Öz
Time of Ali who came to the power after the killing of Uthman by rebels who came from the centers of some states, witnessed intense political power struggle. When Ali become Khaliph, Islamic society was divided into three groups roughly.While the majority had allegiance with Ali, some of the second group who felt uncomfortable with the murder of Uthman choose to wait and see what might happen, and the other section in the second group choose to show rebelious attitude towards to the Khaliph. The third group which composed of some big companions of the sahaba choose to stay impartial. After coming to the power, Ali did some radical activities like dismissing all the governors who had been appointed by Uthman. Sehl b. Huneyf, couldn’t reach to Damascus to replace Muawiya who was a governor there. Muawiya agreed on allegiance with Ali on the condition of punishing the murderers of Uthman. Big number of the opposition group took part with the leadership of Aisha. Meccan group got big defeat by Ali’s group in the battle of Jamal that took place near to Basra. Talha and Zubayr who were leaders of opposition group died in that battle. At the end, the battle that took place between the Army of Ali and the Army of Muawiya ended with the call made by Muaviya group to the judgment of the book of Allah which is the Qur’an. Arbitration which was a system that offered to solve the political crises that Islamic society had been fallen in it. After the arbitration, the crises got deepen and deepen.Ali’s acceptance of the arbitration unwillingly, caused the group who was called as “Khawarij” to break with Ali. The defeat of Khawarij in the battle at Nahrawan increased the anger of them towards Ali. At the end, Ali was killed by Abdurrahmann b. Muljam who was a Khariji.All these political struggles caused the discussions to be taken to religious area. Some important opinions about the rebels and the committers of big sins came to existence. At this article, certain important details will be touched upon such as political struggles as well as some political discussions that took place at the end
Kaynakça
- el-Bağdâdî, Ebû Mansûr Abdülkâhir et-Temîmî, Kitâbu usûli’d-dîn, 3. Basım, Dâru’l-kü- tübi’l-‘ilmiyye, Beyrut 1981 [İstanbul 1346/1928 basımından ofset].
- el-Belâzurî, Ebu’l-Abbâs Ahmed b. Yahyâ, Ensâbü’l-eşrâf, Thk.: Süheyl Zekkâr, Riyâd Ziriklî, Dâru’l-fikr Beyrut 1996.
- Câbirî, Muhammed Âbid, İslâm’da Siyasal Akıl, Çev.: Vecdi Akyüz, Kitabevi, İstanbul 1997.
- Demircan, Adnan, Ali-Muâviye Kavgası, Beyan Yayınları, İstanbul 2002.
- Demircan, Adnan, “Ali b. Ebî Tâlib’in Siyasî Faaliyetleri Bağlamında Ehl-i Sünnetin Tarih Okuma Biçimi”, Marife, sayı: 3, 2005, s. 115-134. ed-Dîneverî, el-Ahbâ- ru’t-tıvâl, Thk.: Abdülmün’im ‘Âmir, Dâru ihyâi’l-kütübi’l-‘arabiyye, Kahire 1960.
- Fığlalı, Ethem Ruhi, “Abdullah b. Sebe”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, I, İstanbul 1988.
- Halîfe b. Hayyât, Târîh, Thk.: Süheyl Zekkâr, Dâru’l-fikr, Beyrut 1993.
- İbnü’l-Esîr, el-Kâmil fi’t-târîh, Dâru sâdır, Beyrut 1982.
- İbn Sa‘d, Muhammed, et-Tabakâtü’l-kübrâ, Dâru sâdır, Beyrut 1985.
- Laoust, Henry, İslâmıda Ayrılıkçı Görüşler, Çev.: E. Ruhi Fığlalı-Sabri Hizmetli, Pınar Yayınları, İstanbul 1999.
- el-Mes‘ûdî, Murûcü’z-zeheb ve me‘âdinü’l-cevher, Thk.: Kâsım Şuma‘î er-Rufâ‘î, Dâ- ru’l-kalem, Beyrut 1989.
- er-Radî, eş-Şerîf (Derleyen), Nehcü’l-belâğa: Hz. Ali’nin Konuşmaları, Mektupları ve Hikmetli Sözleri, Çev.: Adnan Demircan, Beyan Yayınları, İstanbul 2006.
- Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi, İslâm Tarihi, Doğan Güneş Yayınları, İstanbul 1971.
- et-Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr, Târîhu’l-ümem ve’l-mülûk, Dâru’l-fikr, Bey- rut 1987.
- el-Ya‘kûbî, Ahmed b. Ebî Ya’kûb b. Ca’fer b. Vehb, Târîhu’l-Ya‘kûbî, Dâru sâdır, Beyrut 1992.
Öz
Hz. Osman’ın bazı eyalet merkezlerinden gelen bir grup asi tarafından öldürülmesinden sonra halife olan Hz. Ali’nin iktidar dönemi, yoğun siyasî mücadeleyle geçti. Hz. Ali halife olduğunda İslâm toplumu kabaca üç gruba ayrılmıştı. Büyük çoğunluk Hz. Ali’ye beyʻat ederken, Hz. Osman’ın öldürülmesinden rahatsızlık duyan ikinci grupta yer alanların bir kısmı olacakları görmek için bekleme, bir kısmı da yeni halifeye tavır koyma yolunu tercih etti. Aralarında Ashâbın ileri gelenlerinden bazı kişilerin de bulunduğu üçüncü grup ise tarafsız kalmayı uygun gördü.Hz. Ali, halife olduktan sonra Hz. Osman dönemi valilerinin tümünü görevden almak gibi radikal kararlar aldı. Şam’da valilik yapan Muâviye’nin yerine gönderilen Sehl b. Huneyf görev yerine ulaşamadı. Muâviye, Hz. Ali’ye beyʻat etmeyi Hz. Osman’ın katillerinin cezalandırılması koşuluna bağladı.Muhaliflerin önemli bir kısmı Hz. Âişe’nin liderliği etrafında Mekke’de toplandı. Mekke grubu ile Hz. Ali arasında Basra yakınlarında meydana gelen Cemel savaşında muhalifler kesin bir yenilgiye uğradılar. Muhalefet liderlerinden Talha ve Zübeyir hayatlarını kaybetti. Ardından Sıffîn’de Hz. Ali’nin ordusuyla Muâviye’nin ordusu arasında meydana gelen savaş, Muâviye tarafının Ali tarafını Allah’ın kitabının hakemliğine davet etmesiyle son buldu. Tahkim, İslâm toplumunun içine düştüğü siyasî krizi çözmek için önerilen bir yöntem olmasına rağmen bu olaydan sonra durum daha da karışık bir hal aldı.Hz. Ali’nin tahkimi kabul etmek zorunda kalması, Haricîler denen grubun ondan ayrılmasına sebep oldu. Hz. Ali ile Haricîler arasında Nehrevân’da meydan gelen savaşta Haricîler kesin bir yenilgiye uğratıldıysa da bu savaş, onların Hz. Ali’ye duydukları kini artırdı. Nihayet Hz. Ali, Abdurrahman b. Mülcem isimli bir Haricî tarafından öldürüldü.Bütün bu siyasî mücadeleler, tartışmaların dinî alana taşınmasına da sebep oldu. Özellikle asilerin ve büyük günah işleyenlerin durumu etrafında bazı önemli görüşler ortaya çıktı. Bu makalede hem siyasî mücadelelerin önemli ayrıntıları hem de ortaya çıkan siyasî tartışmalar üzerinde durulacaktır.
Kaynakça
- el-Bağdâdî, Ebû Mansûr Abdülkâhir et-Temîmî, Kitâbu usûli’d-dîn, 3. Basım, Dâru’l-kü- tübi’l-‘ilmiyye, Beyrut 1981 [İstanbul 1346/1928 basımından ofset].
- el-Belâzurî, Ebu’l-Abbâs Ahmed b. Yahyâ, Ensâbü’l-eşrâf, Thk.: Süheyl Zekkâr, Riyâd Ziriklî, Dâru’l-fikr Beyrut 1996.
- Câbirî, Muhammed Âbid, İslâm’da Siyasal Akıl, Çev.: Vecdi Akyüz, Kitabevi, İstanbul 1997.
- Demircan, Adnan, Ali-Muâviye Kavgası, Beyan Yayınları, İstanbul 2002.
- Demircan, Adnan, “Ali b. Ebî Tâlib’in Siyasî Faaliyetleri Bağlamında Ehl-i Sünnetin Tarih Okuma Biçimi”, Marife, sayı: 3, 2005, s. 115-134. ed-Dîneverî, el-Ahbâ- ru’t-tıvâl, Thk.: Abdülmün’im ‘Âmir, Dâru ihyâi’l-kütübi’l-‘arabiyye, Kahire 1960.
- Fığlalı, Ethem Ruhi, “Abdullah b. Sebe”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, I, İstanbul 1988.
- Halîfe b. Hayyât, Târîh, Thk.: Süheyl Zekkâr, Dâru’l-fikr, Beyrut 1993.
- İbnü’l-Esîr, el-Kâmil fi’t-târîh, Dâru sâdır, Beyrut 1982.
- İbn Sa‘d, Muhammed, et-Tabakâtü’l-kübrâ, Dâru sâdır, Beyrut 1985.
- Laoust, Henry, İslâmıda Ayrılıkçı Görüşler, Çev.: E. Ruhi Fığlalı-Sabri Hizmetli, Pınar Yayınları, İstanbul 1999.
- el-Mes‘ûdî, Murûcü’z-zeheb ve me‘âdinü’l-cevher, Thk.: Kâsım Şuma‘î er-Rufâ‘î, Dâ- ru’l-kalem, Beyrut 1989.
- er-Radî, eş-Şerîf (Derleyen), Nehcü’l-belâğa: Hz. Ali’nin Konuşmaları, Mektupları ve Hikmetli Sözleri, Çev.: Adnan Demircan, Beyan Yayınları, İstanbul 2006.
- Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi, İslâm Tarihi, Doğan Güneş Yayınları, İstanbul 1971.
- et-Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr, Târîhu’l-ümem ve’l-mülûk, Dâru’l-fikr, Bey- rut 1987.
- el-Ya‘kûbî, Ahmed b. Ebî Ya’kûb b. Ca’fer b. Vehb, Târîhu’l-Ya‘kûbî, Dâru sâdır, Beyrut 1992.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 16 Mart 2015 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2013 Cilt: 1 Sayı: 2 |
Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.