Türkiye’de COVID-19 Aşısı Karşıtlığının Nedenleri: Twitter Örneği

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 2, 579 - 593, 30.08.2022

Hatice Şahin

https://doi.org/10.18506/anemon.1055054

Cited By: 4

Öz

Öz: 2019 yılı sonlarında ortaya çıkan COVID-19 pandemisi daha önce benzeri görülmemiş bir hızla dünyaya yayılarak toplumsal ve ekonomik hayatı etkisi altına almıştır. Pandemiyle birlikte pek çok devlet aşı çalışmaları başlatmış ve kısa bir sürede COVID-19 aşıları geliştirilmiştir. Aynı zamanda aşı karşıtı gruplar da sosyal medya araçları aracılığıyla bir araya gelerek aşıya karşı protestolar başlatmışlardır. Bu çalışma aşı karşıtlarının temel argümanlarını tespit etmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada 1-31 Aralık 2020 tarihleri arasında Twitter platformunda #aşıolmayacağım hashtagi ile atılan tweetler (28074) incelenmiştir. Tweetler MAXQDA programı aracılığıyla indirilerek nitel yöntem ve içerik analizi tekniği ile analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, bireylerdeki aşı karşıtlığının nedenleri şunlardır: Covid-19’un gerçekliğine yönelik şüpheler, aşıların toplumsal yaşamı kontrol etmek için üretildiğine yönelik inançlar, aşı geliştirenlere, siyasilere, bilim insanlarına, medyaya yönelik güvensizlik ve aşıların dine uygunluğu konusundaki tereddütlerdir. Dünya genelinde olduğu gibi Türkiye'de de aşılama konusunda ciddi çalışmalar yapılmaktadır. Ancak tüm çabalara rağmen nüfusun %100'ü aşılanamamıştır. Bu durumun en önemli nedenlerinden biri aşı karşıtı bireylerdir. Bu çalışma aşı karşıtlığının nedenlerini tespit ederek bilim insanlarına ve sağlık politikalarını üretenlere yol gösterici olmayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, Halk Sağlığı, Aşı, Aşı Karşıtlığı, Aşılama Karşıtlığı

The Reasons for the COVID-19 Anti-Vaccine in Turkey: Twitter Example

Öz

Abstract: The COVID-19 pandemic, which emerged at the end of 2019, spread to the world at an unprecedented speed and affected social and economic life. With the pandemic, many countries started vaccine studies, and COVID-19 vaccines developed in a short time. At the same time, anti-vaccine groups came together through social media tools and protests against the vaccine. The current study aims to determine the main arguments of anti-vaccine people. It examined that tweets (28074) posted on the Twitter platform with the hashtag #aşıolmayacağım between 1-31 December 2020. Tweets were downloaded through the MAXQDA program and analyzed with the qualitative method and content analysis technique. According to the findings, the reasons for the anti-vaccination are as follows: Doubts about the reality of Covid-19, beliefs that vaccines produced to control social life, distrust of vaccine developers, politicians, scientists, media, and hesitations about the compatibility of vaccines with religion. As in the rest of the world, serious studies are carried out on vaccination in Turkey. However, despite all efforts, 100% of the population could not be vaccinated. One of the most important reasons for this situation is anti-vaccine individuals. This study aims to guide scientists and health policymakers by identifying the causes of anti-vaccination.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, Public Health, Vaccine, Anti-Vaccine, Anti-Vaccination

Kaynakça

• ABC News Australia. (2021, 7 Haziran). Annastacia Palaszczuk receives first COVID-19 vaccine dose, opts for Pfizer (Video). Youtube. (Erişim: 19.12.2021), https://www.youtube.com/watch?v=7sWYH48cf7k
• Akit. (2020, 29 Ocak). Koronavirüs'ün arkasından Bill Gates çıktı! (Video). (Erişim: 19.12.2021), https://www.yeniakit.com.tr/haber/koronavirusun-arkasindan-bill-gates-cikti-1035639.html
• Akkoyunlu, S. A. (2017). Genel sağlığın korunmasına ilişkin idari bir faaliyet olarak aşı uygulamasının kanuniliği. Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 21(1-2): 43-73. (Erişim: 19.12.2021), http://earsiv.erzincan.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12432/2927/AKKOYUNLU%20Genel%20Sa%c4%9fl%c4%b1%c4%9f%c4%b1n%20....pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Akşit, S. (2012). Aşılarla İlgili Genel Kurallar. Klinik Gelişim, 25(1), 4–11. (Erişim: 19.12.2021), http://www.klinikgelisim.org.tr/kg_25_1/2.pdf
• Akyüz, S. S. (2021). Aşı karşıtlığı ve şeffaflık algısında iletişim pratikleri ve siyasal aidiyetlerin rolü. Yeni Medya Elektronik Dergi, 5(2): 172-185. (Erişim: 19.12.2021), https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1544883
• Aşı İçerikleri. (t.y.). T.C. Sağlık Bakanlığı COVID-19 aşısı bilgilendirme platformu. (Erişim: 19.12.2021), https://covid19asi.saglik.gov.tr/TR-77806/asi-icerikleri.html
• Aşı Türleri. (t.y.). T.C. Sağlık Bakanlığı COVID-19 aşısı bilgilendirme platformu. (Erişim: 19.12.2021), https://covid19asi.saglik.gov.tr/TR-77805/asi-turleri.html
• Badur, S. (2011). Aşı karşıtı gruplar ve aşılara karşı yapılan haksız suçlamalar. Ankem Dergisi, 25 (Ek 2): 82-86. (Erişim: 19.12.2021), https://www.ankemdernegi.org.tr/ANKEMJOURNALPDF/ANKEM_25_Ek2_82_86.pdf
• Bekis Bozkurt, H. (2018). Aşı Reddine Genel Bir Bakış ve Literatürün Gözden Geçirilmesi. Kafkas Journal of Medikal Sciences, 8(1), 71-76. (Erişim: 15.04.2022), https://www.journalagent.com/kafkas/pdfs/KJMS_8_1_71_76.pdf
• Bit Chute. (2020, 5 Kasım). Dr. Christiane Northrup discusses COVID vaccine and more (Video). (Erişim: 19.12.2021), https://www.bitchute.com/video/UJYVG1JmkklH/
• Black, D., Prempeh, H. & Baxter, T. (1998). Autism, inflammatory bowl disease, and MMR vaccine. Lancet, 351, 905-906. DOI: https://doi.org/10.1016/S0140-6736(05)70316-0
• CNBC Television. (2020, 14 Aralık). Pfizer CEO Albert Bourla on vaccine hesitancy: 'Trust science' (Video). (Erişim: 19.12.2021), https://archive.md/y6IFQ#selection-2719.0-2719.62
• Davies, P., Chapman, S. & Leask, J. (2002). Antivaccination activists on the world wide web. Archives of disease in childhood, 87(1):22-5. DOI: 10.1136/adc.87.1.22
• Fişek, N. H. (1983). Halk Sağlığı’na Giriş. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Dünya Sağlık Örgütü Hizmet Araştırma ve Geliştirme Merkezi Yayını No:2.
• Genişletilmiş Bağışıklama Programı Genelgesi. (2008, 25 Şubat). T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (Erişim: 19.12.2021), https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/1117,gbpgenelge2008pdf.pdf?0
• Gülcü, S; & Arslan, S. (2018). Çocuklarda aşı uygulamaları: Güncel bir gözden geçirme. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(1), 34–43. (Erişim: 19.12.2021), https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/451040
• Günlük Aşı Verileri. (2021, 19 Aralık). T.C. Sağlık Bakanlığı COVID-19 aşısı bilgilendirme platformu. (Erişim: 19.12.2021), https://covid19asi.saglik.gov.tr/
• Gür, E. (2019). Aşı kararsızlığı - aşı reddi. Türk Pediatri Arşivi, 54(1), 1-2. (Erişim: 19.12.2021), https://www.journalagent.com/tpa/pdfs/TPA_54_1_1_2.pdf
• Haber Takvimi. (2020, 30 Kasım). İtalyan doktor Roberto Petrella'dan şok eden Covid-19 açıklaması (Video). (Erişim: 19.12.2021), https://habertakvimi.com/video/5767675/italyan-doktor-roberto-petrelladan-sok-eden-covid-19-aciklamasi
• Habertürk. (2021, 21 Ağustos). Okullarda aşı zorunlu mu? Aşı olmayan öğretmenler ve öğrenciler ne yapacak, okula gidecek mi? (Erişim: 19.12.2021), https://www.haberturk.com/okullarda-asi-zorunlu-mu-asi-olmayan-ogretmenler-ve-ogrenciler-ne-yapacak-okula-gidecek-mi-3169463
• Hekimoğlu, C. H. (2016). Aşı epidemiyolojisi: Aşı ve aşılamanın etkileri için epidemiyolojik ölçütler. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 73(1), 55–70.
• Karaca, Y. (2020, 4 Nisan). Korona yok 'küresel komplo' var!. Yeni Mesaj. (Erişim: 19.12.2021), https://www.yenimesaj.com.tr/korona-yok-kuresel-komplo-var-H1339873.htm
• Kılıçaslan, Ö. (2020). Aşı Karşıtlığı Tarihçesi. C. Yakıncı (Ed.), Güncel Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları içinde (25-41). Ankara: Akademisyen Kitabevi.
• Leask, J. A. & Chapman, S. (1998). An attempt to swindle nature: press anti-immunisation reportage 1993-1997. Australian and New Zealand journal of public health, 22(1):17-26. DOI: 10.1111/j.1467-842x.1998.tb01140.x
• Lytvynenko, J. (2020, 6 Aralık). In 2020, disinformation broket he us. BuzzFeedNews. (Erişim: 19.12.2021), https://www.buzzfeednews.com/article/janelytvynenko/disinformation-broke-us
• Okyay, P. (2020). COVID-19 aşı çalışmaları. Türk Tabipleri Birliği COVID-19 İzleme Kurulu COVID-19 Pandemisi Altıncı Ay Değerlendirme Raporu içinde (s. 228-251). (Erişim: 19.12.2021), https://www.ttb.org.tr/kutuphane/covid19-rapor_6.pdf
• Davies, P., Chapman, S. & Leask J. (2002). Antivaccination activists on the world wide web. Arch Dis Child, 87(1): 22-25. DOI: 10.1136/adc.87.1.22
• Pfizer-BioNTech COVID-19 aşısı. (t.y.). Vikipedi. (Erişim: 19.12.2021), https://tr.wikipedia.org/wiki/Pfizer-BioNTech_COVID-19_a%C5%9F%C4%B1s%C4%B1
• Piyal, B. (2011). Halk Sağlığına Giriş. Birgül Piyal (Ed.), Halk Sağlığı içinde (s. 1-18). Ankara: Ankara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Yayınları.
• Resmi Gazete. (1930, 6 Mayıs). Umumi Hıfzıssıhha Kanunu. Sayı: 1489. Kanun No: 1593. (Erişim: 19.12.2021), https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/1489.pdf
• Riedel, S. (2005). Edward Jenner and the history of smallpox and vaccination. Baylor University Medical Center Proceedings, 18(1): 21-25. DOI: 10.1080/08998280.2005.11928028
• Sindel, E. (t.y.). COVID-19 aşısı bulunma ihtimaline göre anayasa mahkemesi aşı kararının değerlendirilmesi. (Erişim: 19.12.2021), http://ankarabarosu.org.tr/upload/EkSayfa/diger/SHK/COV%C4%B0D-19%20A%C5%9EISI%20BULUNMA%20%C4%B0HT%C4%B0MAL%C4%B0NE%20G%C3%96RE%20ANAYASA%20MAHKEMES%C4%B0%20A%C5%9EI%20KARARININ%20DE%C4%9EERLEND%C4%B0R%C4%B0LMES%C4%B0.pdf
• Sinovac Biotech. (t.y.). Vikipedi. (Erişim: 19.12.2021), https://tr.wikipedia.org/wiki/Sinovac_Biotech
• Sputnik V COVID-19 aşısı. (t.y). Vikipedi. (Erişim: 19.12.2021), https://tr.wikipedia.org/wiki/Sputnik_V_COVID-19_a%C5%9F%C4%B1s%C4%B1
• Temel Sağlık Hizmetleri Uluslararası Konferansı Bildirisi (Alma Ata). (2007). Hekimler ve Tabip Odası Yöneticileri İçin Mevzuat. (Erişim: 19.12.2021), https://www.ttb.org.tr/mevzuat/index.php?option=com_content&view=article&id=521:temel-saik-hmetleruluslararasi-konferansi-bdalma-ata&catid=6:uluslararasylge&Itemid=36
• The 1st International Conference on Health Promotion, Ottawa, 1986. (t.y.). World Health Organization. (Erişim: 19.12.2021), https://www.who.int/teams/health-promotion/enhanced-wellbeing/first-global-conference
• The Local. (2020, 13 Mart). Denmark rushes through emergency coronavirus law. (Erişim: 19.12.2021), https://www.thelocal.dk/20200313/denmark-passes-far-reaching-emergency-coronavirus-law/
• TRT Haber. (2020, 5 Aralık). Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Serhat Ünal, koronavirüs aşısıyla ilgili merak edilenleri yanıtladı. (Video). Youtube. (Erişim: 19.12.2021), https://www.youtube.com/watch?v=xEQPkgO1bYo
• Türk Tabipler Birliği. (2021). COVID-19 aşıları bilgilendirilmiş onam formları hakkında. (Erişim: 19.12.2021), https://www.ttb.org.tr/userfiles/files/onam.pdf
• Türkiye Büyük Millet Meclisi. (t.y.). 1593 Sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi. Esas No: 2/2326. (Erişim: 19.12.2021), https://www5.tbmm.gov.tr//develop/owa/tasari_teklif_sd.onerge_bilgileri?kanunlar_sira_no=230472
• Türkiye'de COVID-19 aşılaması. (t.y.). Vikipedi. (Erişim: 19.12.2021), https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye%27de_COVID-19_a%C5%9F%C4%B1lamas%C4%B1 TV5. (2019, 22 Ocak). Komplo Teorisi - David Icke röportajı - Gizli Dosya - Hamza Yardımcıoğlu (Video).
• Youtube. (Erişim: 19.12.2021), https://www.youtube.com/watch?v=0ftwOK_MTZM
• Vaccines and Immunization. (t.y.). World Health Organization. (Erişim: 19.12.2021), https://www.who.int/health-topics/vaccines-and-immunization#tab=tab_1
• Vanderslott, S., Dadonaite, B. & Roser, M. (2019). Vaccination. Our World in Data. (Erişim: 19.12.2021), https://ourworldindata.org/vaccination#public-support-and-skepticism
• Wakefield, A. J., Murch, S. H., Anthony, A., Linnell, J., Casson, D. M., Malik, M., Berelowitz, M., Dhillon, A. P., Thomson, M. A., Harvey, P., Valentine, A., Davies, S. E. & Walker-Smith, J. A. (1998). Ileal-lymphoid-nodular hyperplasia, non-specific colitis, and pervasive developmental disorder in children. Lancet, 351(9103), 637-41. DOI: 10.1016/s0140-6736(97)11096-0
• Wellcome. (2019). Wellcome Global Monitor, How does the world feel about science and health? (Erişim: 19.12.2021), https://wellcome.org/sites/default/files/wellcome-global-monitor-2018.pdf
• Wellcome. (2021, Ocak 21). How have Covid-19 vaccines been made quickly and safely? (Erişim: 19.12.2021), https://wellcome.org/news/quick-safe-covid-vaccine-development
• WHO. (2013). What influences vaccine acceptance: A model of determinants of vaccine hesitancy. World Health Organization The SAGE Vaccine Hesitancy Working Group. (Erişim: 19.12.2021), https://www.who.int/immunization/sage/meetings/2013/april/1_Model_analyze_driversofvaccineConfidence_22_March.pdf
• WHO. (2014). Report of the sage working group on vaccine hesitancy. (Erişim: 19.12.2021), https://www.who.int/immunization/sage/meetings/2014/october/1_Report_WORKING_GROUP_vaccine_hesitancy_final.pdf
• Wolfe, R. M. & Sharp, L. K. (2002). Anti-vaccinationists past and present. BMJ Clinical Research, 325(7361):430-2. DOI:10.1136/bmj.325.7361.430
• World Health Organization (WHO). (2020). Basic documents. (Erişim: 19.12.2021), https://apps.who.int/gb/bd/pdf_files/BD_49th-en.pdf#page=6
• Yavuz, E. (2020). COVID-19 Aşıları. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 24 (4): 227-234. DOI: 10.15511/tahd.20.00427