Mela ‘Eladînê Kopî û Berhema Wî ya “Dîwan-Rezê Jiyanê”

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: UMS'20, 111 - 122, 30.12.2020

Yakup Aykaç

https://doi.org/10.18506/anemon.832155

Cited By: 1

Öz

Mela ‘Eladînê Kopî yek ji wan alim, nivîskar û şa‘irên ji herêma Mûşê ye. Kopî, di sala 1939an de li gundê Melemistefa ya Kopê hatiye dunyayê. Ew li herêma Mûşê li ber destê alim û melayên cuda, di gelek medreseyan de perwerdeya xwe ya ilmî temam dike. Piştre li gelek gundên Mûşê di navbera salên 1966-1994an de melatî dike. Kopî, piştî ku malnişîn dibe qasî 13 salan li gelek dewletên Ewrûpayê melatiya xwe didomîne. A niha li Kopê li mala xwe bi nivîsîna kitêban re mijûl dibe.
Çar berhemên Mela ‘Eladînê Kopî hene ku bi rêzê wiha ne: Dîwan-Rezê Jiyanê, Tûrê Derwêş, wergera hinek çîrokên Nushetu’l-Mecalîs û Jiyana Pîroz a Resûlullah. Di vê gotarê de em ê li ser Dîwan-Rezê Jiyanê bisekinin û ji hêla naverokê ve tehlîla wê bikin.

Anahtar Kelimeler

Mela ‘Eladînê Kopî, Dîwan-Rezê Jiyanê, Şîretname, Edebiyata Kurdî ya Klasîk

Mullah ‘Aladdin Kopi and His “Dîwan-Rezê Jiyanê”

Öz

Mullah ‘Aladdin Kopi is one of those scholars, writers and poets from the region of Muş. Kopi was born in 1939 in the village Melemistefa of Kop/Bulanık, and completed his religious-treatise education in many madrasas in the region of Muş under the tutelage of various scholars and mullahs. He worked as imam in many villages of Muş between 1966 and 1994. He continued to be an imam in many European countries for as long as 13 years after retirement. He is currently writing his books at his home in Kop.
Mullah ‘Aladdin Kopi has written four books which are in the following order: Diwan-Rezê Jiyanê, Tûrê Derwêş, translation of some stories of Noz'hat al-Majāles and the Holy Life of Rasûlullah. In this article we will focus on the Diwan-Rezê Jiyanê and analyze its content.

Anahtar Kelimeler

Mullah ‘Aladdin Kopi, Dîwan-Rezê Jiyanê, Nasihat-nama, Classical Kurdish Literature

Molla Alaeddin Kopî ve “Rezê Jiyanê” adlı Divanının İncelenmesi

Öz

Molla Alaeddin Kopî, Muş bölgesinde yetişmiş alim, şair ve yazarlardan biridir. Kopî 1939 yılında Bulanık’ın Gündüzü köyünde dünyaya gelmiştir. Muş’ta çeşitli medreselerde birçok alim ve müderristen dersler almış ve dini tedrisatını tamamlamıştır. Eğitiminin ardından 1966-1994 yılları arasında Muş’un birçok köyünde imamlık yapmıştır. Emekli olduktan sonra 13 yıl kadar Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde imamlık görevini fahri olarak yürütmüştür. Emekli olduktan sonra çeşitli eserler kaleme almakla meşgul olmaktadır.
Molla Alaeddin Kopî’nin kaleme aldığı dört eseri sırasıyla şöyledir: Dîwan-Rezê Jiyanê, Tûrê Derwêş, Nushetu’l-Mecalîs adlı eserden hikaye çevirileri ve Jiyana Pîroz a Resûlullah. Bu makalede Kopî’nin Dîwan-Rezê Jiyanê eserindeki şiirlerini tahlil edip içerik yönünden ele almaya çalıştık.

Anahtar Kelimeler

Dîwan-Rezê Jiyanê, Molla Alaeddin Kopî, Nasihatname, Klasik Kürt Edebiyatı

Kaynakça

• Aykaç, Y. (09.09.2020). Mulaqat bi Mela ‘Eladînê Kopî re, bi rêya telefonê.
• Cegerxwîn, (2011). Agir û Pirûsk - Dîwan 1, Stenbol: Avesta.
• Çetin, R. (2019). Şêx Mûsayê Şêxanî Gundikî û Berhemên Wî yên Menzûm, Teza Masterê, Mêrdîn: Zanîngeha Mardin Artuklu.
• Xanî, E. (2004). Memo Zîn, Arif Zêrevan (Amd.), Stockholm: Nefel.
• Xanî, E. (1986). Nûbar, Zeynelabidin Kaya (Amd.), Stockholm: Roja Nû.
• Ertekin, M. Z. (2017). Analîzek li ser Guldana Hezîn di Çarçoveya Şîretnameyên Kurdî de. Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü, sal 2, cîld 2, hejmar 3, r. 62-86.
• Mînovî, M. (2017). Firdevsi ve Şiiri (Şahnâme’den Seçmeler), Nimet Yıldırım (Çev.) İstanbul: Demavend.
• Kardaş, S. (2020). “Bulanıklı Alaeddin Haydaroğlu Divanı’nda (Rezê Jiyanê) Edebî Tür ve Tarzlar”, Bulanık/Kop İnsan-Coğrafya-Tarih-Kültür, İrşad Sami Yuca (Ed.), Konya: Çizgi, r. 341-352.
• Kopî, M. E. (2013). Dîwan Rezê Jiyanê, Stenbol: Nûbihar.
• Cizîrî, M. (1987). Dîwan, Zeynelabidin Kaya û M. Emin Narozî (Amd.), Stockholm: Roja Nû.
• Molla S. (22 Teşrîn-i Sânî 1324 / 11 Zilka’de 1326). Bedî‘üzzeman Molla Se‘id-i Kurdî’nin Nesayihî, Kürd Teâvün ve Terakkî Gazetesi, hejmar 1, r. 7.
• Qur’ana Pîroz û Wergera Wateya Wê ser Zimanê Kurdî, (2016). M. Huseyîn Êsî, M. Seîd Girdarî, M. Muhemmed Bêrkevanî (Amd.), Stenbol: Aryan.
• Bitlisi, Ş. (2016). Şerefname Kürt Tarihi, c. I, İstanbul: Nûbihar.
• Şîrazî, S. (Bêtarîx). Gulistan, Seyda Mela Îbrahîm Xelîl el-Amedî (Wer.), Diyarbekir: Seyda.
• Şeşen, R. (1995). “Eyyûbîler”, c. XII, İstanbul: DİA, r. 20-31.
• Yıldız, A. (2017). Hunera Vegotina Bedew a Devkî û Nivîskî, c. I, Stenbol: Lorya.