğine sahip olduğu ikrâr edilen kaynaklar ve doğal servetlerdir. Devletin tasarrufu altında bulunan madenler, gerekli şartları taşıyanların elde ettiği izinler ve ruhsatlar uyarınca işletilebilir. İşte bu şekilde maden ruhsatından ve doğrudan kanundan doğan hak ve yükümlülüklerin yekûnüne maden hakkı denmektedir.
Maden hakkına sahip olan kişi, maden sahasını direkt olarak kendisi işletebilir veyahut bu hakkın kullanımını üçüncü bir kişiye devredebilir. Bu devir rödovans müessesesi ile mümkündür ve ortaya konulan bir rödovans sözleşmesi ile mevcudiyet kazanır. Öyleyse, ruhsat alanlarındaki madenlerin işletilmesi için üçüncü şahıslara tasarruf hakkı kazandırmak gayesiyle ruhsat alanının bütünü veyahut bir bölümü üzerinde ruhsat sahibi kişilerin bu üçüncü şahıslarla yaptıkları sözleşmeye rödovans sözleşmesi denir. Bu sözleşme maden endüstrisinde yaygın bir şekilde tercih edilen işletim yöntemidir.
Elinizdeki çalışmada, rödovans sözleşmesinin bir alt işverenlik ilişkisi kurup kurmadığı değerlendirilmiştir. Ayrıca Yargıtay’ın yaklaşımı uyarınca rödovans sözleşmesi değerlendirilirken hasılat kirasına ait hükümlerin uygulanıp uygulamayacağı hususu incelenmiştir. Bu sebeple çalışmamızda öncelikle; rödovans sözleşmesi, alt işverenlik ve ürün kirası müesseseleri genel hatlarıyla incelenmiş ve netice itibarıyla rödovans sözleşmesinin bir alt işverenlik ilişkisi kurup kurmadığı sorusunun cevabı verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Maden, Maden İşletme Hakkı, Rödovans Sözleşmesi, Alt İşverenlik Hakkı, Hasılat Kirası

Kaynakça

• AKINCI, Şahin: Borçlar Hukuku Bilgisi Genel Hükümler, 7. Baskı, Sayram Yayınları, Konya, 2013.
• AKINTÜRK, Turgut / ATEŞ KARAMAN, Derya: Borçlar Hukuku, 21. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2013.
• AKYİĞİT, Ercan: Bireysel İş Hukuku Ders Kitabı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2020.
• AKYİĞİT, Ercan: İş Hukuku, 13. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• AMIKLIOĞLU, Hüseyin: “Rödovans Sözleşmesi İle İşletilen Bir Maden İşletmesinden Doğan Zararlardan Sorumluluk”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2017, Cilt 19, Özel Sayı, Şeref Ertaş’a Armağan, s. 1271-1303 (Maden İşletmesi).
• AMIKLIOĞLU, Hüseyin: Rödovans Sözleşmesi, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2016 (Rödovans).
• ANTALYA, Gökhan: Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt 1, Seçkin Yayıncılık, İstanbul, 2015.
• ARAL, Fahrettin / AYRANCI, Hasan: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 11. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2018.
• AYDIN, Ufuk: 6552 Sayılı (Torba) Yasa Sonrası Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkileri, Sosyal Güvenlik Dergisi, 2015, Cilt 5, Sayı 1, s. 9-31.
• BAYBORA, Dilek: “İşletmelerde Asıl İşveren-Alt İşveren Uygulaması ve Ortaya Çıkan Sonuçlar”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 2010, Cilt 2, Sayı 2, s. 19-26.
• BAYCIK, Gaye: “İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve İşin Düzenlenmesi”, Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi Semineri 2016, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018.
• BERBEROĞLU YENİPINAR, Filiz: Bireysel İş Hukuku Davaları, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.
• CANSEL, Erol / ÖZEL, Çağlar: Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt 1, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.
• ÇANKAYA, O. Güven: “Rödövans Alt İşverenlik Sözleşmesi Midir?” Kamu-İş, Cilt 13, Sayı 3, s. 1-21.
• ÇELİK, Nuri / CANİKLİOĞLU, Nurşen / CANBOLAT, Talat: İş Hukuku Dersleri, 33. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2020.
• ÇEVİKÇELİK, Muradiye: “3213 Sayılı Maden Kanunu Uyarınca Maden Hukukunda Kamulaştırma Usulü”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2020, Cilt 19, Sayı 1, s. 329-360.
• ÇEVİKÇELİK, Muradiye: Türk İdare Hukukunda Maden İşletme ve Rödovans Sözleşmeleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017 (Maden İşletme).
• ÇİTİL, Bünyamin: “Rödövans Sözleşmesinin Maden Hukukundaki Yeri ve Mali Yükümlülükler”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 2019, Cilt 11, Sayı 39, s. 215-242 (Rödövans).
• ÇİTİL, Bünyamin: Tüm Yönleriyle Maden Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2018 (Maden).
• EKMEKÇİ, Ömer / YİĞİT, Esra: Bireysel İş Hukuku Dersleri, 2. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2020.
• ERDOĞAN, İhsan: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 3. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara, 2017.
• ERDOĞAN, Kemal: “Maden Hakkını Devir Sözleşmesi ile Rödövans Sözleşmesi Arasındaki Ayırım”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2018, Cilt 22, Sayı 1, s. 95-141 (Maden Hakkı).
• ERDOĞAN, Kemal: Rödövans Sözleşmesi, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017 (Rödovans).
• EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 25. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2020 (Genel).
• EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 7. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2019 (Özel).
• EREN, Fikret: Mülkiyet Hukuku, 4. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2016.
• ESENER, Turhan / GÜNDOĞDU, Fatih: Borçlar Hukuku I, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2017.
• ESENER, Turhan: İş Hukuku, 3. Baskı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1978.
• EYRENCİ, Öner / TAŞKENT, Savaş / ULUCAN, Devrim / BASKAN, Esra: İş Hukuku, 10. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2020.
• GÖĞER, Erdoğan: Maden Hukuku, Sevinç Matbaası, Ankara, 1979.
• GÜMÜŞ, M. Alper: Borçlar Hukuku Özel Hükümler Kısa Ders Kitabı, 2. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2017.
• GÜMÜŞ, M. Alper: Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Cilt 1, 3. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2013 (Özel).
• GÜNAY, C. İlhan: İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri, 5. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2015.
• GÜNAY, Ömer: Maden Hukuku, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.
• HATEMİ, Hüseyin / GÖKYAYLA, Emre: Borçlar Hukuku Genel Bölüm, 3. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2015.
• HEKİMLER, Alpay: “Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkisinin 4857 Sayılı İş Kanunu Kapsamındaki Yasal Çerçevesi”, Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 2012, Cilt 1, Sayı 2, s. 1-10.
• KARAKILIÇ, Hasan: Borçlar Hukuku Genel Hükümler Ders Notları, 2. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017.
• KILIÇOĞLU, Ahmet: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 20. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2016.
• KÖYSÜREN GENÇ, Sultan: “Rödovans Sözleşmeleri ve Ruhsat Sahibinin Sorumluluğunun İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Yönünden Değerlendirilmesi”, Terazi Hukuk Dergisi, 2014, Cilt 9, Sayı 100, s. 374-381.
• KURT, Hayrettin: Türk Hukukunda Maden Ruhsatı ve Sicili, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale, 2020.
• MOLLAMAHMUTOĞLU, Hamdi / ASTARLI, Muhittin / BAYSAL, Ulaş: İş Hukuku Ders Kitabı Cilt 1, 4. Baskı, Lykeion Yayınları, Ankara, 2020.
• NOMER, Haluk: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 16. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2018.
• OĞUZMAN, Kemal / ÖZ, Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt 1, 16. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2018.
• ÖZDAMAR, Demet: “Maden Hakkı ve Maden İrtifakı”, M. Tevfik Birsel’e Armağan, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, İzmir, 2001, s. 319-335 (Maden Hakkı).
• ÖZDAMAR, Demet: “Maden Hakkının Verilmesi ve Bu Hakkın Devri”, T. Tufan Yüce’ye Armağan, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, İzmir, 2001, s. 119-148 (Maden Hakkının Devri).
• ÖZTÜRK, Gülay: Teoride ve Uygulamada Hasılat Kirası, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2010.
• POYRAZ, Ercan: İş Hukuku, 7. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2016.
• REİSOĞLU, Safa: Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 24. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2013.
• SENYEN-KAPLAN, E. Tuncay: Bireysel İş Hukuku, 10. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara, 2019.
• SİRMEN, Lâle: Eşya Hukuku, 7. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2019.
• SÜMER, H. Hadi: İş Hukuku, 21. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2016.
• SÜZEK, Sarper: İş Hukuku, 20. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2020.
• ŞAFAK, Can: “4857 Sayılı İş Kanunu Çerçevesinde Taşeron (Alt İşveren) Meselesi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2004, Sayı 51, s. 111-132.
• TEKİL, Fahiman: Borçlar Hukuku, Yelken Matbaası, İstanbul, 1980.
• TERCIER, Pierre / PICHONNAZ, Pascal / DEVELİOĞLU, H. Murat: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2016.
• TOZLU, Ahmet / ERASLAN M. Tarık: “Türkiye’de Alt İşverenlik Uygulaması”, Sayıştay Dergisi, 2012, Sayı 84, s. 45-62.
• TÜREL, Erol: Türk Borçlar Kanunu’na Göre Kira Sözleşmeleri, Cilt 1, Legal Yayınları, İstanbul, 2015.
• TÜREL, Erol: Türk Borçlar Kanunu’na Göre Kira Sözleşmeleri, Cilt 2, Legal Yayınları, İstanbul, 2015.
• TÜRK, H. Sami: “Devletçe İşletilecek Madenler Hakkında Kanun Üzerinde Açıklamalar”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1979, Cilt 36, Sayı 1, s. 83-119.
• UŞAN, M. Fatih / ERDOĞAN, Canan: İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2020.
• UYUMAZ, Alper / GÜNGÖR, Fatma: “Rödovans Sözleşmesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2015, Cilt 19, Sayı 4, s. 145-185.
• von TUHR, Andreas: Borçlar Hukukunun Umumi Kısmı, Cilt 1-2, (Çev.) EDEGE, Cevat, 2. Baskı, Yargıtay Yayınları, Ankara, 1983.
• YAVUZ, Cevdet: Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 10 Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2014.
• YENER, M. Zahid: İş Sözleşmesinde İş Görme ve Ücret Ödeme Borçlarında Temerrüt, Yetkin Yayınları, Ankara, 2020.
• YILDIRIM, Abdulkerim: Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 6. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2017.
• ZEVKLİLER, Aydın / GÖKYAYLA, Emre: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 19. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2019.