SİYASET VE SAVAŞ İNGİLİZLERİN ÇANAKKALE ÇIKMAZI (3 Kasım 1914-18 Mart 1915)

Yıl 2015, Cilt: 15 Sayı: 57, 0 - 0, 11.01.2015

Serpil Sürmeli

https://doi.org/10.1501/Tite_0000000435

Cited By: 1

Öz

I.Dünya Savaşı arifesinde İngiltere’ye sipariş edilen iki Türk gemisine İngiliz 

Hükümeti tarafından el konulması Türk kamuoyunda büyük tepki yarattı. İki Alman 

gemisinin Çanakkale Boğazı’na girmesiyle bir İngiliz filosunun boğazın girişini 

ablukaya alması ve gemilerle ilgili İngiliz Hükümeti’nin Türk Hükümeti’ne karşı

takındığı siyasi ve askeri tavır bu tepkiyi daha da arttırdı. Türkiye’yi savaşa dahil 

etme konusunda acele eden Almanya İngilizlere karşıgiderek büyüyen bu tepkiyi iyi 

kullandı. 

Türkiye’nin savaşa girmesiyle Çanakkale Boğazı önünde işleyen süreç İngiliz 

Hükümeti’ni Çanakkale’de yeni bir cephe açıp açmama konusunda düşünmeye 

zorladı. İlk kez 25 Kasım 1914 Savaş Konseyi toplantısında Çanakkale’ye karadan 

ve denizden taarruz yapma fikri Deniz Bakanı Winston Churchill tarafından dile 

getirildi. Bu fikre konseyde sonuna kadar sebat eden de o oldu. Ancak Savaş Bakanı

Horatio H.Kitchener büyük bir askeri güce ihtiyaç duyan bu harekâtı Batı Cephesi 

dışında başka bir cepheye ayıracak gücü olmadığı gerekçesiyle onaylamadı. Fakat 

bu fikir ne tam olarak benimsendi ne de tam olarak bir kenara atılıp bırakıldı. 

Sonunda sadece donanmanın boğazı zorlayarak geçmesi görüşünün kabulü ile 

sınırlı bir harekâtın yapılmasına karar verildi. 

Bu çalışma, İngiliz Savaş Konseyi’nin askeri güç konusunda hep Batı

Cephesi önceliğinin arkasında kalan Çanakkale Harekâtı ile ilgili, kararsızlıkları, 

çekinceleri ve tartışmalarıyla geçirdiği yorucu bir tarihi süreci konu almaktadır.

Anahtar Kelimeler

I.Dünya Savaşı, 1914 -1915 İngiliz SavaşKonseyi Horatio H.Kitchener ve Çanakkale, Winston Churchill ve Çanakkale

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• Bartlett,Ellis Ashmead,Çanakkal’a Harekât-ıBahriyesine Dair İfşaat,Çev.Bahriye
• Erkân-ıHarb Kıdemli YüzbaşıRahmi, Matba’a-i Amire, Dersaadet,1331.
• Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi V.Cilt,Çanakkale Cephesi Harekâtı1’nci 2’nci 3’ncü Kitapların ÖzetlenmişTarihi (Haziran 1914-9 Ocak 1916) Genelkurmay Basımevi, Ankara,1997.
• Braithwaite, William S.,The Story of the Great War, New York,1919
• Callwell, C.E., Dardanelles, Boston and New York.1919.
• Churchill,Winston,The World Crisis 1911-1914,New York,1928.
• ______________, The World Crisis,1915,New York,1923.
• Çakmak,Fevzi,Birinci Dünya Savaşı’nda Doğu Cephesi, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 2005.
• Evening Post. Fisher, Lord John A.,Memories,London,1919.
• Graves, Philip, P., İngilizler ve Türkler Osmanlıdan Günümüze Türk İngiliz
• İlişkileri(1790-1939),Ter: Yılmaz Tezkan, 21.Yüzyıl Yayınları, Ankara, 1999.
• Grey River Argus. Hart, Peter-Nigel Steel, Gelibolu Yenilginin Destanı, Türkçesi: Mehmet Harmancı, Sabah Kitapları, İstanbul,1997.
• Herald Journal. James, Robert Rhodes, Gelibolu Harekâtı, Çev: Haluk V.Saltıkgil, Belge Yayınları, İstanbul,1962.
• Kannengiesser, Hans, Çanakkale’de Türklerle Beraber Bir Alman Albayın
• Gözünden Çanakkale, Çev: Prof. Dr. Mehmet Serez, TimaşYayınları, İstanbul, 2009. Knight, Frank, The Dardanelles Campaign,London,1970.
• Moorehead, Alan, Gelibolu, Çev: Ali Cevat Akkoyunlu, Doğan Kitap, İstanbul, 2004 5 . Nevinson, Henry W.,The Dardanelles Campaign,London,1920.
• Oglander-C.F.Aspinall, Büyük Harbin Tarihi Çanakkale Gelibolu Askeri Harekâtı,I, Yay Haz: Metin Martı, Arma Yayınları, İstanbul, 2005
• 2 . Poverty Bay Herald. Price,William H.,With The Fleet In The Dardanelles,London, [1915].
• Roch, Walter, Mr Llyod George And War,London,1920.
• Sanders, Liman Von, Türkiye’de BeşSene, Yeditepe Yayınevi, İstanbul, , 2007
• 3.
• Selahattin Adil Paşa’nın HatıralarıHayat Mücadeleleri, Zafer Matbaası, İstanbul,1982.
• The New York Times. The Real Kaiser, The Dardanelles Their Story And Their Significanced In The Great War, London,1915.
• Waite, Fred, The New Zealanders At Gallipoli,Printed Publiced Under Authority of the New Zealand Government by Whitcombe and Tombs Ltd., AucklandChristcurch-Dunedin and Wellington,1921.