Kürt Çocuk Edebiyatının Son Dönem Temsilcilerinden Berfin Ayşe Öğüt

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: UMS'20, 71 - 79, 30.12.2020

İlyas Suvağci

https://doi.org/10.18506/anemon.832150

Öz

Kürt çocuk edebiyatının temeli; iki dilli klasik sözlükler, dini çocuk eserleri, Kürt folkloru ve tercümelere dayanır. Bu edebiyatın son dönem temsilcileri üzerinde çok az çalışma yapılmıştır. Bizler de bu çalışmamızda bu kuşağın son dönem temsilcilerden olan B. Ayşe Öğüt’ün eserleri üzerinde durduk; böylece araştırmacıların dikkatlerini bu kuşağın edebi üretimi üzerine çekmek istedik. Öğüt’ün eserlerindeki toplumsal cinsiyet, folklor, eserlerin dili ve görsellik gibi unsurları Çocuk Edebiyatı kıstaslarına göre inceledik. Yazarın, eserlerinde toplumsal cinsiyet klişelerinden kurtulmaya çalıştığını, çocuklara Kürt folklorunu temel bir kaynak olarak işaret ettiğini tespit ettik. Öğüt’ün, sade ve yapmacıksız bir dil ile eserlerini yazmak için çabaladığını gördük. Onun eserlerinde görsellik açısından yazı ile resim arasında bir denge gözetilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk, Çoçuk Edebiyatı, Kürt Çoçuk Edebiyatı, Berfin Ayşe Öğüt, Edebiyat Temsilcileri

Di Edebîyata Zarokan ya Kurdî da Nûnerek ji Nifşê Nû: Berfin Ayşe Öğüt

Öz

Bingehê Edebîyata zarokan ya Kurdî xwe dispêre ferhengên klasîk yên du zimanî, berhemên dînî yên zarokan, folklora Kurdî û wergerê. Li ser nifşê dûmahîkê yê vê edebîyatê pir kêm xebat hatine kirin. Em jî di vê lêkolîna xwe da li ser berhemên nivîskarek ji vî nifşî B. Ayşe Öğütê disekinin û dixwazin bala lêkolîneran bikêşin hilberîna edebî ya vî nifşî. Me mijarên wekî zayenda civakî, hêmanên folklorê, ziman û dîtbarîya berhemên Öğütê li gor pîvanên edebîyata zarokan vekola. Me dît nivîskarê hewil daye xwe ji klîşeyên zayenda civakî xelas bike û hêmanên folklora Kurdî wekî çavkanîyeka sereke nîşanî zarokan bide. Öğütê xwestîye bi zimanekî xwezayî û sade çîrokên xwe vebêje. Di berhemên wê da ji alîyê dîtbarîyê ve jî di navbera wêne û nivîsan da hevsengîyek heye.

Anahtar Kelimeler

Zarok, Edebîyata Zarokan, Edebîyata Zarokan ya Kurdî, Berfîn Ayşe Öğüt

One of the Recent Representatives of Kurdish Children's Literature: Berfin Ayşe Öğüt

Öz

Kurdish children's literature is based on bilingual classical dictionaries, religious children's works, Kurdish folklore and translations. There are very few studies on recent representatives of this literature. We focused on the works of B. Ayşe Öğüt, one of the last representatives of this generation. Thus, we draw the attention the literary production of this generation. According to the criteria of Children's Literature, we examined issues such as gender, folklore elements, language of the works and the visual element in Öğüt's works. She tried to get rid of gender stereotypes in her works and showed children Kurdish folklore as a basic resource. Öğüt strives to write in a non-artificial language. A balance has been observed between writing and painting in terms of visuality in her works

Anahtar Kelimeler

Child, Children's Literature, Kurdish Children's Literature, Literary Representatives, Academic Staff

Kaynakça

• B. Diekman, A. & Murnen, S. K. (2004). Learning to Be Little Women and Little Men: The Inequitable Gender Equality of Nonsexist Children’s Literature. Sex Roles, 50 (5/6), 373-385.
• Bilkan, A. Fuat.(2018). Çocuk Edebiyatı-Kavram ve Mahiyet. İçinde: Hece Dergisi Çocuk Edebiyatı Özel Sayısı. 2. Baskı, (s.24-35) Ankara: Hece Yayınları
• Kortenhaus, Carole M. & Demarest, J. (1993). Gender Role Stereotyping in Children's Literature: An Update. Sex Roles, 28(3/4), 219-232.
• Köprülü, S. G. (2015). Çocuk Yazını Çevirilerinin Çocuğun Dil Gelişimine Etkisi. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (16), 19-37.
• Öğüt, B. Ayşe. (2014). Xezal û Qertel. Diyarbekir: Weşanên Hîva
• _____________, (2014). Kewên Gozel. Diyarbekir: Weşanên Hîva
• _____________, (2016). Şînmorîka Zînê. Diyarbekir: Weşanên Hîva
• _____________, (2020). Dara Pîroz. Diyarbekir: Weşanên Morî
• Subaşı, K. (2017). Kurtedîroka Çapemenî û Medyaya Zarokan a Kurdî. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi. 9(1/17), 107-132.
• Şen, E. (2016). Çocuk Edebiyatında Bir Yaşam Gerçekliği Olarak Ölüm Olgusu Üzerine Bir İnceleme (Sevim Ak Örneği. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi (TURKSOSBİLDER), 01(01), 14-23.
• Tek, A. (2019). Evdirrehîm Rehmî Hekkarî û Berhemên wî yên ji bo Biçûk, Ciwan û Jinan. The Journal of Mesopotamian Studies, (4)1, 51-71.
• Tüfekçi Can, D. (2013). Çocuk Edebiyatında Dilin İdeolojisi: Anlatı Bilimsel Yaklaşım. Dil Araştırmaları.(12), 191-213.
• Tosun, T. (2018). Edebiyata Zarokan a Kurdî li Bakur. Govara Zanstên Mrovayetî ya Zankoya Zaxo, (6), 147-154.
• Uğurlu, Seyit Battal. (2010). Çocuk Edebiyatı Eleştirisi. Turkish Studies. 5/3. 1921-1945.
• Ya-Lun T. (2008). Gender issues in young children's literature. Reading Improvement. 45(3), 108-114. Çavkanîyên Elektronîk
• Artun, E. Ortak Türk Kültürü Ürünlerinin Çocuk Edebiyatına Katkıları. (Têketin: 01.09.2020) http://turkoloji.cu.edu.tr/HALKBILIM/erman_artun_ortak_turk_kulturu_cocuk_edebiyatina_katkilari.pdf
• Bayram, M. (2020). Di Pirtûkên Çawalêhato yên Zarokan de Kuştin, Xwîn û Tecawiz Hene. (Têketin: 13.07.2020) http://www.ortadogunews.com/ozel-haber/di-pirtkn-cawalhato-yn-zarokan-de-kustin-xwn-tecawiz-h3946.html
• Eroğlu, İ. (2016). Berfîn Ayşe Öğüt: Dixwazim Bibim Evlatlixa Uzayliyekî (Têketin: 10.07.2020) https://inanolo.blogspot.com/2016/10/berfin-ayse-ogut-dixwazim-bibim.html
• Pirtukakurdi. Kürtçe Çocuk Hikâyeleri (Têketin: 03.09.2020) https://www.pirtukakurdi.com/kategoriler-tr/kurtce-cocuk-hikayeleri-365-tr
• Yorulmaz, A. (2016). Zarokên kurd bê wêje mezin dibin. (Têketin: 03.09.2020) https://www.basnews.com/kr/babat/285839,