Türkiye’de Süt Ürünleri Tüketim Harcamalarına Etki Eden Faktörlerin Analizi: Çoklu Heckman Örneklem Seçicilik Sistem Yaklaşımı

Yıl 2015, Cilt: 21 Sayı: 4, 500 - 515, 15.12.2015

Mustafa Terin Abdulbaki Bilgiç , İrfan Güler Fahri Yavuz

https://doi.org/10.1501/Tarimbil_0000001353

Cited By: 8

Öz

Bu çalışmada Türkiye’de ekonomik büyüme ile sağlanan gelir artışının ve diğer sosyo-demografik ve ekonomik faktörlerin hane halkı süt ve süt ürünleri tüketim harcamalarına etkileri analiz edilmiştir. Bu amaca ulaşmada Çoklu Heckman Seçicilik Modeli (HSM) kullanılmıştır. Çoklu HSM’de her bir ürüne yapılan harcama olasılığı ile harcama düzeyleri ve çapraz korelasyonlar varsayımı altında gerçekleşmektedir. Çalışmada kullanılan veriler, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 2010 yılında yapılan Hane Halkı Tüketim Harcamaları anketlerinden elde edilmiştir. Örnek büyüklüğü eksik ve aykırı gözlemler çıkarıldıktan sonra 9442 kişi olarak belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, genelde hane reisi genç (20-29 yaş) olan aileler, hane reisi 60 yaş üzeri olan ailelere göre hem kırsal hem de kentsel alanda süt ve süt ürünleri tüketim olasılığını ve tüketim harcama miktarını düşürmektedir. Ailelerin 0-5 yaşında çocuğa sahip olması diğer yaş guruplarında çocuğa sahip olanlara göre, özellikle süt tüketim olasılığını ve süt tüketim harcamasını önemli oranda arttırmaktadır. Gelir grubu yıllık 15-30 bin TL, 31-45 bin TL ve 45 bin TL üzerinde olanların, gelir gurubu 15 bin TL olanlara göre, peynir ve diğer süt ürünleri tüketim harcaması kentsel alanda sırasıyla 4.5 TL, 9.8 TL ve 16.6 TL kırsal alanda ise 3.6 TL, 8.0 TL ve 9.3 TL daha fazladır.

Anahtar Kelimeler

Süt ürünleri tüketimi, Heckman seçicilik modeli, Türkiye

Kaynakça

• Agbola F W (2003). Estimation of food demand patterns in South Africa based on a survey of households. Journal of Agricultural and Applied Economics 35(3): 663-670
• Akbay C & Tiryaki G Y (2007). Tüketicilerin ambalajlı ve açık süt tüketim alışkanlıklarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi: Kahramanmaraş Örneği. KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi 10(1): 89-96
• Bilgic A & Yen S T (2013). Household food demand in Turkey: A two-step demand system approach. Food Policy 43(6): 267-277
• Bilgic A & Yen S T (2014). Demand for meat and dairy products by Turkish households: A Bayesian censored system approach. Agricultural Economics 45(2): 117- 127
• Bopape L & Myers R (2007). Analysis of households demand for food in South Africa: Model selection, expenditure endogeneity and the influence of socio- demographic effects. African Econometrics Society Annual Conference 4-6 July Cape Town, South Africa
• Bus A E M & Worsley A (2003). Consumers’ health perceptions of three types of milk: A survey in Australia. Appeite 40: 93-100
• Carlucci D, Stasi A, Nardone G & Seccia A (2013). Explaining price variability in the Italian yoghurt market: A Hedonic analysis. Agribusiness 29(2): 194- 206
• Davis C G, Blayney D, Muhammad A, Yen S T & Cooper J (2010). A cross-sectional analysis of U.S. yoghurt demand. Journal of Food Distribution Research 41(2): 36-45
• Davis C G, Dong D, Blayney D, Yen S T & Stillman R (2012). U.S. fluid milk demand: A disaggregated approach. International Food and Agribusiness Management Review 15(1): 25-50
• FABRI (2011). FABRI- ISU 2011 World agricultural outlook. Food and Agricultural Policy Research Intitute, Iowa State Universtiy, Ames, Iowa, USA. http://www.fapri. iastate.edu/outlook/2011/ (Erişim tarihi: 12.05.2014)
• Fuller F, Behgin J & Rozelle S (2007). Consumption of dairy products in urban China: Results from Beijing, Shangai and Guangzhou. The Australian Journal of Agricultural Resource Economics 51: 459-474
• Göğüş A K (1986). Et teknolojisi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 991, Ders Kitabı: 291, Ankara
• Gurr M L (1992). Milk products: Contribution to nutrition and health. International Journal of Dairy Technology 45(3): 61-67
• Gunden C, Bilgic A, Miran B & Karlı B (2011). A censored system of demand analysis to unpacked and prepackaged milk consumption in Turkey. Qualıty & Quantıty 45(6): 1273-1290
• IMAP (2010). Food and beverage ındustry global report- 2010. http://www.imap.com/imap/media/resources/ I M A P _ F o o d _ _ B e v e r a g e _ R e p o r t _ W E B _ AD6498A02CAF4.pdf (Erişim tarihi: 18.05.2014)
• Kılıç S (2003). Yoğurt ve insan sağlığı. Ege Üniversitesi. Tarımsal Uygulama ve Araştırma Merkezi, Çiftçi Broşürü No: 39 İzmir
• Koç A & Tan S (2001). The demand for dairy products in Turkey: The impact of household composition on consumption. METU Studies in Development 28(1-2): 169-181
• Massey L K (2001). Dairy food consumption, blood pressure and stroke. Journal of Nutrition 131(7): 1875-1878
• Metin M (1996). Süt teknolojisi. 1. Bölüm Sütün Bileşimi ve İşlenmesi. Ege Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yayın No: 33, İzmir
• Obayelu A E, Okoruwa V O & Oni O A (2009). Analysis of rural and urban households’ food consumption differential in the North-Central, Nigeria: A micro- econometric approach. Journal of Development and Agricultural Economics 1(12): 18-26
• Özcan T, Erbil F & Kurdal E (1998). Sütün insan beslenmesindeki önemi. İçme Sütü Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Tekirdağ 31- 41
• Ricciuto L, Tarasuk V & Yatchew A (2006). Socio- demographic infuluences on food purchasing among Canadian Households. European Journal of Clinical Nutrition 60: 778-790
• Rodolfo M, Nayga Jr & Siebert J W (1999). Analysis of at-home consumption of dairy products in the Unidet States. Journal of Food Products Marketing 5(3): 65- 78
• Stewart H & Yen S T (2004). Changing household characteristics and the away-from home food market: A censored equation system approach. Food Policy 29(6): 643–658
• TÜİK (2014a). http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_ id=1045 (Erişim tarihi: 20.05.2014)
• TÜİK (2014b). http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_ id=1012 (Erişim tarihi: 25.05.2014)
• Trung T Q, Giam D Q, Hai V T, Thao L P, Hang N T T, Son L T K & Linh B T M (2014). Factor influencing milk consumption of rural households in Northern Vietnam. Greener Journal of Business and Management Studies 4(2): 31-40
• Yaylak E, Taşkın T, Koyubenbe N & Konca Y (2010). İzmir ili ödemiş ilçesinde kırmızı et tüketim davranışlarının belirlenmesi üzerine bir araştırma. Hayvansal Üretim 51(1): 21-30
• Yen S T & Rosinski J (2008). On the marginal effects of variables in the log transformed sample selection models. Economics Letters 100(1): 4–8
• Yen S T (2005). A multivariate sample-selection model: estimation cigarette and alcohol demands with zero observations. American Journal of Agricultural Economics 87(2): 453–466
• Yücel A (2001). Et ve su ürünleri teknolojisi. IV. Baskı. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları No: 47, Bursa