A VAGUE ISSUE OF EXISTENCE: THE CASE OF TURKEY ON WOMEN’S RIGHT TO VOTE AND BE ELECTED (1930-1960)

Yıl 2021, Sayı: 69, 430 - 455, 25.11.2021

Olcay Özkaya

https://doi.org/10.46955/ankuayd.1028711

Cited By: 1

Öz

The issue of women’s right to vote and be elected has historical developments which differ from society to society. These differences can be attributed to many reasons. This right, which was given at different periods in some socities and at the same time in others, was put into force within the framework of particular restrictions or costs. While the progress about this issue was rather indistinct in some socities it was visible enough in others. The struggle of women to exist in political life was sometimes carried out through their own voices and writings and sometimes covertly without a particular voice and identity. The fact that women have the right to vote and be elected expresses the existence and visibility of women in political life. Considering this issue within the framework of freedom of women and human rights means understanding the nature of the process. In the historical process it can be seen that this issue has ben prioritized in socities that experienced the colonial process. Moreover, the fact that in such societies the right to vote and be elected was given at the same time instead of gradually, is also noteworthy. This study focuses on the relation between this situation and the experience of colonization and process of nation-stateization. Thereafter, it is seen that the activity of women regarding the right to vote and be elected increased during the colonial and post-colonial period. In fact, the fact the associability of the right to vote and be elected, which was granted to women in many countries at the same time, with decolonialism is another argument of the study in question.

Anahtar Kelimeler

Colonialism, Human Rights, Post-Colonialism, Right to Vote, Women’s rights, Women’s Suffrage

A VAGUE ISSUE OF EXISTENCE: THE CASE OF TURKEY ON WOMEN’S RIGHT TO VOTE AND BE ELECTED (1930-1960)

Öz

Dünya’da Kadının seçme ve seçilme hakkı meselesi toplumdan topluma farklı tarihsel gelişimler göstermektedir. Bu farklılıklar pek çok nedenle ilişkilendirilebilir. Kimi toplumlarda farklı periyotlarda kimilerinde aynı anda verilmiş olan bu hak belli kısıtlamalar veya bedeller çerçevesinde yürürlüğe konulmuştur. Söz konusu süreç kimilerinde belli belirsiz kimilerinde daha göze görünür bir şekilde ilerlemiştir. Kadının siyasal yaşamda var olma mücadelesi bazen kadının sesi ve kaleminden bazen de örtülü olarak kimliksiz ve sessiz yürütülmüştür. Esasında kadının seçme ve seçilme hakkına sahip olması kadının siyasal yaşamdaki varlığı ve görünürlüğünü ifade etmektedir. Bu bağlamın konunun kadının özgürlüğü ve insan hakları çerçevesinde değerlendirilebilmesi gereği sürecin doğasını anlamayı ifade etmektedir. Tarihsel süreç içerisinde bu bağlamın kolonyal süreci tecrübe etmiş toplumlarda diğerlerine göre öncelenmiş olduğu görülmektedir. Üstelik bu gibi toplumlarda seçme ve seçilme hakkının kademeli değil bir arada sağlanmış olduğu gerçeği ayrıca dikkat çekicidir. Çalışma tam da bu durumun sömürgeleştirilme tecrübesi ve ulus devletleşme süreci ile ilişkilendirilmesine odaklanmaktadır. Buna göre kadının seçme ve seçilme hakkı bağlamındaki hareketliliğinin kolonyal ve Post-kolonyal dönemde görünür olduğu ve söz konusu çabaların giderek artış gösterdiği görülmektedir. Öyle ki bu dönemde kadınlara birçok ülkede aynı anda tanınan seçme ve seçilme hakkının dekolonyalizm ile ilişkilendirilebilmesi söz konusu çalışmanın bir diğer argümanıdır.

Anahtar Kelimeler

İnsan Hakları, Kadın Hakları, Kolonyalizm, Oy Kullanma Hakkı, Post-kolonyalizm, Women’s Suffrage

Kaynakça

• Feridun Fazıl Tülbentçi Archive, FFT 756053(https://archives.saltresearch.org/).
• Archive of Women’s Museum, Nuriye Ulviye Mevlan Civelek Page.
• The Women’s Library and Information Centre Foundation Collection, Hasene Ilgaz Archive, Archive No: 10002_002_145, Dosya/Zarf No: 145.
• The Women’s Library and Information Centre Foundation Collection, Hasene Ilgaz Archive, Arşiv No: 10002_001_090, Dosya/Zarf No:90.
• Bozkurt, İbrahim. “Dünya Parlamentolarında Kadın Temsilciler”, Library of Grand National Assembly of Turkey, Documentation and Translation Directorate Research Service, Ankara, 2000.
• Gökçimen, Semra. “Ülkemizde Kadınların Siyasi Hayata Katılım Mücadelesi”, Yasama Dergisi, Issue 10, Eylül-Ekim-Kasım-Aralık, 2008.
• Özkan. Metin, Sabri Çiftçi. “V.Yasama Dönemi (1935-1939) Dünya Savaşının Eşiğinde Tek Parti İktidarının Kurumsallaşması: Parti-Devlet Özdeşliği”, Yüzüncü Yılında TBMM Oluşumu, Çalışma Şartları ve İşlevleri, Vol 1, Editör: Prof. Dr. Yusuf Tekin, Ankara: TBMM Publishing, 2020.
• Şahin, Funda. Kadınların Siyasal Katılımları Çerçevesinde Kadın Meclislerinin Yerel Siyasetteki Etkinlikleri ve Üye Profilleri, Republic of Turkey General Directorate on Women’s Status Publishing, Ankara, 2011.
• Türk Parlamento Tarihinde Kadın Parlamenterler 1935-2009, Kanunlar ve Kararlar Dairesi Başkanlığı, Hazırlayan: Semra Gökçimen, Havvana Yapıcı et. al., Ankara, 2009.
• Türkiye Büyük Millet Meclis Tutanakları (Turkish Grand National Assembly Minutes).
• Akagündüz, Ümit. II. Meşrutiyet Döneminde Kadın Olmak. İstanbul: Yeni İnsan Publishing, 2015.
• Akyılmaz, G. “Osmanlı Aile Hukukunda Kadın”, Türkler. Vol:16, (2002): 365-374.
• Aydemir, Şevket Süreyya. Tek Adam. C.III. İstanbul: Remzi Publishing, 1966.
• Baykal, Bekir Sıtkı. Milli Mücadele’de Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti. Ankara, 1996.
• Bozkurt, Birgül, İbrahim Bozkurt. “Türkiye’nin İlk Kadın İl Belediye Başkanı Müfide İlhan ve Mersin’deki Çalışmaları”, Journal of Modern Turkish History. Year 10, Issue 19, Spring, 2014.
• Çakır, Serpil. Erkek Kulübünde Siyaset. İstanbul: Sel Publishing, 2019.
• Çakır, Serpil. “Kadın Tarihinden İki İsim: Ulviye Mevlan ve Nezihe Muhittin”, Toplumsal Tarih. Issue:46, 1997.
• Çakır, Serpil. Osmanlı Kadın Hareketi. İstanbul: Metis Publishing, 2016.
• Çolak, Filiz. “Demokrat Parti Döneminde TBMM’deki Kadın Milletvekilleri ve Meclisteki Faaliyetleri (1950-1960)”, Journal of History School. Year 10, Issue XXXII, December, 2017.
• Dayı, Sinever Esin. “Atatürk’e Göre Cumhuriyet Öncesi ve Sonrasında Türk Kadını”, Journal of Atatürk. Vol: III, Issue:1, (2000): 115-133.
• Doğramacı, Emel. Türkiye’de Kadının Dünü ve Bugünü. Ankara: 1998.
• Doğramacı, Emel. “Atatürk ve Kadın Hakları”, Journal of Atatürk Research Center. Vol: VIII, Issue:24, (1992): 443-449.
• Dolton, P. F. ve Graham, A. “Women’s Suffrage Movement”, Reference & User Services Quarterly. Vol. 54, No. 2 (Winter 2014), Published By American Library Association, (2014): 31-36.
• DuBois, Ellen Carol. Feminism and Suffrage: The Origins of an Independent Women’s Movement in America, 1848–1869. New York, 1978.
• Eldeniz, Perihan Naci. “Atatürk ve Türk Kadını”, Belleten. Vol: XX, Issue:80, (1956): 739-743.
• Evans, J. Richard. The Feminists: Women's Emancipation Movements in Europe, America and Australasia: 1840–1920. New York, 1977.
• Ferro, Marc. Sömürgecilik Tarihi (Fetihlerden Bağımsızlık Hareketlerine 13.-20. Yüzyıl). Ankara: İmge Publishing, 2017.
• Gazioğlu Terzi, Elif. “Ulus-Devlet İnşa Sürecinde Kadınların Siyasal Hakları: Türkiye’de Seçme-Seçilme Haklarına İlişkin Tartışmalarda Sömürgecilik Sonrası Söylemin İzleri”, Journal of Academic Inquiries. Vol 10, Issue 2, 2015.
• Gelgeç Bakacak, Ayça. “Cumhuriyet Dönemi Kadın İmgesi Üzerine Bir Değerlendirme”, Journal of Atatürk Yolu. Issue 44, Fall, 2009.
• Gök, Salhadin ve Özlem Kılınççeker. “Türk Kadınının Siyasete Giriş Süreci ve İlk Kadın Saylav Mihri İffet Pektaş”, Mecmua International Social Sciences Journal. Year 4, Issue 8, (2019): 48-84.
• Gürcüm, B. H. ve A. Arslan. “19. Yüzyıl Süfraj Hareketinde Sessiz Direnişin Sembolü Olarak Reform Kıyafeti”, İdil Journal. Vol. 6, Issue 32, 2017.
• Hause, S. C. and Kenney, A. R. Women’s Suffrage and Social Politics in the French Third Republic. Princeton University Press, New Jersey, 1984.
• Işık Bostancı, Işıl ve Hatice Tekin. “II. Meşrutiyet Döneminin İlk Kadın Gazetesi: Demet”, Kadın Kaleminden Kadın Algısı I. Editors: Jale Öztürk, Olcay Özkaya Duman, Ankara: Gece Akademi Publishing, 2018.
• İçke, Ayten. Türkiye’de Kadın Milletvekilleri ve Siyasal Faaliyetleri (1935-1991). Ankara: Atatürk Research Center Publishing, 2014.
• İplikçi, Alper. “Kolonyalizm ve Emperyalizm Üzerine Bir Değerlendirme”, Atatürk University Institute of Social Sciences Journal. December, Erzurum, 2017.
• Joeres, R. E. “German Women in the Eighteenth and Nineteenth Centuries: A Social and Literary History”. Editor: Mary Jo Maynes, Indiana, 1986.
• Kaplan, Leyla. Cemiyetlerde ve Siyasi Teşkilatlarda Türk Kadını (1908-1960). Ankara: Atatürk Research Center Publishing, 1998.
• Kaya, Yunus. “Oryantalizm – Postkolonyalizm ve Sanat”, İdil Journal. Vol 6, Issue 30, 2017.
• Kazuko, O. Chinese Women in a Century of Revolution: 1850–1950. Stanford University Press, Publication Date: January, California, 1989.
• Kurnaz Şahin, Feyza. “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türk Basınında Amerikan Kadını İmgesi”, Selçuk University Journal of Studies in Turcology. Issue 41, 2017.
• Kutkan, Özlem. “Kadınlar Alemi Dergisi (1914) ve Osmanlı İmparatorluğu’nda Kadınlık Hâlleri”, Kebikeç. Issue 24, 2007.
• Kutkan, Özlem. “Hoca, Talebe: Isabel Dodd’un Kaleminden Halide Edip Adıvar”, Kadın Kaleminden Kadın Algısı I. Ed. Jale Öztürk, Olcay Özkaya Duman. Ankara: Gece Akademi Publishing, 2018.
• Luraghi, Raimondo. Sömürgecilik Tarihi. İstanbul: E Publishing, 2015.
• Özkaya Duman, Olcay. “Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Yüzüncü Yılında Tek ve Çok Partili Dönemde Kadın Temsiliyetinin Karşılaştırmalı Analizi (1935-1960)”, Journal of Atatürk Yolu. Issue 67, Fall, 2020.
• Öztürk, Zerrin Ayşe. “Uluslararası Siyasette Ve Karar Alma Mekanizmalarında Kadın”, Ege Strategic Research Journal. Vol. 3, Issue 1, 2012.
• Payaslı, Volkan ve Olcay Özkaya Duman. Tarihe Tanık ve Adanmış Bir Ömür: Afet İnan. Ankara: Gece Library, 2018.
• Przeworski, Adam. “Conquered or Granted? A History of Suffrage Extensions”, British Journal of Political Science. 39, April, Volume 39, Issue 02, 2009.
• Ray, Orman P. “Woman Suffrage in Foreign Countries”, The American Political Science Review. Vol. 12, No. 3, (Aug.), 1918.
• Sumbas, Ahu. “Kadının Politik Temsil Meselesi Üzerine Bir Tartışma”, Istanbul University Faculty of Political Sciences Journal. No: 53. October 2015.
• Şıvgın, Hale. “Atatürk ve Türk Kadın Hakları”, Erdem, Cumhuriyet Special Issue – I. Vol: XI, Issue:31, (1999): 245-258.
• Taylor, Barbara. Eve and the New Jerusalem: Socialism and Feminism in the Nineteenth Century. New York, 1983.
• TBMM, Türk Parlamento Tarihinde Kadın Parlamenterler 1935-2009. Ankara: Kanunlar ve Kararlar Dairesi Başkanlığı, Prepared by Semra Gökçimen, Havvana et. al, 2009.
• Tekin, Hatice ve Işıl Işık Bostancı. “Osmanlı Kadınının Kamusal Alanda Yer Alma Aracı Olarak Süreli Yayınlar: Şehbal Mecmuası Örneği”, Mustafa Kemal University Institute of Social Sciences Journal. Cilt 18, Sayı 47, 2001.
• Toska, Zehra. “Cumhuriyet’in Kadın İdeali: Eşiği Aşanlar ve Aşamayanlar,” 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler. İstanbul: Tarih Vakfı Publishing, 1998.
• Turner, E.R. “The Women's Suffrage Movement in England”, The American Political Science Review, Nov., Vol. 7, No. 4 (Nov. 1913), Published by American Political Science Association, (1913): 588-609.
• Yüceer, Saime. “Demokrasi Yolunda Önemli Bir Aşama: Türk Kadınına Siyasal Hakların Tanınması”, Uludağ University Faculty of Science and Letters, Institute of Social Sciences Journal. Year 9, Issue: 14, (2008): 131-151.
• Periodicals; Akşam, Cumhuriyet, Milliyet , Ulus.
• http://archive.ipu.org/wmn-e/dstrseat.htm, (Retrieved on: 22.05.2021).
• http://www.archives.nysed.gov/education/womens-suffrage-card-chautauqua county-c-1918, (Retrieved on: 13.06.2021).
• https://catalog.archives.gov/search?q=Elizabeth%20Cady%20Stanton&tabType=onlinef Women's Suffrage), (Retrieved on: 13.06.2021).
• https://www.womensrightsfriends.org/pdfs/1848_declaration_of_sentiments.pdf, (Retrieved on: 13.06.2021).
• https://www.womensrightsfriends.org/history_convention.php, (Retrieved on: 13.06.2021).
• http://www.rochester.edu/sba/suffrage-history/womens-rights-convention-in-seneca-falls-ny/, (Retrieved on: 13.06.2021).
• http://www.rochester.edu/sba/suffrage-history/biographies-of-influential-suffragists/,(Retrieved on: 13.06.2021).