Kişilik Özelliklerinin Beslenme Alışkanlıkları, Beden Algıları Ve Antropometrik Ölçümlere Etkisinin İncelenmesi: Başkent Üniversitesi Örneği

Yıl 2024, , 16 - 23, 30.06.2024

Ece Sinanoğlu , Mehmet Sağır

https://doi.org/10.33613/antropolojidergisi.1454731

Öz

Kişilik özellikleri, kalıtsal ve çevresel etkilerle şekillenen, bireyin kendisini ve çevresini algılama şekillerini değiştirebilen tutum, tavır ve davranış kalıplarıdır. Bireyin hayatında sosyal, psikolojik, ekonomik olduğu kadar anatomik açıdan da etkilere sahiptir. Bu araştırma, üniversite öğrencilerinin kişilik özelliklerinin beslenme şekilleri, beden algıları ve antropometrik ölçümleri üzerindeki etkisini incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın örneklemini 100 kadın 100 erkek olmak üzere toplam 200 Başkent Üniversitesi öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre kadınların erkeklere göre daha dışadönük ve uyumlu kişilik özellikleri gösterdikleri, erkeklerin şişmanlığa karşı ön yargılarının daha fazla olduğu tespit edilmiştir (p<0.05). Nevrotizm kişilik özelliğinin beden memnuniyetini negatif yönde; dışadönüklük, deneyime açıklık ve sorumluluk kişilik özelliklerinin ise beden memnuniyetini pozitif yönde etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Kişilik özellikleriyle bazı antropometrik özellikler arasında zayıf korelasyon tespit edilirken şişmanlığa karşı kendilik algısı alt boyutuyla antropometrik özellikler arasında yüksek oranda bir ilişki bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kişilik, nevrotizm, beden algısı, antropometri

Examining The Effects of Personality Traits on Eating Habits, Body Perceptions and Anthropometric Measurements: Başkent University Example

Öz

Personality traits are attitudes and behavioural patterns shaped by hereditary and environmental influences and can change how an individual perceives himself and his environment. It has social, psychological, economic, and anatomical effects on the individual's life. This study aims to examine the effect of personality traits of university students on their nutrition patterns, body perception and anthropometric measurements. The sample of research comprises 200 (100 females and 100 males) Başkent University students. According to the results of the research, it was determined that females showed more extroverted and harmonious personality traits than male, and males had more prejudices against obesity (p <0.05). Neuroticism personality traits negatively affect body satisfaction; it was concluded that the personality traits of extraversion, openness to experience, and responsibility positively affected body satisfaction.While a weak correlation was detected between personality traits and some anthropometric features, a high correlation was found between the self-perception sub-dimension against obesity and anthropometric features.

Anahtar Kelimeler

Personality, neuroticism, body perception, anthropometry

Kaynakça

• Aliyev, P. (2008). Beş faktörlü kişilik özellikleri ve cinsiyet rollerinin üniversite alan seçimi ile ilişkisinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Arslan, A. (2018). Eğitim Fakültesi öğrencilerinin mesleki kişilik tipleri ile beş faktör kişilik özellikleri arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Aslan, D. (2004). Beden algısı ile ilgili sorunların yaratabileceği beslenme sorunları. Sürekli Tıp Eğitim Dergisi, 13(9), 326-329.
• Bacanlı, H., İlhan, T. ve Aslan, S. (2009). Beş faktör kuramına dayalı bir kişilik ölçeğinin geliştirilmesi: sıfatlara dayalı kişilik testi (SDKT). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 261-279.
• Bayar, M. (2019). İbn Haldun düşüncesinde bireyin kişilik gelişimini etkileyen faktörler. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 19(7), 53-77. https://doi.org/10.31126/akrajournal.586810
• Bayraktar, L. (2006). Mevlana’da ruh–beden ilişkisi problemi. Uluslararası Mevlânâ, Mesnevî, Mevlevîhâneler Sempozyumu. (19-21 Aralık 2005), (Yay. Haz. M. V. Dörtbudak), Manisa, s.111-116.
• Burger, J. M. (2006). Kişilik. (İ. D. Erguvan Sarıoğlu Çev.). Kaknüs Yayınları.
• Calzo, J. P., Sonneville, K. R., Haines, J., Blood, E. A., Field, A. E. ve Austin, S. B. (2012). The development of associations among BMI, body dissatisfaction, and weight and shape concern in adolescent boys and girls. Journal of Adolescent Health, 51(5), 517–523. https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2012.02.021.
• Cooke, L. ve Wardle, J. (2005). Age and gender differences in children’s food prefences. British Journal of Nutrition, 93(5), 741-746.
• Çeliköz, N. ve Şeker Sır, N. (2016). Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi (SDKT): Geçerlilik güvenirlik çalışması. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 118-131.
• Demirel, Ö. (2005). Eğitim sözlüğü. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Durna, U. (2005). A ve B tipi kişilik yapılarını ve bu kişilik yapılarını etkileyen faktörlerle ilgili bir araştırma. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19 (1), 276‐ 290.
• Güven, G., Solmaz, D. Y. (2022). Kadın ve erkek bireylerin fiziksel aktivite düzeyleri ve beden algısı arasındaki ilişkisinin incelenmesi. Uluslararası Spor, Egzersiz ve Antrenman Bilimi Dergisi, 8(2), 24-38.
• Hovardaoğlu, S. (1993), Vücut algısı ölçeği. Psikiyatri, Psikoloji, Psikofarmakoloji (3P) Dergisi, 1(1), 26-27.
• Jung, C. G. (1997). Din ve psikoloji. (C. Şişman Çev.). İnsan Yayıncılık.
• Kadıoğlu, U.B. (2017). Sağlık bilimleri öğrencilerinin yeme alışkanlıkları davranışları, vücut ağırlıklarının değerlendirilmesi. Journal of Current Researches on Educational Studies, 7(2), 13-26.
• Kaya, M. (2014). Aristoteles’in ruh anlayışı. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 91-98.
• Kaya Şen, A. (2019). Genç yetişkinlik dönemindeki bireylerin beş faktörlü kişilik özellikleri ile beden algısı ve yaşam doyumu düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kundakçı, A. H. (2005). Üniversite öğrencilerinin yeme tutumları, benlik algısı, vücut algısı ve stres belirtileri açısından karşılaştırılması. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kuru, E. ve G. Baştuğ (2008). Futbolcuların kişilik özellikleri ve bedenlerini algılama düzeylerinin incelenmesi. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 6(2), 95-101. https://doi.org/10.1501/Sporm_0000000094.
• Marshall, C., Lengyel, C. ve Utioh, A. (2012). Body dissatisfaction: among middle-aged and older women. Canadian Journal of Dietetic Practice and Research, 73(2), 241-247. https://doi.org/10.3148/73.2.2012.e241.
• Menteşe, O.M. (2017). Yaş, cinsiyet ve kişilik özellikleri ile internette oyun oynama alışkanlıkları arasındaki ilişkiler. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ufuk Üniversitesi, . Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Öncel, D.A. (2011). Üniversite öğrencilerinde diyet, beden algısı ve kendilik algısı arasındaki ilişkiler. [Yayımlanmamış tıpta uzmanlık tezi]. Mustafa Kemal Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Hatay.
• Örsel, S., Canpolat, B., Akdemir, A. ve Özbay, M. H. (2004). Diyet yapan ve yapmayan ergenlerin kendilik algısı, beden imajı ve beden kitle indeksi açısından karşılaştırılması. Türk Psikiyatri Dergisi, 15(1), 5-15.
• Özer, E. (2013). Üniversite öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin duygusal zeka ve beş faktör kişilik özellikleri açısından incelenmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Konya.
• Öztürk, A., Kara, A. ve Körük, S. (2015). Üniversite öğrencilerinin kişilik özellikleri, cinsiyet rolleri ve yüz kızarma eğilimlerinin sosyal görünüm kaygılarını yordama gücü ve aralarındaki ilişki. Turkish Studies, 10(10), 733-748. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8693.
• Rahmani, S.ve Lavasani, M. G. (2012). Gender differences in five factor model of personality and sensation seeking. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 46, 2906-2911. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.05.587
• Secord, P. F. ve Jourard, S. M. (1953). The appraisal of body-cathexis: Body-cathexis and the self. Journal of Consulting Psychology, 17(5), 343-347.
• Schmitt, D. P., Realo, A., Voracek, M. ve Allik, J. (2009). Why can't a man be more like a woman? Sex differences in big five personality traits across 55 cultures: Correction To Schmitt et al. (2008). Journal of Personality and Social Psychology, 96(1), 118. https://doi.org/10.1037/a0014651.
• Sözcan, Z. (2019). Kişilik özelliklerinin girişimcilik eğilimi üzerine etkisi: Sakarya Üniversitesi örneği. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi, İşletme Enstitüsü, Sakarya.
• Tanner, J. M., Hiernaux J. ve Jarman, S. (1969). Growth and physique studies, J. S. Weiner ve J. A. Lourie, (Edt.), Human biology: A guide to field methods, Blackwell Scientific.
• Tansel, M. (2015). Beş faktör kişilik yapısı ile etkili liderlik arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kara Harp Okulu Komutanlığı, Savunma Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tatlılıoğlu, K. (2014). Üniversite öğrencilerinin beş faktör kişilik kuramına göre kişilik özellikleri alt boyutlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Tarih Okulu Dergisi, 7(17), 939-971. http://dx.doi.org/10.14225/Joh400.
• Tazegül, Ü. (2018). Sporcuların kişilik özellikleri ile bedenlerini beğenme düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(68), 1518- 1526. https://doi.org/10.17755/esosder.377496.
• Tok, S., Tatar, A. ve Moralı, L. S. (2010). Relations between dimensions of the five-factor personality model, body image satisfaction and social physique anxiety in college students. Studia Psychologica, 52(1), 59-67.
• Tuğay, E. (2019). Üniversite öğrencilerinin yaşam kalitesi beden algısı ve beslenme durumunun saptanması. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Biruni Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Uğur, G. (2019). Bir üniversitenin aşçılık ve işletme yönetimi bölümü öğrencilerinin besin seçimlerinin beden algısı üzerindeki etkisinin incelenmesi ve karşılaştırılması. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Biruni Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Weiner, J. S. ve Lourie J. A. (1969). In human biology: A guide to field methods. Blackwell Scientific.
• Weisberg, Y. J., DeYoung, C. G. ve Hirsh, J. B. (2011). Gender differences in personality across the ten aspects of the big five, Frontiers in Psychology, 2, 1-11. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2011.00178.