Modern Dönemde Geleneksel Kültür Kodlarının/Ataerkil Yapının Aile Hayatına Yansıması

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 54 - 71, 17.06.2022

Hatice Korkmaz

Öz

Ataerkil düşünce yapısı geleneksel toplumların en başta gelen özellikleri arasında kabul edilmekte ve toplumun bütün kurumları bu bakış açısıyla temellendirilmektedir. Geleneksel yapı içerisinde varlık gösteren ataerkil zihniyet toplumun her kesiminde etkili olduğu gibi aile kurumunda da aileyi ve bireylerin hayatını önemli oranda biçimlendirmektedir. Bu çalışmada gelenek ve modernlik açıklanarak geleneksel toplum yapısında mevcut olan ataerkil kodların toplumda kadının aile içerisinde maruz kaldığı şiddet, aile hayatında yaşanan sadakatsizliğin cinsiyetlere göre farklı değerlendirilmesi, yeni kurulan aileye üst kuşak ailenin müdahalesi ve cinsiyet rollerinin aile hayatındaki karşılığı gibi konular üzerinden ele alınarak ataerkil düşünce yapısının aile hayatına yansıması irdelenmektedir. Bu yaklaşımın toplum içerisinde baskın bir şekilde kabul görmesini sağlayan ana etkenlerinden biri ise dini referansları kullanmasıdır. Böylelikle geleneksel yapıda ataerkil sistem meşru bir zemine oturarak kendisine güçlü bir dayanak oluşturmaktadır. Son dönemlerde aile hayatında meydana gelen çatışmaların ve çözülemeyen sorunların temel dinamiklerinin arasında ataerkil aile yapısının etkili olduğu değerlendirilmektedir. Modernleşmeyle birlikte özellikle kadının hayatında ortaya çıkan değişimin hem eşler hem de üst kuşak aileler tarafından kabullenilemeyişi aile hayatını kaosa sürüklemektedir. Dolayısıyla ortaya çıkan bu durum aile bireylerinin tamamını etkilediği gibi ailenin dağılmasıyla toplumu da derinden sarsmaktadır. Modern dönemde Türk ailesinde yaşanan gelenek ve modernlik çatışmasının ailenin sağlıklı ve mutlu bir şekilde devamı için tekrardan değerlendirilmesi, bu doğrultuda sorunların tespiti ve çözüm önerilerinin sunulması önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Gelenek, Modernlik, Ataerkillik, Kadın, Aile

Reflection of Traditional Culture Codes/Patriarchal Structure on Family Life in the Modern Era

Öz

The patriarchal mentality is accepted as one of the foremost features of traditional societies and all institutions of the society are based on this point of view. The patriarchal mentality, which exists in the traditional structure, is influential in every part of the society, as well as shaping the family and the lives of individuals to a large extent in the family institution. In this study, by explaining tradition and modernity, the patriarchal codes that exist in the traditional society structure are discussed through issues such as the violence that women are exposed to in the family in the society, the different evaluation of infidelity in family life according to gender, the intervention of the upper generation family in the newly established family and the equivalent of gender roles in family life. The reflection of the structure of the family on family life is examined. One of the main factors that enabled this approach to be accepted in a dominant way in the society is the use of religious references. Thus, in the traditional structure, the patriarchal system sits on a legitimate ground and creates a strong base for itself. It is considered that the patriarchal family structure is effective among the main dynamics of the conflicts and unresolved problems that have recently occurred in family life. The fact that the change that has emerged in the life of women, especially with modernization, cannot be accepted by both spouses and upper generation families, drags family life into chaos. Therefore, this situation not only affects all family members, but also deeply shakes the society with the disintegration of the family. It is important to re-evaluate the conflict of tradition and modernity in the Turkish family in the modern period for the continuation of the family in a healthy and happy way, to identify the problems in this direction and to offer solutions.

Anahtar Kelimeler

Tradition, Modernity, Patriarchy, Woman, Family

Kaynakça

• Bayer, Ali. “Değişen Toplumsal Yapıda Aile”. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/8, (Aralık 2013), 102- 131.
• Berktay, Fatmagül. Tek Tanrılı Dinler Karşısında Kadın. İstanbul: Metis Yayınları, 5. Basım, 2014.
• Bilgin, Vecdi. “Gelenek, Modernlik ve Din: Üç Rekabet Alanı”. Eskiyeni Dergisi 17, (2010), 19-27.
• Canatan, Kadir. “Gelenek, Din ve Modernite”. Bilgi ve Hikmet Dergisi 9, (Kış 1995), 28-40.
• Çetin, Halis. “Ezelden Ebede: Kadim Bilgeliğin Kutsal Yolculuğu: Gelenek”. Muhafazakar Düşünce Dergisi 3, (Kış 2005), 153-171.
• Çiçek, Zuhal. Boşanmanın Sosyolojik Analizi: Denizli Kenti Örneği. Denizli: Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2014.
• Demir, Ömer – Acar, Mustafa. Sosyal Bilimler Sözlüğü. Ankara: Vadi Yayınları, 1997.
• Ersöz Günindi, Aysel. “Türkiye’de Boşanma Olgusu ve Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme.” Sosyoloji Konferansları 43, (2011), 249-264.
• Giddens, Anthony. Elimizden Kaçan Dünya. çev. Osman Akınhay, İstanbul: Alfa Yayınları, 1. Basım, 2000.
• Giddens, Anthony. Modernliğin Sonuçları. çev. Ersin Kuşdil, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 8. Basım, 2018.
• HÜ, Hacettepe Üniversitesi. “Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması”. (Erişim 15.01.2022) http://www.openaccess.hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11655/23338/KKSA-TRAnaRaporKitap26Mart.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• HÜ, Hacettepe Üniversitesi. “Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması”. Özet Rapor (Erişim 16.01.2022) http://aihmiz.org.tr/aktarimlar/dosyalar/1428409374.pdf
• Kandiyoti, Deniz. “Rural Transformation in Turkey and Its Implications for Women’s Status”. Women and the Move: ContemporaryChangesin Family and Society. Paris: Unesco, 1984.
• Kandiyoti, Deniz. “Kurtulmuş Ama Özgürleşmiş mi? Türkiye Örneği Üzerine Bazı Düşünceler”. Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar, Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler. Çev. Aksu Bora vd. İstanbul: Metis Yayınları, 2013.
• Kızmaz, Zahir-Altuğ, Semra. “Aile Sorunlarının Ortaya Çıkmasında Ebeveyn Müdahalelerinin Etkisi”. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 8/2 (2019), 538-557.
• Korkmaz, Hatice. Gurbette Dindarlık Boşanma İlişkisi (Almanya Örnekliğinde). Ankara: İlahiyat, 1. Baskı, 2022.
• Kur’an-ı Kerim Meali. haz. Halil Altuntaş-Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 3. Baskı, 2005.
• Marshall, Gordon. Sosyoloji Sözlüğü. çev. Osman Akınbay- Derya Kömürcü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 1999.
• Öztürk, Aslıhan Burcu. “Eşine Şiddet Uygulayan Erkeklerin Evlilik Yaşantıları ve Şiddet". Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi 25/ 2 (2014), 61-74.
• Sayın, Önal. Aile Sosyolojisi. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2020.
• Slattery, Martin. Sosyolojide Temel Fikirler, Yayına Hazırlayan: Ümit Tatlıcan- Gülhan Demiriz, İstanbul: Sentez Yayıncılık, 7. Basım, 2015.
• Sönmez Altunsu, Özlem. “Gelin Kaynana Çatışması Üzerine Sosyolojik Bir Analiz”. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi 13/19 (2019), 1159-1201.
• T.C. ASPB, T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Türkiye Boşanma Nedenleri Araştırması, Ankara, 2015.
• T.C. BASAGM, T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü. Boşanma Nedenleri Araştırması, Ankara, 2009.
• TDK, Türk Dil Kurumu. Türk Dil Kurumu Sözlükleri, Gelenek, Erişim 07.01.2022, https://sozluk.gov.tr/.
• Tuksal Şefkatli, Hidayet. Kadın Karşıtı Söylemin İslam Geleneğindeki İzdüşümleri, Ankara: Otto, 5. Baskı, 2014.
• Ulutaş, Ejder. “Eril Kodlar Kıskacında Kadınlık Halleri: Kumalık”. Aile Kurumuna Farklı Bakışlar. ed. Özlem Altınsu Sönmez- Gamze Aksan. 265-299. Konya: Çizgi Kitapevi, 2019.
• Yıldırım, Ergün. “Toplumsal Değişim Sürecinde Aile”. Aile Sosyolojisi. Ed. Kadir Canatan-Ergün Yıldırım, İstanbul: Açılım Kitap, 2. Baskı, 2011.
• Yıldırım, Ergün. “Aile ve Evlilik Türleri”. Aile Sosyolojisi. Ed. Kadir Canatan- Ergün Yıldırım, İstanbul: Açılım Kitap, 2. Baskı, 2011.
• Yılmaz, Hüseyin. “Gelenek, Gelenekçilik ve Gelenekselcilik”. Muhafazakar Düşünce Dergisi 3, (Kış 2005), 39-53.