YÜZÜNCÜ YILINDA DARÜLELHAN’DAN KONSERVATUAR’A MUSİKİ EĞİTİMİ VE CUMHURİYET DÖNEMİ MODERNLEŞME İLE MUSİKİNİN MİLLİLEŞME MESELESİ “ Saray Müziğinden Salon Müziğine”

Yıl 2017, Cilt: 16 Sayı: 61, 0 - 0, 17.09.2017

Olcay Özkaya Duman

https://doi.org/10.1501/Tite_0000000475

Öz

Gerek Osmanlı Devleti döneminde olsun gerekse Türkiye Cumhuriyeti yıllarında

olsun sanatın pek çok dalına olan ilgi yoğunluk göstermiştir. Ancak bu yöndeki

gelişme ve faaliyetlerin Cumhuriyet’in ilanı ile birlikte farklılaştığı ve yeni bir

anlama büründüğü dikkat çekicidir. Modernleşme olarak da tanımlanabilen

Batılılaşma, farklı yaşam alanlarında ortaya çıkmasıyla beraber kesintisiz

tartışmaları da beraberinde getirmiştir. Kavramsal tartışmalar ve farklı bakış

açıları Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde olduğu gibi Cumhuriyetin ilk

yıllarında da muhtevası açısından tam olarak anlaşılamamış olan Batılılaşma

meselesini her defasında gündeme taşımıştır. Zira dönemin edebi eserleri tam da bu

ikircikli tutumu farklı yönleriyle ele alan ve bu yönde pek çok zengin çalışmayı

ortaya koyan değerler olmuşlardır. Sanat ve özellikle musiki sanatı, sanatın diğer

dallarıyla olabildiği gibi bir toplumun çağdaşlaşma ve gelişmişlik seviyesinin bir

başka yönden göstergesi olarak değerlendirilebilir. Bu nedenledir ki Mustafa Kemal

Atatürk, Cumhuriyet’in ilk yıllarında çağdaş ve modern bir toplum inşasında pozitif

bilimlerin yanı sıra sanatın neredeyse tüm dallarında gelişme ve ilerlemeyi amaç

edinmiştir.Söz konusu çalışma, yukarıda kısaca özetlenmeye çalışılan çağdaşlaşma

ve modernleşme üzerine, sanatın musiki dalında nasıl bir yol izlendiğini, Batı

Müzikolojisinin teknik olarak alınarak bu alanda bir çağdaşlaşma ve ilerlemeyi

değerlendirmektedir. Bu amaçla Osmanlı’dan Türkiye Cumhuriyeti’ne geçişte

Darülelhan’ın Konservatuara dönüşmesi tarihsel kronoloji içerisinde ele

alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Çağdaşlaşma, Musiki, Darülbedayi, Darülelhan, Modernleşme, Batılılaşma.

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• Arşivler
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)
• Kitaplar
• Ataman, Sadi Yaver, Atatürk ve Türk Musikisi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1991.
• Atatürk, Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Cilt II, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 1997.
• Bayındır Uluskan, Seda, Atatürk’ün Sosyal ve Kültürel Politikaları, Atatürk Araştırma
• Merkezi Yayınları, Ankara, 2010.
• Saygun, Adnan, Atatürk ve Musiki, Sevda-Cenap And Müzik Vakfı Yayınları, Ankara, 1997.
• Uçan, Ali, Atatürk ve Müzik Eğitimi, Hasan Ali Yücel Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları No:3, Gazi Üniversitesi Yayını:8, Ankara, 2007.
• Makaleler
• “Büyük Şehirlerde Musiki Faaliyetleri”, Darülelhan Mecmuası, 1 Şubat 1924 (1340 Rumi), 1.Sene, Sayı No.1.
• “Jan Tibo’nun Keman Tekniği”, Darülelhan Mecmuası, 1 Temmuz 1925 (1341 Rumi), 1.Sene, Sayı No.6.
• “Terbiye-i Musikiyye-3”, Darülelhan Mecmuası, 1 Şubat 1926, 1.Sene, Sayı No.7.
• Akerman, Frenç, “Modern Musikiyi Anlama Yolları”, Darülelhan Mecmuası,1 Şubat 1925 (1341 Rumi), 1.Sene, Sayı No. 5.
• Alaeddin, İbrahim, “Musıki ve Halk Terbiyesi, Darülelhan Mecmuası, 1 Şubat 1924(1340 Rumi), 1.Sene, Sayı No.1.
• Bayındır, Nida; Bayındır Uluskan, Seda, “Atatürk Dönemi Müzik Eğitimi Anlayışı ve Günümüze Yansımaları”, International Journal of Social Science, Sayı: 53 (Winter 2016), s.297-304.
• Çakar, Doğan, “Cumhuriyet Döneminde Müzik Alanında Yapılan Önemli Çalışmalar”, Cumhuriyetin İnşa Sürecinde Atatürk ve Müzik, Ankara
• Üniversitesi Yayınları No:337, Yayına Haz.: Prof.Dr.Temuçin F. Ertan, Arş.Gör. Çağla D. Tağmat, Ankara, 2012, s.29-50.
• Ekrem, “İngiliz Musikisi”, Darülelhan Mecmuası, 1 Şubat 1926, 2.Sene, Sayı No.7.
• Güzin Şefik, “Türkiye’de İlk Konservatuar”, Darülelhan Mecmuası, 1 Nisan 1924 (1340Rumi), 1.Sene, Sayı No 2.
• Güzin Şefik, “Türk Musikisi ve Sanatkârlarımız”, Darülelhan Mecmuası, 1 Haziran 1924 (1340 Rumi), 1.Sene, Sayı No.3.
• Halil Bedi, “Milli Musiki”, Darülelhan Mecmuası, 1 Haziran 1924 (1340 Rumi), 1.Sene, Sayı No.3.
• Halil Bedi, “Lisan-ı Ecnebi İhtiyacı”, Darülelhan Mecmuası, 1 Şubat 1925 (1341 Rumi), 2.Sene, Sayı No.5.
• Kaya, Emin Erdem, “Yeni Türk Müzik İnkılabına Bir Hazırlık Evresi Olarak 1826- 1920 Dönemi”, Turkish Studies, Volume7/1 (Winter 2012), s.1451-1460.
• Kolukırık, Kubilay, “Osmanlı Devleti’nde İlk Resmi Konservatuar Olan Darülelhan’da Derleme ve Yayım Faaliyetleri”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı:35 ( Bahar 2014), s.479-499.
• Mahmud Ragıp, “Eser-i Musikisinde Milliyet”, Darülelhan Mecmuası, 1 Ağustos 1924 (1340 Rumi), 1.Sene, Sayı No.4.
• Musa Süreyya, “Tanburi Cemil Bey”, Darülelhan Mecmuası, 1 Şubat 1924 (1340 Rumi), 1.Sene, Sayı No.1.
• Musa Süreyya, “Mektep Musikisinde Teceddüt İhtiyacı”, Darülelhan Mecmuası, 1 Ağustos 1924 (1340 Rumi), 1.Sene, Sayı No.4.
• Musa Süreyya, “İstiklal Marşı”, Darülelhan Mecmuası, 1 Temmuz 1925 (1341 Rumi) 1.Sene, Sayı No.6.
• Özgiray, Ahmet, “Atatürk ve Musiki”, Atatürk Yolu, C. 4, Sayı: 15 (Ankara 1995), s.279-289.
• Özden, Erhan, “Osmanlı’nın Musiki Okulları”, Rast Müzikoloji Dergisi, C. I, Sayı:2 ( Bahar 2013), s.17-29.
• Özcan, Nuri,“Dârülelhan Osmanlı Devleti’nde kurulan İlk Mûsikî Mektebi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 8, Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1993, s.518-520.
• Özkaya Duman, Olcay, “Darülbedayi’den Tiyatro’ya Atipik Modernist Bir Kadın: Afife Jale ve Dönemi”, Journal of History School, Yıl 8, Sayı: XXIII ( September 2015), s.63-83.
• Rauf Yekta, “Darülelhan Tarihine Bir Nazar”, Darülelhan Mecmuası, 1 Şubat 1924(1340 Rumi),1.Sene, Sayı No 1.
• Ruşen Ferid, “Itri Mustafa Efendi”, Darülelhan Mecmuası, 1 Şubat 1924 (1340 Rumi), 1.Sene, Sayı No.2.
• Şahin, Mustafa; Duman, Ruşen, “Cumhuriyetin Yapılanma Sürecinde Müzik Eğitimi”, ÇTTAD, VII/16-17 (Bahar-Güz 2008), s.259-272.
• Toker, Hikmet; Özden, Erhan,” Osmanlı Devletinde Müzik Eğitimi Veren Önemli Kurumlar”, Rast Müzikoloji Dergisi, C. I, Sayı 2: ( Bahar 2013), s.107-128.
• Yüksel, Dilek Yiğit, “Atatürk’ün Türk Müziği Konusundaki Görüşleri ve Müzik Politikası”, Cumhuriyetin İnşa Sürecinde Atatürk ve Müzik, Ankara Üniversitesi Yayınları No:337, Yayına Haz.: Prof.Dr.Temuçin F.Ertan, Arş.Gör. Çağla D.Tağmat, Ankara, 2012, s.151-160.
• Süreli Yayınlar
• Düstur
• Takvim-i Vekâyi
• Darülelhan Mecmuası
• Tezler
• Baloğlu, Çiğdem, Kütahya Belediyesi Mustafa Hakkı Yeşil Kütüphanesi Osmanlıca Yazılmış Müzik Kaynakları Bibliyografyası, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müzik Ana sanat Dalı (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Afyonkarahisar, 2016.
• İnternet Kaynakları
• http://konservatuvar.istanbul.edu.tr/ Erişim Tarihi: 05.04.2017.
• http://www.oguztopoglu.com/2013/10/darulelhan-ogretim-kadrosu-ogrenciler.html Erişim Tarihi:18.04.2017.