Bilimsel Araştırmalar Bağlamında Tarih ve Arkeolojinin Kurumsal Birlikteliği ve Ayrışma Noktaları

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 3, 909 - 919, 30.12.2023

Sırrı Tiryaki

https://doi.org/10.18506/anemon.1307030

Cited By: 1

Öz

Çağdaş bilim anlayışı mutlak doğruya ulaşmak adına disiplinler arası çalışma anlayışını zorunlu hâle getirmiştir. Tarih ve arkeoloji bilimlerinin kurumsal ve kavramsal birlikteliğini bu bağlamda değerlendirmeliyiz. İnsanoğlunun geçmiş hikâyesinin yazımında nesnel verilerin elde edilip doğru bir kronolojinin yazılabilmesi son derece önemlidir. Uygarlığın yazı öncesi ve yazının bulunmasından sonraki dönemlere ait tarihsel kronolojisinin evrensel bilim esaslarının referans alınarak nesnel bir şekilde yazılabilmesi için mutlak anlamda tarih ve arkeolojinin kurumsal işbirliğine ihtiyaç duyulmaktadır. Aksi durumda ise geçmişe dair yaşanmışlıkların yazımı, bilimsel veri olmaktan ziyade kişilere, zamana, ideolojilere ve coğrafyaya göre değişiklik gösteren ve elbette ki herkesin kendince bir şeyler eklediği hikâyeler bütünü şeklini alacaktır. Ancak genel anlamda aralarında kolektif bir çalışma yöntemi izleyen tarih ve arkeolojinin bağımsız disiplinler olması itibariyle dönem dönem kolektif çalışma yönteminin arka planda kaldığı ve bu iki bilim dalının ayrıştığı veyahut çatıştığı noktalar da bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tarih, Arkeoloji, Çağdaş Bilim Anlayışı, Kolektif Çalışma, Ayrışma Noktaları

Institutional Coexistence and Dissociation Points of History and Archeology in the Context of Scientific Research

Öz

Contemporary understanding of science has made the understanding of interdisciplinary work necessary in order to reach the absolute truth. We should evaluate the institutional and conceptual coexistence of the sciences of history and archeology in this context. It is extremely important that objective data can be obtained and a correct chronology can be written in the writing of the story of human beings. There is an absolute need for institutional cooperation between history and archeology in order to objectively write the historical chronology of the civilization before and after the invention of writing, with reference to universal scientific principles. Otherwise, the writing of experiences about the past will take the form of a set of stories that vary according to people, time, ideologies, and geography, and of course, everyone adds something, rather than being scientific data. However, as history and archeology, which generally follow a collective working method, are independent disciplines, there are points where the collective working method is in the background from time to time and these two disciplines diverge or conflict.

Anahtar Kelimeler

Tarih, Arkeoloji, Çağdaş Bilim Anlayışı, Kolektif Çalışma, Ayrışma Noktaları

Kaynakça

• Alkan, N. (2015). Geçmişten Günümüze Dünyada Tarih Yazıcılığı. Tarih İçin Metodoloji, Editör: Ahmet Şimşek, Pegem Akademi, Ankara.
• Alşan, S. & Akın, G. (2019). Tarih Metodolojisi: Tarihi Kaynaklar ve Araştırma Yöntemleri. İstanbul: Kriter Yayınevi.
• Baykara, T. (1999). Tarih Araştırma ve Yazma Metodu. İzmir: Akademi Kitabevi.
• Braidwood, R. J. (2008). Tarihöncesi İnsanları. Çeviren: Bilgi Altınok. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Breisach, E. (2018). Tarihyazımı. Çeviren: Hülya Kocaoluk. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Can, B. & Işıklı, M. (2013). ‘Arkeoloji’ ve ‘Sanat Tarihi’ Bilimlerinin kurumsal ve kuramsal Birlikteliği üzerine. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 6 Sayı: 25 -Prof. Dr. Hamza GÜNDOĞDU Armağanı-, s. 170 – 177.
• Carr, E. H. & Fontana, J. (1992). Tarih Yazımında Nesnellik ve Yanlılık, Çeviren: Özer Ozankaya. Ankara: İmge Kitabevi.
• Carr, E. H. (2018). Tarih Nedir. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Childe, G. (2019). Geçmişi Bir Araya Getirmek. Çeviren: Ceren Can Aydın. İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.
• Childe, G. (2009). Tarihte Neler Oldu. Türkçesi: Alâeddin Şenel-Mete Tunçay, İstanbul: Kırmızı Yayınlar.
• Collingwood, R. G. (2017). Tarih Tasarımı. Çeviren: Kurtuluş Dinçer, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Çandarlıoğlu, G. (2003). Tarih Metodu: Araştırma Yazma. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• Durmuş, İ. (2017). İskitler. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Erdoğdu, T. (2019). Tarih Nedir. Tarih Bilimi ve Metodolojisi, Editör: Mehmet Yaşar Ertaş. İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık, 1 – 20.
• Ersoy, A. (2012). Arkeoloji ve Antropoloji. İnsanbilim Dergisi, 1(1):1-5.
• Fagan, B. (2019). Arkeolojinin Kısa Tarihi: Hazine Avcılığından Bugünün Bilimsel Yöntemlerine Uzanan Bir Hikâye. İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.
• Floud, R. (1995). Tarih ve Toplumsal Bilimler. Toplumsal Tarih, 4 (23), 6-8.
• Kılıç, Y. (2012). Partlar. Yeni Türkiye: Türkoloji ve Türk Tarihi Araştırmaları Özel Sayısı I, Yıl 8, Sayı 43, 176-180.
• Kütükoğlu, M., S. (2017). Tarih Araştırmalarında Usul. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Memiş, E. (2014). Tarih Metodolojisi. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Özçelik, İ. (2011). Tarih Araştırmalarında Yöntem ve Teknikler. Ankara: Nobel Yayın.
• Özçelik, İ. (2014). Tarih ve Metodolojisi. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Özdemir, M. A. (2014). Geçmişten Geleceğe Armağan. Anadolu’nun Zirvesinde Türk Arkeolojisinin 40 Yılı: Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü 40. Kuruluş Yılı Armağanı. Hazırlayanlar: Hasan Kasapoğlu-Mehmet Ali Yılmaz. Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları, 624-625.
• Özdoğan, M. (2012). 50 Soruda Arkeoloji. 3. Baskı, İstanbul: Bilim ve Gelecek Kitaplığı.
• Renfrew, C. & Bahn, P. (2017). Arkeoloji: Kuramlar, Yöntemler ve Uygulama. Çeviren Gürkan Ergin, Türkçe 1. Basım, İstanbul: Homer Kitabevi.
• Sevin, V. (2003). Anadolu Arkeolojisi. İstanbul: Der Yayınları.
• Tarhan, M. T. (1995). Tarih Yazımında Arkeolojinin Önemi. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Tekoğlu, Ş. R. (2015). Eski Çağ Tarihi. Tarih İçin Metodoloji, Editör: Ahmet Şimşek, Ankara: Pegem Akademi, 51-53.
• Zoroğlu, K. L. (2013). Arkeolojinin Doğuşu ve Kuramsal Gelişimi Konusunda Bir Deneme. Jeofizik Bülteni, Sayı 72, 66-69.