Zazakî de Ergatîvîte

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 2, 303 - 312, 15.04.2021

Ahmet Kırkan

https://doi.org/10.18506/anemon.776131

Cited By: 1

Öz

Ergativite ve bunun cümleler üzerindeki etkisi, diller arasındaki büyük farklardan biridir. Ergativite, Farsça gibi dillerde herhangi bir tesiri kalmamıştır ama Zazacada halen etkisini sürdürmektedir. Lakin Zazaca da tam ergatif bir dil değildir. Zazacada ergativite sadece geçmiş zamanda kalmış olup, bu anlamda Zazaca yarım-ergatif bir dildir. Bu çalışmanın amacı Zazacada ergativiteyi açıklamaktır. Çalışmada bazen Zazaca ve Kurmancca karşılaştırmalı olarak verilmiştir. Zazacada eski dillerde olan arkaik özellikler kalmış ve korunmuştur. Çalışmada ergativite geçişli ve geçişsiz fiil çekimlerine bağlı olarak açıklanacaktır. Bu çalışmada standart Zazaca kullanılmıştır. Çünkü bazı ağızlarda ergativite ortadan kalkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Zazaca, Ergativite, Geçişli Fiil, Geçişsiz Fiil, Absolutif

Ergativity in The Zaza Language

Öz

Ergativity and its effect on sentences is one of the big differences between languages. Ergativity has no effect on languages such as Persian, but in Zaza language still continues. However, Zazaki is not a fully ergative language either. In Zaza language, ergativity is only in the past, and in this sense, Zazaki is a semi-ergative language. The aim of this study is to explain the ergativity in Zaza language. In the study, sometimes Zazaki and Kurmanci are given comparatively. In Zaza language, the archaic features of the old languages have remained and preserved. In the study, ergativity will be explained depending on transitive and intransitive verb conjugations. In this study, standard Zaza language is used. Because in some dialects, ergativity disappears.

Anahtar Kelimeler

Ergativity, Zazaki, Transitive Verb, Intransıtıve Verb, Absolutive

Kaynakça

• Alî Bedirxan, C., Lescot R. (2009). Kürtçe gramer. İstanbul: Avesta.
• Aydoğan, Î. S. (2013). Guman 1. Ankara: Lîs.
• Baran, B. (2012). Rêzimana kurmancî. Dîyarbekir: Belkî.
• Bussman, H. (1998). Routledge dictionary of language and linguistics. New York: Routledge.
• Crystal, D. (2008). A dictionary of linguistics and phonetics. Oxford: Blackwell.
• Dixon, R. M. (1994). Ergativity. Cambridge: Cambridge University Press.
• Grûba Xebate ya Vateyî (2019). Sözlük Türkçe-Kırmancca (Zazaca), Ferhengê Tirkî-Kirmanckî. İstanbul: Vate.
• Grûba Xebate ya Vateyî. (2005). Rastnuştişê Kırmanckî (Zazakî). İstanbul: Vate.
• Gündoğdu, S. (2016). “Variation in the ergative pattern of Kurmanji: evidence from Muş”. Kürdoloji - akademik çalışmalar. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Basımevi.
• Încekan, A. (2009). Ez Kurdî hîn dibim-geçişli fiiller ve ergatîv. İstanbul: Nûbihar.
• Kanî, A. (2017). Morfolojîya Kurmancî û zimannasî. İstanbul: J&J.
• Karaağaç, G. (2013). Dil bilimi terimleri sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Lezgîn, R. (2012). Dersê ziwanî. Dîyarbekir: Roşna.
• Lezgin, R. (2015). “Kürtçe’de akuzatif – ergatif özellik”. Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi. Yıl:1, Cilt1, Sayı 2, Kasım 2015, r. 82-95.
• Malmîsanij, M. (2015). Kurmancca ile karşılaştırmalı Kırmancca (Zazaca) dilbilgisi. İstanbul: Vate.
• Ocek, N. (2014). Waneyên rêzimana Kurmancî. Wan: Sîtav.
• Polinsky, M. (2015). Syntactic ergativity. The Blackwell Companion to Syntax.
• Samur, A. (2012). Rêziman û rastnivîsa Kurdiya Kurmancî. İstanbul: Nûbihar.
• Tan, S. (2011). Rêziman û Rastnivîsa Zaravayê Kurmancî. İstanbul: Enstîtuya Kurdî ya Stenbolê.
• Taş, Ç. (2013). Waneyên rêziman û rastnivîsa Kurmancî. İstanbul: Dîwan.
• Thackston, W. M. (2006). Kurmanji Kurdish: a reference grammar with selected readings. Massachusetts: Harvard University Press.
• Unus, S. (2000). “Di zaravayê Kurdmancî de babetekî balkêş: ergatîv”. Nûdem c. 34, r. 41.
• Vardar, B. (Ed.). (2002). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. İstanbul: Multilingual.
• Yavaş, M., Kızıl, H. (2020). “Ergatîvî di Kurdiya Kurmancî de û rewşên awarte yên ergatîviya kurmancî”. Kurdiname, (2), 70-86.
• Yonat, M. (2019). Kurmancî Kürtçesi ağızları hakkında sosyolinguistik bir inceleme (Muş, Adıyaman, Şırnak Örneği). Tezê Doktorayê çapnêkerde. http://yilmazbaglar.blogspot.com.tr