Bitlisli Kemal Fevzi’nin Şiirleri Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 3, 1001 - 1008, 15.06.2020

Mehmet Emin Purçak

Öz

Kemal Fevzi rewşenbîrekî Kurd e ku di çaryeka dawiya sedsala nozdemîn hatiye dinyayê û wek leşkerekî Osmanî tev li şerê Balqan bûye û ji ber ku di vî şerî de birîndar dibe tê teqewîtkirin. Piştî ku ji artêşê vediqete girîngiyê dide xebatên edebiyatê, di heman demê de jî ji 1912an heta 1925an li Stenbolê di kovar û rojnameyên ku ji aliyê rewşenbîrên Kurd ve derketine de nivîsên wî tên çapkirin, di saziyên ku wan de cîh girtiye. Lê di her du pirtûkên wî yên helbestî yên ku bi formek nûjen ve hatine nivîsîn de, ev aliyê wî naxuyê. Pirtûka wî ya yekem ya helbestî Ordudan Bir Ses e û temayên netewperestiya Osmanî, netewperestiya Tirkan, dijminahiya Ûrisan, hezkirina welat derdikevin pêş. Di pirtûka wî ya bi navê Elem Çiçekleri de jî tenêtî, evîn, keserên evîndaran, lêgerîna wateya jiyanê, bêrîkirina evîndarê temayên sereke ne.

Kemal Fevzi, on dokuzuncu asrın son çeyreğinde dünyaya gelmiş ve askeri okulda okuduktan sonra Balkan Harbine katılmış ve burada yaralandığı için emekli edilmiş bir Kürt aydındır. Ordudan ayrıldıktan sonra edebiyat çalışmalarına ağırlık vermiş, aynı zamanda 1912’den 1925’e kadar İstanbul’daki Kürt entelektüellerinin çıkardıkları dergi ve gazetelerde yazılar yazmış, politik oluşumlarında yer almıştır. Modern tarzda kaleme aldığı iki şiir kitabında ise onun bu yönü görülmez. İlk şiir kitabı olan Ordudan Bir Ses, onun Osmanlı ordusuna sevgisini milliyetçi bir yaklaşım gösterdiği, düşmanlara, özellikle de Ruslara olumsuz bir gözle bakılan, yurt sevgisi, Türkçülük temalarının işlendiği şiirlerden oluşmaktadır. Elem Çiçekleri ise, yalnızlık, aşk acısı, yaşam için anlam arayışı, sevgiliye duyulan özlem gibi daha çok ferdî temalardan oluşan şiirlerden müteşekkil bir eserdir. 

Anahtar Kelimeler

Kemal Fevzi, şiir, Elem Çiçekleri, helbest

A Review on the poems of Kemal Fevzi from Bitlis

Öz

Kemal Fevzi is a Kurdish intellectual who was born in the last quarter of the nineteenth century, joined the Balkan War after studying at a military school and was retired since he got wounded in this war. After leaving the army, he concentrated on literary studies, and from 1912 to 1925, he wrote for the magazines and newspapers published by Kurdish intellectuals in Istanbul and took part in their political formations. However, this aspect of him cannot be seen in his two poetry books written in the modern style. His first book of poems, Ordudan Bir Ses (A Voice from the Army), consists of poems in which he shows his love for the Ottoman army with a nationalist approach, poems in which the enemies, especially the Russians are mentioned with a negative perspective and the themes love for the country and Turkism are handled. As for Elem Çiçekleri (Flowers of Sorrow), it is a work composed of poems consisting of more individual themes such as loneliness, pain of love, search for meaning for life and longing for the beloved.

Anahtar Kelimeler

Kemal Fevzi, poem, Elem Çiçekleri, Ordudan Bir Ses

Kaynakça

• Akyürekli, M. (2014). 1925-1927 Diyarbakır - Elazığ Yargılamaları Gerekçe ve Hükümleriyle Şark Islahat Mahkemesi Kararları (2 cilt). İstanbul: Nûbihar.
• Akyüz, K. (yy). Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri 1860-1923. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Bozarslan, M. E. (Ocak 1985- Ekim 1988). Jîn (5 cilt). Upsala: Deng.
• Cemîlpaşa, Q. (2007). Doza Kurdistan. Diyarbakır: Bîr.
• Dilçin, C. (2004). Örneklerle Türk Şiir Bilgisi. Ankara: TDK.
• Doğan, A. (2005). Açıklamalı ve Örnekli Aruz Bilgisi. Ankara: Akçağ.
• Fevzi, K.(1335). Elem Çiçekleri. İstanbul: Necm-i İstikbâl Matbaası.
• Fevzi, K. (1331). Kahraman Orduya Armağan. Yy: Tekfurdağı Matbaası.
• FEVZİ, K. (1333). Ordudan Bir Ses. Yy: Kader Matbaası.
• Fikret, T. (2010). Rübâb-ı Şikeste. Hazırlayanlar: Dr. Abdullah Uçman – Dr. Hasan Akay. İstanbul: Çağrı.
• Göldaş, İ. (1991). Kürdistan Teali Cemiyeti. İstanbul: Doz.
• Kaplan, M. (1995). Tevfik Fikret Devir – Şahsiyet – Eser. İstanbul: Dergâh.
• Kılıç, F. (2003). Nazım Şekilleri. İçinde: İsen, M., Macit, M., Horata, O., Kılıç, F., Aksoyak, İ.H. Eski Türk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Grafiker.
• Kurnaz, C., Çeltik, H., (2010). Divan Şiiri Şekil Bilgisi. İstanbul: H.
• Kutlay, N. (2015). İttihat Terakki ve Kürtler. Ankara: Dipnot.
• Malmîsanij. (1993). Bitlisli Kemal Fevzi ve Kürt Örgütleri İçindeki Yeri. İstanbul: Fırat.
• Özünlü, Ü. (2001). Edebiyatta Dil Kullanımları. İstanbul: Multilingual.
• Saraç, M.A. Y. (2007). Klasik Edebiyat Bilgisi: Biçim-Ölçü-Kafiye. İstanbul: 3F.