Bitlis Etnografya Müzesinde Bulunan Peşkirler Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 4, 511 - 517, 12.04.2018

Sultan Sökmen , Betül Coşkun Çelik

https://doi.org/10.18506/anemon.331991

Öz

Bu
araştırmada, Bitlis Etnografya Müzesinde sergilenmekte olan bazı el işlemeli
peşkirlerin teknik, renk, desen ve kompozisyon özelliklerinin incelenmesi
amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda ilgili makamlardan gerekli izinler
alınarak Bitlis Etnografya Müzesinde sergilenmekte olan yedi adet işlemeli
peşkir incelenmiş ve envanter kayıtlarına bakılmıştır. Çalışmamızda, bu yedi
peşkirin teknik, renk, desen ve kompozisyon özelliklerine yer verilmiştir.
İncelenen envanter defterinde peşkirlerin sadece müzeye kazandırılma tarihi,
boyutları ve peşkir hakkında kısa bilgilere rastlanmıştır. Çalışmada yer alan
işlemeli peşkirlerde teknik olarak genellikle düz ve verev hesap iğnesi, verev
pesent, verev sarma, düz sarma, balıksırtı ve gözeme işleme tekniklerinin
kullanıldığı görülmüştür. Renklendirme olarak peşkirlerde çok renkli
uygulamalar yapıldığı, en çok yeşil rengin kullanıldığı görülmüştür. Motif ve
kompozisyon olarak peşkirlerin hepsinde kısa kenarlara yerleştirilmiş bitkisel
bezemelere rastlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bitlis, İşleme, Peşkir, Dokuma, Etnografya Müzesi

A Research on the Peshkirs in the Bitlis Ethnography Museum

Öz

In
this study, it is aimed to examine the technical, color, pattern and
composition properties of some hand-made pendants displayed at Bitlis
Ethnography Museum. For this purpose, necessary permits were taken from the
relevant authorities, and the seven embroidered peshkirs and these inventory records
exhibited at Bitlis Ethnography Museum were examined. In our work, these seven
peshkirs’ technical, color, pattern and composition features are included. In
inventory records, only recorded time of peshkirs, their size and short
information about them were found. In the embroidered peshkirs included in the
study, it was observed that technically, generally flat and vertebrae calculus
needle, verebe pesent, vertebral wrapping, flat wrapping, fishbone and eye
treatment techniques were used. It was observed that many colors were applied
in the peshkirs as the coloring and mostly green color was used. As a motif and
composition, all of the peshkirs were found with herbal beads placed on short
edges.   

Anahtar Kelimeler

Bitlis, Ethnography Museum, Embroidery, Peskiras, Weave

Kaynakça

• Barışta, H. Örcün (1984). Türk İşleme Sanatı Tarihi, Ankara: Gazi Üniversitesi Yayın No:45, Gazi Eğitim Fakültesi Yayın No: 5. Barışta, H.Örcün (1999). Osmanlı İmparatorluğu Dönemi Türk İşlemeleri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Önder, Mehmet (1995). “Peşkir”, Antika ve Eski Eserler Kılavuzu, Ankara. Özüdoğru, Şerife (t.y.) “Silifke ve Sivrihisar Yörüklerinde Kilim, Peşkir ve Kuşak Örnekleri”, <https://earsiv.anadolu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11421/1017/113612.pdf? sequence=1&isAllowed=y >, Erişim Tarihi: 31 Temmuz 2017. Sözen, Metin ve Uğur Tanyeli (1996). “Peşkir”, Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul. Sürür, Ayten (1976). Türk İşleme Sanatı, İstanbul: Ak Yayınları Türk Süsleme Sanatları Serisi: 4. Tansuğ, Sabiha (2003). "Dokumanın Hası Peşkir", Skylife, Yıl: 22, Sayı: 239, s:82-92. Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük, < http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.597f32cc14afa7.33789188>, Erişim Tarihi: 31 Temmuz 2017.