Climate Related Famine Disasters in Anatolia and Risk Management

Yıl 2019, , 81 - 89, 15.06.2019

Nehir Varol , Eda Selimoğlu , Timur Gültekin

https://doi.org/10.33613/antropolojidergisi.539216

Cited By: 1

Öz

Disasters are defined as sudden disruptions to the functioning of a community or a society at any scale that cannot be overcome by the local capacity. Disasters are also classified as natural or technological/human-made or as slow onset and rapid onset disasters. Climate change, drought, desertification and famine disaster due to these processes can be considered slow onset disasters. In many parts of the World since the existence of humanity, the famine has been effective. Scarcity emerges as a result of long-term food shortages. With the lack of rainfall, water resources begin to decrease and the effects of drought starts to increase. Famine, hunger and thirst can cause serious consequences. Throughout history, Anatolia was exposed to famine disasters, particularly due to the lack of precipitation and grasshopper infestation. In fact, legends and important famines that became subjects to epics have brought the phenomenon of migration. Human migration is realized by factors such as religion, culture, economy, war, terror and disaster. Generally, migrations are caused by searching for food in the past. drought and the increased famine with the acceleration of climate change. In this study, the concept of famine disaster, its types and the measures that can be taken against it are discussed along with the risk management.

Anahtar Kelimeler

Famine Disaster, Drought, Disaster Management, Anatolian Famine

Anadolu’da İklime Bağlı Kıtlık Afeti ve Risk Yönetimi

Öz

Afet, ekonomik ve sosyal kayıplara neden olan, sosyal hayatı kesintiye uğratan ve ani olarak gelişen ve yerel kapasite ile üstesinden gelinemeyen olaylar olarak tanımlanır. Doğa kaynaklı ya da insan/teknoloji kaynaklı afetler aynı zamanda yavaş gelişen ve ani gelişen afetler olarak da sınıflandırılmaktadır. İklim değişiklikleri, kuraklık, çölleşme ve bu süreçlere bağlı olarak gelişen kıtlık afeti de yavaş gelişen afetler sınıfında değerlendirilebilir. Dünya coğrafyasının birçok bölümünde insanoğlunun varoluşundan bu yana yaşanan kıtlık afeti dönem dönem Anadolu topraklarında da etkili olmuştur. Kıtlık, uzun süre yiyecek yetersizliğinin bir sonucu olarak ortaya çıkar. Yağışların azlığı ile su kaynakları azalmaya başlar ve kuraklığın etkisi artmaya başlar. Kıtlık, açlık ve susuzluk ciddi sonuçlara neden olabilir. Anadolu tarihi dönemler boyunca, özellikle yağışların azlığı ve çekirge istilaları nedeniyle kıtlık afetine maruz kalmıştır. Hatta efsaneler, destanlara konu olan önemli kıtlıklar göç olgusunu da beraberinde getirmiştir. İnsan göçü, din, kültür, ekonomi, savaş, terör ve afet gibi faktörlerle gerçekleşmektedir. Genellikle bu göçler zorunlu nedenlerle ortaya çıkmış, yiyecek bulma arayışından ya da diğer türden afetlerden kaynaklanmıştır. Kuraklık ve buna bağlı oluşan kıtlık iklim değişikliklerinin hızlanması ile artış göstermektedir. Bu alışmada kıtlık afeti kavramı, türleri, tarihte yaşanan kıtlık olayları anlatılmış ve kıtlık afetine karşı alınabilecek önlemler ve risk yönetimi tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kıtlık Afeti, Kuraklık, Afet Yönetimi, Anadoluda Kıtlık

Kaynakça

• Altındaş, T. E. (2018). 19. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Yaşanan Kuraklığın Ankara’ya Yansıması, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Yıl 16, Bahar 2018 Sayı 24 Ss. 1-13.
• Aybar, M. (2017). Osmanlı Devletinde Kıtlık ve İç Göç: 1870-1900 Arası İç Anadolu Örneği, Mavi Atlas, 5(2)/2017: 474-488.
• Baygıner, A. N. (2013). 20.Yüzyıl Savaşlarının Sosyal Yaşantıya ve Kıyafetlere Yansımaları, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tekstil ve Moda Tasarımı Anasanat Dalı Tekstil ve Moda Tasarımı Sanat Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Beşirli, H. (2017). Yemek Sosyolojisi: Yiyeceklere ve Mutfağa Sosyolojik Bakış. Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Canşen, E. (2011). Sovyetler Birliği’nden Rusya Federasyonu’na Doğru Değişimin Yan Etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2011(24), 79-111.
• Demir, A. ve Aktaş, E. (2008). Gümüşhane Sancağı’nda Doğal Afetler (1888–1910), Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, (24): 21-54.
• Demirtaş, M. XVI. Yüzyılda Meydana Gelen Tabii Afetlerin İstanbul’un Sosyal Ve Ekonomik Hayatına Etkilerine Dair Bazı Misaller. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2).
• Fernández-Giménez, M. E., Batkhishig, B., Batbuyan, B., & Ulambayar, T. (2015). Lessons from the dzud: Community-based rangeland management increases the adaptive capacity of Mongolian herders to winter disasters. World Development, 68, 48-65.
• Food and Agriculture Organization of the Unit ed Nations, 2005. Global Information and Early warning system. 24 sub-Saharan Afric an countries face food emergencies. Africa Report, Rome. - Quigley, V., 2004. ‘Chaos Organization and Disaster Management’. Journal of Homeland Security and Emergency Management , 1(3): 3 - 6.
• Goody, J. (2013). Yemek, Mutfak ve Sınıf, Karşılaştırmalı Sosyoloji Çalışması, Çev: Müge Günay Güran, İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Gökgöz, G. (2010). 2. Dünya Savaşı Yıllarında İzmir’de Gıda Ticareti ve Yaşanan Bunalım, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Gökşenli, E. Y. İç Savaş ve Savaş Sonrası İspanyası'nın İlk Döneminde Toplumsal Değişim. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(26), 145-170.Gürsoy, D. (1995). Yemek ve yemekçiliğin evrimi. Kurtiş Matbaacılık.
• IPCC (2012). Managing the risk of extrem events anad disasters to advence climate change adaptation. IPCC Special Report.
• İnci, İ. (2013). İkinci Dünya Savaşı Yılların Türkiye’de Tek Parti Hükümetlerinin İaşe Politikaları, , Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi,(50), 271-290.
• Kadıoğlu, M. (2012). Türkiye’de İklim Değişikliği Risk Yönetimi. Türkiye’nin İklim Değişikliği II. Ulusal Bildiriminin Hazırlanması Projesi Yayını, 172.
• Kalemli, H., & Erdem, U. (2011). II. Dünya Savaşı Sırasında Türkiye’nin Yunanistan’a Kurtuluş ve Dumlupınar Vapurları İle Gönderdiği İnsani Yardımlar. AÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 46, 205-236.
• Karademir, Z. (2013). Osmanlı İmparatorluğu’nda Darlık Ekonomisi ve Kıtlıklar (1560- 1660). Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı/Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Kaya, M. (2018). I. Dünya Savaşı’nda Eynesil Yöresinde Rus İşgalinin Anılara Yansımaları, Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Volume 2 Issue 3, November 2018, 47-68.
• Mengirkaon, S. (2017). Osmanlı’da Sosyal Devlet ve Kriz Yönetimi: 19. Yüzyıl Diyarbakır’ında Kıtlık, Kadim Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 1, S. 2, 139-155.
• Merdol, T. K. ve Merdol, A. (2012). Küreselleşmenin Beslenme Biçimine Etkilerinin Tarihsel Gelişim Bakış Açısı İle Değerlendirilmesi, Ed: Türkan Kutluay Merdol, Beslenme Antropolojisi-I, Ankara: Hatipoğlu Basım ve Yayım.
• Montanari, M. (2018). Kıtlık ve Bolluk, (Çev: Mesut Önen ve Biranda Hinginar Çoban), Ankara: Nika Yayınevi.
• Muşmal, H. (2008). XX. Yüzyılın Baslarında Beyşehir Gölü ve 1910–1911 Yılları Büyük Taşkın Hadiseleri, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, sayı 23: 219-262.
• Nişancı, A. (1987). Türkiye'nin Kurak ve Nemli Sahaları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 59-66.
• Obuz, Ö. (2017). Cumhuriyet Döneminde Çetin Bir Mücadele: Çekirge İle “Savaş”. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic, Volume 12/1, P. 177-190.
• Onaran, B. (2016). Mutfaktarih, Yemeğin Politik Serüvenleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özkurt, E. (2009). İkinci Dünya Savaşı Döneminde Tarım Politikası, Yeditepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Özger, Y. (2008). “XIX. Yüzyıl Sonlarında Meydana Gelen Bir Kuraklık ve Kıtlık Hadisesi İle Bunun Sosyo-Ekonomik Sonuçları”, Karadeniz Araştırmaları Dergisi, Sayı: 19, s.87-96.
• Öztürk, Erdoğan (2004) İkinci Dünya Savaşı Yıllarında İzmir’de Beslenme Sorunu ve Karaborsacılık, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir
• Öztürk, İbrahim Mert (2013). İkinci Dünya Savaşı Türkiye’sinde Olağanüstü Ekonomik Kararlar: Milli Korunma Kanunu ve Varlık Vergisi, Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt: 32, Sayı: 54, Sayfa: 135-166.
• Sarıköse, S. T. (2013). XIX. Yüzyılda Çukurova’da Doğal Afetler ve Salgın Hastalıklar, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Standage, T. (2016). İnsanlığın Yeme Tarihi. Maya Kitap, İstanbul.
• Subaşı, Ömer (2015) XI. Yüzyılda Anadolu’da Meydana Gelen Doğal Afetler, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 54, 505-535.
• Taşdöner, K. (2012). Eski Çağ’da Anadolu’nun Siyasi ve Demografik Yapısını Değiştiren Kitlesel Göçler. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Sayı: 13, ss. 85-103
• Tekin, S. (2015). 19. Yüzyılın Sonu 20. Yüzyılın Başlarında Batı Anadolu’da Yaşanan Kuraklık Olayları, International Journal Of Social Science, Number: 33, 329-341.
• Turna, N. (2011). İstanbul’un Veba İle İmtihanı:1811- 1812 Veba Salgını Bağlamında Toplum ve Ekonomi, Studies Of The Ottoman Demain, cilt 1, sayı 1, 1-36.
• URL-1, Ulusal Kuraklık Yönetimi Strateji Belgesi ve Eylem Planı 2017-2023 (Son Erişim: 10.03.2019)https://www.tarimorman.gov.tr/SYGM/Belgeler/Ulusal%20Kurakl%C4%B1k%20Y%C3%B6netimi%20Strateji%20Belgesi%20ve%20Eylem%20Plan%C4%B1/Ulusal%20Kurakl%C4%B1k%20Y%C3%B6netimi%20Strateji%20Belgesi%20ve%20Eylem%20Plan%C4%B1.pdf
• URL-2, Https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/kuraklik-analizi.aspx (Son Erişim: 10.03.2019)
• URL-3, Afet Yönetiminde Etkinlik T.C. Kalkınma Bakanlığı Özel İhtisas Komisyonu Raporu (2014). (Son Erişim: 10.03.2019)http://www.cka.org.tr/dosyalar/Ozel%20Ihtisas%20Komisyonu%20Raporlar%C4%B1/Afet%20y%C3%B6netiminde%20etkinlik%20%C3%B6ik%20raporu.pdf
• Utkugün, C. (2016). İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye’den Yunanistan’a Yapılan İnsani Yardım Faaliyetleri, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: 18, Sayı: 2, Aralık 2016, 199-219.
• Ünlü, M. (2012). XIX. Yüzyıl Sonlarında Çarşamba’da Kuraklık, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, Yıl 6, (12) 125-132.
• Ürekli, F. (2010). Osmanlı Döneminde İstanbul’da Meydana Gelen Âfetlere İlişkin Literatür, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 8, Sayı 16, 101-130.
• Yağcı, B. (2007). İklim Değişikliği ve Kuraklık Analizi. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü.
• Yıldırım, M. A. (2014). Birinci Dünya Savaşı Yıllarında Osmanlı Devleti’nin Beşinci Düşmanı: Çekirgeler. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 13 (4):1017-1042.
• Yılmaz, F. B. U. (2010). 20. Yüzyılda Savaşların Uzun Dalgalar ve Sınai Çevrelerdeki Etkileri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.