The Crıtıcısm Of Imam Al-Harameyn Al-Juwayni About Ebu Hanife In The Work Named Of Mughith Al-Khalq Fi Tarjih Al-Qawl Al-Haqq

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: İDEKTA, 179 - 186, 31.07.2021

Yusuf Eşit

https://doi.org/10.18506/anemon.906786

Cited By: 2

Öz

The determination of the right thing has been discussed on the basis of error and accuracy in ijtihâd. In general, this debate has manifested as two different views: that every mujtahid is a musib and that only one mujtahid is a musib. When it is accepted that only one of the mujtahids hit the truth, the problem arises of which mujtahid hits the truth. In this context, Imam el-Harameyn al-Juwayni (d. 478/1085) wrote his work named "Mughith al-Khalq fi Tarjih al-Qawl al-Haqq" in order to prove the accuracy of the Shafii sect to which he belongs. In this study, the criticisms of Juwayni directed to Abu Hanifa in the mentioned work will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Abu Hanifa, Juwayni, Crıtıcısm, Madhab, difference

İmâmü’l-Haremeyn El-Cüveynî’nin Muğîsü’l-Halk Fî Tercîhi’l-Kavli’l-Hakk Adlı Eserinde Ebû Hanife’ye Yönelik Eleştirileri

Öz

Müctehidin zann-ı galibi olması hasebiyle istinbâta dayalı bir meselenin hükmü müctehidden müctehide farklılık arz edebilmektedir. Bu noktada doğru olanın tayini, ictihâdda hata ve isâbet meselesi zemininde tartışılmıştır. Genel olarak bu tartışma her müctehidin musîb olduğu ile sadece bir müctehidin musîb olduğu şeklinde iki farklı görüş olarak tezahür etmiştir. Müctehidlerden sadece birinin doğruya isâbet ettiği kabul edildiğinde hangi müctehidin doğruya isâbet ettiği problemi ortaya çıkmaktadır. Dört mezhep fukahâ ve usulcülerinin geneli bu görüşte olması hasebiyle her mezhep, kendilerinin haklı veya doğruya ulaştıklarını iddia etmekte diğer mezhepleri yanlışlayarak eleştirmektedirler. Bu bağlamda İmâmü’l-Haremeyn el- Cüveynî (ö. 478/1085), mensubu olduğu Şâfiî mezhebinin doğruluğunu ispat sadedinde “Muğîsü’l-halk fî tercîhi’l-kavli’l-hakk” adlı eserini kaleme almıştır. Bu çalışmada Cüveynî’nin mevzu bahis eserinde Ebû Hanîfe’ye yönelttiği eleştiriler ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ebû Hanîfe, Cüveynî, Eleştiri, Mezhep, İhtilaf

Kaynakça

• Aybakan, B. (2010). Şâfiî. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38/223-233. İstanbul: TDV Yayınları.
• Bâbertî, E. (1997). en-Nüketü’z-zarîfetü fi tercîhi mezhebi Ebî Hanîfe. Suudi Arabistan: Merkezü’l-Buhusi’t-Terbeviyye.
• Dîb, A. M. (1993). Cüveynî, İmâmü’l-Haremeyn. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 8/141-144. İstanbul: TDV Yayınları.
• Cüveynî, E. (1997). el-Burhân. Tahk. Salah b. Muhammed b. ‘Uveyde. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Cüveynî, E. (1352/1934). Muğîsü’l-halk fî tercîhi’l-kavli’l-hak. b.y: el-Matbaatü’l-Mısriyye.
• Cüveynî, E. (2007). Nihâyetü’l-matlab fi dirâyeti’l-mezheb (Muhakkikin mukaddimesi). Tahk. Abdülazim ed-Dîb. b.y.: Dârü’l-Minhâc.
• Cüveynî, E. (h.1401). Ğîyâsü’l-ümem fi’l-tîyâsi’z-zulem. Tahk. Abdülazim ed-Dîb, İkinci baskı ( b.y.: Mektebetü İmam Harameyn.
• Çağrıcı, M. (1991). Gazzâlî. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 13/489-505.
• Eşit, D. (2013). “Gazzâlî’nin Ebû Hanîfe Eleştirisi”. II. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi Bildiriler Kitabı – IV. İstanbul: Star Ajans Matbaacılık.
• Eşit, D. (2019). Şâfi‘î Fıkıh Usûlünün Gelişimi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• Eşit, D. (2015) “Eş‘arîliğin Fıkhî Mezheplerdeki Temsiliyeti”. Uluslararası İmam Eş‘arî ve Eş‘arîlik Sempozyumu. İstanbul: Beyan Yayınları, 2/593-614.
• Eşit, D. (2019). “Fıkıh Usûlü Bağlamında Eş‘arî’nin Şâfi‘î’ye Muhalefeti”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 19/1, 249-264.
• Eşit, Y. (2019). Kavleyn Literatürü Bağlamında Şâfiî Savunusu. Ankara: Fecr Yayınları.
• Gazzâlî, H. (ts.) el-Menhûl min taʻlîkâti’l-usûl. Thk. Muhammed hasan Hasan Heyto. Beyrut: Dâru’l-Fikr.
• İbn Hallikan, E. (1900). Vefeyâtü’l-a‘yân. tahk. İhsân Abbas. Beyrut: Dârü’s-Sadr.
• İbn Kesîr, E. (1993).Tabakâtü’ş-Şâfi‘iyyîn. Tahk. Ahmed Ömer Haşim vdğr.. b.y: Mektebetü’s-Sekâfetü’d-Diniyye.
• Kalaycı, M. (2011). Tarihsel süreçte Eşarilik-Maturidilik ilişkisi (Yayınlanmamış doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Karadağ, B. (2020). Mısır Hanefiliği (Memlükler Dönemi Hanefi Fıkıh Düşüncesi). Ankara: Astana Yayınları.
• Karadağ, B. (2019). “Harran’ın Hanbelî Mezhebinin Gelişimine Katkısı”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi. 19/1. 167-189.
• Kevserî, M. Z. (ts.). İhkâkü’l-hak bi ibtâli’l-batıl fi Muğîsi’l-halk. Kahire: el-Mektebetü’l-Ezheriyye.
• Sübkî, E. (1413). Tabkâtü’ş-Şâfi‘îyyeti’l-kübrâ. tahk. Mahmûd Muhammed et-Tenâhî Abdülfettah Muhammed. b.y.: Hicr li’t-Tebâ‘e ve’n-Neşr ve’t-Tevzi‘.
• Urmevî, E. (ts.). el-Fâik fi usûli’d-dîn, tahk. Mahmud Nadr. Beyrut: Darü’l-kütübi’l-ilmiyye.
• Ünal, İ. H. (2018). İmam Ebu Hanife'nin Hadis Anlayışı ve Hanefi mezhebinin Hadis Metodu. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Yâfi‘î, E. (1997). Mir’âtü’l-cenân ve i‘bretü’l-yakzân. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Zehebî, E. (2003). Târîhü’l-İslâm ve vefeyâtü’l-meşâhîr ve’l-e‘lâm. tahk. Beşşâr ‘Avvâd Ma‘ruf. by.: Dârü’l-Ğarbi’l-İslâmi.
• Zehebî, E. (2006). Siyeru aʿlâmi’n-nübelâʾ. Kahire: Dârü’l-Hadîs.