TÜRK-AMERİKAN İLİŞKİLERİNİN SON BAHARI: JOHN F. KENNEDY’NİN BAŞKANLIĞI ve TÜRK BASINI (1960-1963)*

Yıl 2017, Cilt: 16 Sayı: 61, 0 - 0, 17.09.2017

Bahar İzmir

https://doi.org/10.1501/Tite_0000000477

Öz

Dış politikanın ve Türk-Amerikan ittifakının kamuoyunda algılanış biçiminde Türk

basını önemli bir unsur olarak ortaya çıkmaktadır. 1950’lerde pozitif yönde gelişen

Türkiye ile Amerika Birleşik Devletleri (ABD) arasındaki ilişkilerde, 1960 yılı kritik

bir öneme sahiptir. Şöyle ki, Türkiye’de siyasi iktidar bir darbe ile değişirken,

ABD’de ise 35. başkanın belirleneceği bir sürece girilmişti. ABD’nin başkanlık

seçimi sonucunda dış politikasında meydana gelecek muhtemel değişiklikler, Türk-

Amerikan ilişkilerinin geleceği açısından da ciddi bir önem taşımaktaydı. Bu

nedenle Türk basını, ABD’de 8 Kasım 1960 tarihinde yapılacak olan başkanlık

seçimlerine ciddi bir önem atfetti. Yine, Türk basınında, Kennedy’nin Amerikan

başkanlığı sürecinde (1961-1963), dış politikaya ve Türk-Amerikan ittifakına

yönelik söylemleri öne çıkarıldı. Bu nedenle, ABD’deki başkanlık seçim sürecinin

ve sonuçlarının Türk kamuoyundaki akislerini anlamak için dönemin basınında

yayınlanan haber ve makaleleri analiz etmek yerinde olacaktır. Bu çalışmada, John

F. Kennedy'nin başkanlığı dönemindeki Türk-Amerikan ilişkileri, Türk basını

üzerinden değerlendirilmeye çalışılacaktır. Bununla birlikte, Kennedy’nin diğer

Amerikan başkanlarından farklı olarak renkli kişiliğinin ve söylemlerinin Türk

basını üzerindeki etkisi ve basının Kennedy’ye bu derece anlam atfetmesinin, Türk-

Amerikan ilişkilerinin seyrine herhangi bir etkisi olup olmadığı da makalede ele

alınacak konular arasındadır.

Anahtar Kelimeler

ABD, Dış Politika, Kamuoyu, John F. Kennedy, Türkiye, Türk Basını.

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• Arşivler
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• John F. Kennedy Presidential Library and Museum (JFKPLM)
• Resmi Yayınlar
• Millet Meclisi Tutanak Dergisi
• Resmi Gazete
• Kitaplar
• Ahmad, Feroz- Bedia Turgay, Türkiye’de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi 1945-1971, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1976.
• Ahmad, Feroz, Bir Kimlik Peşinde Türkiye, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2010.
• Anderson, Lois E., John F. Kennedy, Bison Books, Hong Kong, 1993.
• Bağlum, Kemal, Anıpolitik 1945-1960, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1991.
• Bora, Tanıl, Gültekingil, Murat (ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Sol, İletişim Yayınları, İstanbul, 2008, C. 8.
• Bulut, Mehmet Ali, Avrupa Birliği Nedir- Türkiye ve Avrupa Birliği İlişkileri, Vip Ajans Yayınları, Ankara, 2005.
• Dedeoğlu, Beril, Dünden Bugüne Avrupa Birliği, Boyut Yayınevi, İstanbul, 1993.
• Dziewanowski, M. K., A History of Soviet Russia, Prentice Hall, New Jersey, 1979.
• Evans, Graham- Newnham, Jeffrey, Uluslararası İlişkiler Sözlüğü, çev. H. Ahsen Utku, Gökkubbe, İstanbul, 2007.
• Foreign Relations of United States, 1961-1963, 27 Kasım 1962, Volume VI, Kennedy-Khrushchev Exchanges, Document 66.
• Gardner, John W.- Sandburg, Carl, (ed.), President John F. Kennedy- To Turn the Tide, Harper and Brothers, y.y, 1962.
• Gönlübol, Mehmet Cem Sar, Olaylarla Türk Dış Politikası 1919-1995, Siyasal Kitabevi, Ankara, 1996.
• Harris, George S., Troubled Alliance-Turkish American Problems in Historical Perspective, 1945-1971, American Enterprise Institute For Public Policy Research, Washington, 1976.
• Hudge, Carl C- Nolan Cathal J, (ed.), U.S Presidents Foreign Policy From 1789 To The Present, ABC-Clio, California, 2007.
• Hugh Brogan, Profiles in Power-Kennedy, Longman, United States, 1996. Karluk, Rıdvan, Avrupa Birliği Kuruluşu, Gelişmesi, Genişlemesi, Kurumları, Beta yayıncılık, İstanbul, 2014.
• Karpat, Kemal H., Kısa Türkiye Tarihi 1800-2012, Timaş Yayınları, İstanbul, 2013.
• Kennedy, Robert F, 13 Days The Cuban Missile Crisis, Pan Books, London, 1969. Maga, Timothy P, John F. Kennedy and the New Frontier Diplomacy, 1961- 1963, Krieger Publishing Company, Florida, 1994.
• National Archives, The Report of the Select Committee on Assassinations of U.S House of Representatives, Washington, DC: United States Government Printing Office, 1979, S. 1.
• Oran, Baskın, (ed.), Türk Dış Politikası- Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, İletişim yayınları, İstanbul, 2012, C.1.
• Sadık, Giray, American Image in Turkey-US Foreign Policy Dimensions, Lexington Books, New York, 1979.
• Sander, Oral, Türk-Amerikan İlişkileri 1947-1963, AÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1979.
• Sefuert, Guenther, Foreign Policy Perceptions in Turkey, Yelken Basım, İstanbul, 2011.
• Summitt, April R, John F. Kennedy and US-Middle East Relations, The Edwin Mellen Press, New York, 2008.
• Tunaya, Tarık Z. Türkiye’de Siyasi Partiler 1859-1952, İstanbul, 1952.
• Uslu, Nasuh, Türk-Amerikan İlişkileri, 21. Yüzyıl yayınları, Ankara, 2000.
• Vali, Ferenc A, Bridge Across the Bosphorus: the Foreign Policy of Turkey, Johns Hopkins University Press, 1971.
• Zürcher, Erik Jan, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul, 2012.
• Makaleler
• Sever, Ayşegül, “The Compliant Ally? Turkey and the Middle East 1954-1958”, Middle Eastern Studies, C. 34, S.2, Nisan 1988, s. 73-90.
• Bernstein, Barton J, “The Cuban Missile Crisis: Trading the Jupiters in Turkey”, Political Science Quarterly, C. 95, S. 1, İlkbahar 1980, s.85-99.
• Schwelb, Egon,“The Nuclear Test Ban Treaty and International Law”, The American Journal of International Law, C. 58, S. 3, Temmuz 1964, s. 642- 670.
• Çakır, Faruk, “Amerikan Bakış Açısından Türkiye’de 1957-60 Dönemi Siyasal Gelişmeleri ve Türk-Amerikan İlişkileri”, AÜSBF Dergisi, 2004, C. 59, S. 1, s. 74-75.
• Soysal, İsmail, “Türk-Amerikan Siyasal İlişkilerinin Ana Çizgileri”, Belleten, Ankara, 1977, C. 41, S. 162, S.257-276.
• Gönlübol, Mehmet- Ülman, Haluk, “Türk Dış Politikasının Yirmi Yılı 1945-1965”, Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 1966, C.21, S.1.
• Albayrak, Mustafa, “Türkiye’nin Kıbrıs Politikaları 1950-1960”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 2000, C.16, S. 46, s.249-275.
• Kürkçüoğlu, Ömer, “Dış Politika Nedir? Türkiye’nin Dünü ve Bugünü”, AÜSBF Dergisi, 1980, C.35, S.1, s.324-335.
• Gallois, Pierre M, “United States Strategy and the Defence of Europe”, Orbis, C. 7, S. 2, Yaz 1963, S.226-249.
• Süreli Yayınlar
• Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi
• AÜSBF Dergisi
• Belleten
• Cumhuriyet
• Forum
• Hürriyet
• Kim
• Middle Eastern Studies
• Milliyet
• Mülkiye
• New York Times
• Orbis
• Political Science Quarterly
• Son Havadis
• The American Journal of International Law
• Times
• Toplumsal Tarih
• Ulus
• Vakit
• Vatan
• Yenigün
• Tezler
• İzmir, Bahar, Türk-Amerikan İlişkileri Bağlamında Türk Kamuoyunda John F. Kennedy Algısı (1961-1963), Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2015.
• Soysal, Murat, Barış Gönüllüleri ve Türkiye’deki Faaliyetleri (1962-1972), Ankara Üniversitesi, Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2010.