THE DISCUSSIONS IN THE TURKISH GRAND NATIONAL ASSEMBLY ABOUT MOVING IT OUTSIDE ANKARA BEFORE THE LAUSANNE CONFERENCE

Yıl 2021, Sayı: 69, 328 - 342, 25.11.2021

Turgut İleri

https://doi.org/10.46955/ankuayd.1028403

Cited By: 1

Öz

After the World War I, the Armistice of Mudros was signed between The Ottoman Empire and the Allies. However, the Allied forces invaded Anatolia against the decisions taken in the Mudros Armistice. The national struggle was started by Mustafa Kemal Pasha to end the invasions in Anatolia. The struggle was carried on successfully but, the Turkish forces had to step back in Kütahya-Eskişehir Wars. This situation caused serious concern in Grand National Assembly, and it was thought that the forward movement of the Greek forces would pose a threat to Ankara. When the threat increased, the moving of the Grand National Assembly to Kayseri was became the agenda of the Assembly to be discussed. The issue was discussed in the secret session of the Assembly, and it was decided that it would be the right idea for the Assembly and the Government to stay in Ankara.
The moving of the Government and the Grand National Assembly outside Ankara for the second time was carried to the agenda of the Assembly after winning the Great Offensive and the Battle of the Commander-in-Chief. Nevertheless, the reason to move, this time, was based on economic reasons such as the high cost of living in Ankara, the difficulty of finding rental housing and financial difficulties. The issue was discussed in all aspects in the Turkish Grand National Assembly. Objections to the proposal was intense. In conclusion, it was pointed out that it would not be appropriate to hold such a discussion before Lausanne talks and that it should be discussed in detail. Although it is true that the house rents are high in Ankara, a law proposal should be submitted to the Parliament in order to prevent the cost and to bring the house prices to a more suitable level; It was argued that it would be better to eliminate the reasons put forward for the relocation and to find a solution. This study was about the discussions made in the Turkish Grand National Assembly about the issue.

Anahtar Kelimeler

Ankara, Grand National Assembly, Lausanne, The Assembly, Transport of the Assembly

LOZAN KONFERANSI ÖNCESİNDE TBMM’NİN ANKARA DIŞINA TAŞINMASINA İLİŞKİN MECLİS’TE YAPILAN TARTIŞMALAR

Öz

Birinci Dünya Savaşının sona ermesiyle Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında Mondros Ateşkes Antlaşması imzalanmıştır. İtilaf Devletleri Antlaşma hükümlerine aykırı olarak Anadolu topraklarını işgal etmişlerdir. İşgallere son vermek amacıyla Mustafa Kemal Paşa tarafından Millî Mücadele başlatılmıştır. Mücadele başarı ile sürdürülmüş, ancak Kütahya-Eskişehir Muharebelerinde ordu geri çekilmek zorunda kalmıştır. Bu durum Mecliste ciddi endişe yaratmış, Yunan kuvvetlerinin ileri hareketinin Ankara için tehdit oluşturacağı düşünülmüştür. Tehlikenin Ankara’ya yaklaşmış olması, Büyük Millet Meclisi ve Hükümetin Kayseri’ye taşınmasını gündeme getirmiştir. Konu Meclisin gizli oturumunda tartışılmış, sonuçta Meclisin ve Hükümetin Ankara’da kalmasının doğru olacağına karar verilmiştir.
Hükümetin ve Büyük Millet Meclisi’nin Ankara dışına taşınması meselesi ikinci kez, Büyük Taarruz ve Başkumandanlık Muharebesinin kazanılmasından sonra Meclis gündemine getirilmiştir. Bu defa taşınma isteği, Ankara’da hayat pahalılığının olması, kiralık konut bulma zorluğu ve geçim sıkıntısı gibi ekonomik gerekçelere dayandırılmıştır. Konu, Meclis genel kurulunda her yönüyle müzakere edilmiştir. Önergeye itirazlar yoğun olmuştur. Sonuçta, Lozan görüşmeleri öncesi böyle bir tartışmanın yapılmasının uygun olmayacağı ve etraflıca düşünülerek hareket edilmesi gerektiğine dikkat çekilmiştir. Ankara’da ev kiralarının fazla olduğu görüşü doğru olmakla birlikte hem pahalılığı önlemek hem de ev fiyatlarını daha uygun bir seviyeye getirmek için Meclise bir kanun teklifi verilmesi ve taşınma için ileri sürülen gerekçelerin ortadan kaldırıp bir çözüm bulunmasının daha doğru olacağı savunulmuştur. Bu çalışmada, konu üzerinde Mecliste yapılan tartışmalar hakkında bilgi verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Ankara, BMM, Lozan, Meclis, Meclisin Taşınması.

Kaynakça

• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA).
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, Türkiye Büyük Millet Meclisi Gizli Celse Zabıtları.
• Teşkilâtı Esasiye Kanunu, Kanun No: 491. (20.4.1340/1924).
• Alpargu, Mehmet. “Sivas Kongresi ve Hikmet Bey”, Prof. Dr. Enver Konukçu Armağanı. Ed.: İ. E. Atnur. Ankara: Berikan Yayınevi, 2012: 793-797.
• Akandere, Osman. “Atatürk’ün İzmit Basın Toplantısı (16-17 Ocak 1923) ve Bu Toplantıda Verilen Önemli Mesajlar”, Uluslararası Gazi Süleyman Paşa ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu- III ( 25-26-27 Mart 2016). Kocaeli: Kocaeli Büyük Şehir Belediyesi, 2016: 1227-1243.
• Akbıyık, Yaşar. Osmanlıdan Türkiye’ye Tarih Toplum Siyaset. Ankara: Semih Ofset, 2012.
• Arar, İsmail. Atatürk’ün İzmit Basın Toplantısı. İstanbul: Burçak Yayınevi, 1969.
• Arıburnu, Kemal. Sivas Kongresi, Samsun’dan Ankara’ya Kadar Olaylar ve Anılarla. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 1997.
• Atatürk, Mustafa Kemal. Nutuk. 1918-1927, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 1995.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri III. Ankara: Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayınları I, 1997.
• Aydemir, Şevket Süreyya. Tek Adam. Cilt II, İstanbul: Remzi Kitabevi, 2011.
• Aytepe, Oğuz. “Ankara’nın Merkez ve Başkent Olması”, Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi. 33-34 (2004): 15-22.
• Baykal, Bekir Sıtkı. Heyet-i Temsiliye Kararları. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1975.
• Belen, Fahri. Askerî, Siyasal ve Sosyal Yönleriyle Türk Kurtuluş Savaşı. Ankara: Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı,1973.
• Cebesoy, Ali Fuat. Milli Mücadele Hatıraları. İstanbul: Vatan Neşriyatı, 1953.
• Dinçer, Güven. “Ankara’nın Başkent Oluşunun Anlamı”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. 37 (1997): 225-247.
• Evsile, Mehmet. “Amasya Tamimi ve Atatürk’ün Amasya’daki Faaliyetleri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. C. 14/40 (1998): 69-96.
• İnönü, İsmet. Hatıralar. (Yay. Haz.: Sabahattin Selek), III. Basım, Ankara: Bilgi Yayınevi, 2009.
• Kansu, Mazhar Müfit. Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber. C. II, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1968.
• Karabulut, Umut. “Ankara’nın Başkent İlan Edilişine İstanbul Basının Tepkileri”, Tarih İncelemeleri Dergisi. XXVII/I (2012): 131- 148.
• Onar, Mustafa. Atatürk’ün Kurtuluş Savaşı Yazışmaları I. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayını, 1995.
• Orhunlu, Bilge. Mütareke Dönemi, Emperyalist Batı’nın ve Yerli İşbirlikçilerin Gerçek Yüzü. 3. Baskı, İstanbul: Kum Saati Yayınları, 2011.
• Özakman, Turgut. Şu Çılgın Türkler. 78. Basım, Ankara: Bilge Yayınevi, 2005.
• Özgül, Cemil. Heyet-i Temsiliye’nin Ankara’daki Çalışmaları (27 Aralık 1919-23 Nisan 1920). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 1989.
• Sarısaman, Sadık, Uğur Üçüncü. “Arşiv Belgelerine Göre Büyük Taarruz”, Tarih Okulu Dergisi (TOD). 9/XXV (2016): 269-310.
• Şimşir, Bilal. N. “Ankara’nın Başkent Oluşu”, I. Uluslararası Atatürk Sempozyumu, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi. (1994): 491-524.
• Tansel, Selahattin. Mondros’tan Mudanya’ya Kadar. C. IV, İstanbul: MEB Yayınları, 1991.
• Tosun, Ulvi Ufuk. “Milli Mücadele Dönemi’nde Karşılaşılan Bazı Sorunlar ve Türkiye Büyük Millet Meclisinin Bunları Çözme Kararlılığı”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilgiler Dergisi. 24/2 (2020): 569-588.
• Turan, Refik. Mustafa Safran, Necdet Hayta, M. Ali Çakmak, Cengiz Dönmez, Muhammet Şahin, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi. Ankara: Okutman Yayıncılık, 2011.
• Turan, Şerafettin. Türk Devrim Tarihi. 2. Kitap, Ankara: Bilgi Yayınevi, 1992.
• Türk İstiklal Harbi (TİH), Batı Cephesi. II(V), Ankara: Genel Kurmay Basımevi, 1995.
• Türkmen, Zekeriya. Belgelerle Yunan Mezalimi. Ankara: Ocak Yayınları, 2000.
• Yalçın, Durmuş, Yaşar Akbıyık, Dursun Ali Akbulut, Mustafa Balcıoğlu, Nuri Köstüklü, Azmi Süslü, Refik Turan, Cezmi Eraslan, Mehmet Akif Tural. Türkiye Cumhuriyeti Tarihi I. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 2002.
• Yalçın, Emruhan. “Meclis’in Kayseri’ye Nakli Tartışmaları ve Mustafa Durak (Sakarya) Bey”, Ankara Üniversitesi, Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi. 48 (Güz 2011): 893-909.