“GAZİ PAŞAM, I HAVE EXPOSURE”: THE SOCIAL PANORAMA OF THE EARLY REPUBLIC PERIOD ACCORDING TO THE PETITIONS SUBMITTED TO ATATÜRK DURING THE TRAVEL IN THRACE

Yıl 2024, Sayı: 75, 317 - 336, 11.11.2024

Hakan Şallı

https://doi.org/10.46955/ankuayd.1508401

Öz

This study was carried out based on the petitions given to Mustafa Kemal Atatürk and the verbal requests made to him during his trip to Thrace at the end of December 1930 and the beginning of January 1931. In these petitions, we see people's demands to change their lives and their expectations from the future, as well as the echoes of the socio-cultural and economic life of the young republic. These petitioners present a collective and historical panorama of many dynamics of the period in what they thought, wrote, but most importantly, how they defined themselves. During this trip, which Atatürk went on with a large team of experts, observations and investigations were made in many areas such as economy, education, public works, courthouse, agriculture and trade, and as a result of close relations established with citizens, existing problems were identified and reports were prepared to solve the problems. The demands and complaints contained in the petitions show the society's expectations from the new regime, as well as the government's administrative organization and solution proposals against these expectations. These petitions, put on paper by ordinary people, served as the source of the reports prepared after the trip, which would form the government's activity program, and led to important steps being taken. This article tries to create a social panorama of the early republican period by comparing 146 petitions containing different demands and complaints of people with various identities and professions, published in the Official Edirne newspaper of the period, with the travel notes prepared by Atatürk.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Early Republic, Travel Notes, Country Trip, Trakya Region

“GAZİ PAŞAM MARUZATIM VAR”: TRAKYA SEYAHATİ SIRASINDA ATATÜRK’E VERİLEN DİLEKÇELERE GÖRE ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİNİN TOPLUMSAL PANORAMASI

Öz

Mustafa Kemal Atatürk’e Trakya seyahati sırasında verilen dilekçeler ve kendisine yöneltilen sözlü taleplere dayanılarak gerçekleştirilmiştir. Bu dilekçelerde, insanların hayatlarını değiştirmeye yönelik talepleri ve gelecekten beklentilerinin yanında genç cumhuriyetin sosyo-kültürel ve ekonomik hayatının yankılarını da görürüz. Bu dilekçe sahipleri düşündükleri, yazdıkları ama en önemlisi de kendilerini nasıl tanımladıkları ile ilgili dönemin pek çok dinamiğine dair kolektif ve tarihsel bir panorama sunmaktadır. Atatürk’ün geniş bir uzman ekibiyle birlikte çıktığı bu seyahatte ekonomi, eğitim, bayındırlık, adliye, tarım ve ticaret gibi pek çok alanda gözlem ve incelemeler yapılmış, vatandaşlarla kurulan yakın ilişkiler neticesinde mevcut sorunlar tespit edilip sorunların çözümüne yönelik raporlar hazırlanmıştır. Dilekçelerin muhteviyatında yer alan talep ve şikâyetler toplumun yeni rejimden beklentilerini ve aynı zamanda hükûmetin de bu beklentiler karşısındaki çözüm önerileriyle idari organizasyonunu göstermektedir. Sıradan insanların kâğıda döktüğü bu dilekçeler, seyahatin ardından hazırlanan ve hükûmetin faaliyet programını oluşturacak olan raporlara kaynaklık ederek, önemli adımların atılmasına neden olmuştur. Bu yazı, dönemin Resmi Edirne gazetesinde yayınlanan çeşitli kimlik ve mesleklere sahip insanların farklı talep ve şikâyetlerini içeren 146 dilekçenin, Atatürk tarafından hazırlanan seyahat notları ile karşılaştırılmasıyla erken cumhuriyet döneminin toplumsal bir panoramasını oluşturmaya çalışmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Erken Cumhuriyet, Seyahat Notları, Yurt Gezisi, Trakya Bölgesi.

Kaynakça

• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Cumhurbaşkanlığı Arşivi
• Resmi Yayınlar
• CHF Halkevleri Talimatnamesi
• TBMM Zabıt Ceridesi
• Telif Eserler
• Atatürk’ün Yaşamında Edirne, Haz. Latif Bağman, Oral Onur, İstanbul: Günlük Ticaret Gazetesi Tesisleri, 1982.
• Büyüktolu, Recep, Milletvekili Genel Seçimlerinde DP’nin Seçim Propagandaları (1946-1957), Ankara: ATAM Yayınları, 2021.
• Çanak, Erdem. “Atatürk’ün Yurt Gezilerine Bir Örnek: 1930-1931 Gezisi”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 23 (2016), 128-178.
• Çelik, Ahmet. “Birinci Büyük Millet Meclisi Döneminde Şehit Yakınlarına Yönelik Yardım Politikaları”, BELGİ, 20 (2020), 2243-2264.
• Çolak, Hikmet. 1930 Belediye Seçimleri, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2007. Kaynar, Hakan. “Artistliğe fazla hevesim vardır…”: Musikî Muallim Mektebi’nin Evrak-ı Metruke’sinde Saklı Kalanlar”, Ankara Araştırmaları Dergisi, 1/2 (2013), 2013, 56-78.
• Önder, Mehmet. Atatürk’ün Yurt Gezileri, Ankara: İş Bankası Yayınları, 1998.
• Şerif, Mustafa. “Gazinin Huzurunda”, Milligazete, 11 Ocak 1931.
• Tezel, Yahya S.. Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2024.
• Uzun, Hakan. “Atatürk’ün Devletçilik İlkesi ve Atatürk Dönemindeki Ekonomik Uygulamaların Sonuçları Üzerine Kısa Bir Değerlendirme”, Atatürk Haftası Armağanı, (2008).
• Yıldırım, İsa. “Atatürk’ün 1930-1931 Yurt Gezisi ve Gezi Notlarının Ülke Politikasına Etkileri”, ÇAKÜ Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi, 9/2 (2021), 201-219.