Anthropological Evaluation of Pathologies Determined on Infants and Children Skeletons from Aedilicus Church in Pisidia Antiocheia

Yıl 2019, , 90 - 106, 15.06.2019

N. Damla Yılmaz Usta

https://doi.org/10.33613/antropolojidergisi.550918

Cited By: 1

Öz

At the 2015 excavations in the Aedilicus Church in Antiocheia ancient city, five tombs were found in the main nave of the church. From three of the tombs dated to the 6th and 10th centuries AD, two infant and one child skeleton were found. In this study, the aim was to determine the physiological pressures on lives of the two infants and a child, and to understand the factors affecting their health and thus their growth. For this purpose, the age of death was determined according to the teeth eruption stages of children. According to anthropological studies, one of the infants is about nine months old, the other one is about 18 months old and the child is about six years old. The findings on the skull, face and long bones of the infant indicate scurvy, which is diagnosed as a consequence of vitamin C deficiency. It is thought that porotic hyperostosis on the cranial bones of the 18-months-old other infant can be related to iron deficiency anemia. It has been suggested that the level 1 and 2 wear of deciduous teeth of the infant indicate that this individual may have been fed with additional food for some time. On the other hand, lesions on the body bones of the six-year-old child indicate that it had probably a disability due to cerebral palsy (CP). All the infants
and children were found to have retarded growth in their long bones. When evaluated in general, results exhibit adverse effects associated with sociocultural patterns and environmental conditions such as probable malnutrition and poor maternal care, although they do not give any definite data about the causes of death of two infants and a child in the Aedilicus Church.

Anahtar Kelimeler

Vitamin C deficiency, iron deficiency anemia, long bone growth, cerebral palsy, Middle Byzantine

Pisidia Antiokheia Aedilicus Kilisesi’nden Bebek ve Çocuk İskeletlerinde Saptanan Patolojilerin Antropolojik Açıdan Değerlendirilmesi

Öz

Pisidia Antiokheia antik kentindeki Aedilicus Kilisesi’nde 2015 yılında yapılan kazılarda kilisenin ana nefinde 5 mezar açığa çıkarılmıştır. MS 6. – 10. yüzyıllar aralığına tarihlendirilen mezarlardan üçü; iki bebek ve bir çocuğa aittir. Söz konusu mezarlardan bebek ve çocuk iskeletleri üzerinde yürütülen bu çalışmada, dişlerde ve iskelette gözlemlenebilen patolojilerden yola çıkılarak onların yaşamlarında maruz kaldıkları fizyolojik baskıların belirlenmesi, sağlıklarına ve dolayısıyla büyümelerine etki eden etmenlerin anlaşılması amaçlanmıştır. Bu amaçla bebeklerin ve çocuğun diş sürme aşamalarına göre ölüm yaşları belirlenmiş, uzun kemiklerinin diyafiz ölçüleri alınmış, diş ve iskeletlerindeki patolojik bulguları tespit edilmiştir. Antropolojik incelemelere göre bebeklerden biri (Güney Mezarı 1) yaklaşık 9 aylık, diğeri (Mezar 4) yaklaşık 18 aylık, çocuk (Mezar 1) ise yaklaşık 6 yaşındadır. Dokuz aylık olan bebeğin (GM1) kafatası, yüz ve uzun kemiklerindeki bulgular, C vitamini eksikliği olarak tanılanan iskorbüt hastalığını işaret etmektedir. On sekiz aylık olandiğer bebeğin (Mezar 4) incelenebilen kafatası kemiklerindeki porotik hiperostosis demir eksikliği anemisiyle ilişkilendirilmiştir. Sözü geçen bebeğin, süt dişlerinin 1 ve 2 ölçeklerinde aşınması bir süredir ek gıdalarla beslendiğini düşündürmektedir. Diğer yandan 6 yaşındaki çocuğun (Mezar 1) vücut kemiklerindeki anomaliler yaşamında muhtemelen Serebral palsiden (SP) kaynaklanan bir engeli olduğunu işaret etmektedir. Bebek ve çocukların hepsinde uzun kemiklerinin büyümesinde gerilik tespit edilmiştir. Genel olarak değerlendirildiğinde bulgular; Aedilicus Kilisesi’ndeki bebeklerin, çocukların ölümlerine yol açan nedenler hakkında kesin sonuçlar sağlamasa da muhtemelen kötü beslenme, yetersiz anne bakımı gibi sosyokültürel örüntülerin ve ilişkili çevresel koşulların olumsuz etkilerini sergilemektedir.

Anahtar Kelimeler

C vitamini eksikliği, demir eksikliği anemisi, uzun kemik büyümesi, Serebral palsi (SP), Orta Bizans

Kaynakça

• Acsadi, G.Y., Nemeski, J. (1970). History of Human Life Span and Mortality, Budapest: Academia Kiado.Akın, A., Ersoy, K. (2012). 2015’e Doğru Nüfus Bilim ve Yönetim: Sağlık Sistemine Bakış, TÜSİAD-T/2012-11/533.Alpaslan-Roodenberg, S. (2008). The Early Bronze Age Human Remains, J. Roodenberg ve S. Alpaslan-Roodenberg (Ed.) içinde, Life and Death in a Prehistoric Settlement in Northwest Anatolia: The Ilıpınar Excavations Vol III (s. 347-360). Nederlands: Institute Voor Her Nabije Oosten.Angel, J.L. (1972). Ecology and population in the Eastern Mediterranean, World Archaeology, 4 (1): 88-105.Angel, J.L. (1975). Paleoecology, Paleodemography and Health, S.Polgar (Ed.) içinde, Population, ecology and social evolation (s.167-190), Chicago: The Hague Adine.Angel, J.L. (1984). Health as a crucial factor in the changes from hunting to developed farming in the eastern Mediterranean, M.N. Cohen ve G.J. Armelagos (Ed.) içinde, Paleopathology at the Origins of Agriculture (s.51-74), Michigan Universiy: Academic Press.Arnold, A.S., Delp, S.L. (2001). Rotational moment arms of the medial hamstrings and adductors vary with femoral geometry and limb position: implications for the treatment of internally rotated gait. J Biomech, 34: 437 – 447.Aufderheide, A.C., Rodriguez-Martin, C. (1998). The Cambridge Encyclopedia of Human Paleopathology, Cambridge University.Berk, A.T., Öztürk, A.T., Yaman, A. (2010). Ocular disorders in children with cerebral palsy, Turk J Ophthalmol, 40: 209-216.Blom, D.E., Buikstra, J.E., Keng, L., Tomczak, P.D., Shoreman, E., Stevens-Tittle, D. (2005). Anemia and childhood mortality: Latitudinal patterning along the coast of pre-Columbian Peru, American Journal of Physical Anthropology, 127: 152-169.Bobroff, E.D., Chambers, H.G., Sartoris, D.J., Wyatt, M.P., Sutherland, D.H. (1999). Femoral anteversion and neck-shaft angle in children with cerebral palsy, Clin Orthop Relat Res, 364: 194-204.Bourne, G.H. (1942). Vitamin C and repair of injured tissues, Lancet 240: 661 – 664.Brickley, M., Ives, R. (2008). The Bioarchaeology of Metabolic Bone Disease. Amsterdam: Elsevier/ Academic Press.Buikstra, J. E., Ubelaker, D. H. (1994). Standards for Data Collection from Human Skeletal Remains. Research Series, no. 44. Arkansas Archeological Survey, Fayetteville.Büyükkarakaya, M. (2017). Tepecik-Çiftlik Neolitik Topluluğunun Demografik Özellikleri, Folklor/Edebiyat, 23 (92): 79-98.Caussinus, H., Courgeau, D. (2010). Estimer l'âge sans le mesurer en paléodémographie, Population, 65 (1): 117-144.Chamberlain, A.T. (2006). Demography in Archaeology. Cambridge: University Press.Cheung, E., Mutahar, R., Assefa, F., Ververs, M., Nasiri, M.S., Borrel, A., Salama, P. (2003). An epidemic of scurvy in Afghanistan: Assessment and response, Food and Nutrition Bulletin, 24: 247-255.Clark, N.G., Sheard, N.F., Kelleher, J.F. (1992). Treatment of iron-deficiency anemia complicated by scurvy and folic acid deficiency, Nutrition Review, 50: 134 – 137.Cohen, M.N., Armelagos, G. (1984). Paleopathology at the origins of agriculture, New York: Academic Press.Davidson, W.D. (1953). A brief history of infant feeding, J. Pediatr., 43: 74-87.Debnath, M., Konar, S., Kundu, P., Debnath, M. (2016). Study of Femoral Neck Anteversion and its Correlations in Bengali Population, International Journal of Anatomy, Radiology and Surgery, 5 (1): 1-5.Doni, N.Y., Zeyrek, F.Z., Şimşek, Z., Zeyrek, D. (2014). Çocuklarda Bağırsak Parazitlerinin Anemiye Etkisi, Türkiye Parazitol Dergisi, 38: 85-90.Dormans, J., Susman, M., Özaras, N., Yalçın, S. (2000). Cerebral Palsy: Treatment and Rehabilitation, İstanbul: Mas Matbaacılık.Dupras, T.L., Schwarcz, H.P., Fairgrieve, S.I. (2001). Infant feeding and weaning practices in Roman Egypt, Am. J. Phys. Anthropol., 115: 204-212.Duyar, İ (1995). Ankara’da yaşayan çocukların bazı antropometrik ölçülerinde 1950-1986 yılları arasında gözlenen değişimler. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 12: 1-12.Duyar, İ. (1997). Okul Çağı Çocuklarında Bedenin Üst ve Alt Kısımlarının Büyümesi II- Alt Taraf Uzunluğu ve Allometrik Büyüme. Beslenme ve Diyet Dergisi, 26 (2): 31-35.Duyar, İ., Atamtürk, D., Abufaur, B., Özener, E.B. (2017). Sinop Balatlar Kilisesi Kazısından Çıkartılan İskelet ve Mezarlar (MS 12-13’üncü Yüzyıllar), Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 32: 119-132.Duyar, İ., Özener, B. (2003). Çocuk İşçiler: Çarpık Gelişen Bedenler, Ankara: Ütopya Yayınevi.Eastman, N. J., DeLeon, M. (1955). The etiology of cerebral palsy, American Journal of Obstetrics and Gynecology, 69 (5): 950-961.Erdal, Ö.D. (2017). Köşk höyük Ortaçağ topluluğunda bebek ve çocuk ölümlülüğü, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 60: 88-103.Erdal, Ö.D. ve Özbek, M. (2010). Değirmentepe (Malatya) Çocuk İskeletlerinin Antropolojik Analizi, Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 25: 279-293.Erdal, Y.S. (2000). Eski Anadolu toplumlarında çocuk sağlığı ve hastalıkları. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 43: 5-19.Erdal, Y.S. (2003). Büyük Saray-Eski Cezaevi Çevresi Kazılarında Gün Işığına Çıkarılan İnsan İskelet Kalıntılarının Antropolojik Analizi. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 18: 15-30.Erdal, Y.S. (2004). Kovuklukaya (Boyabat, Sinop) İnsanlarının Sağlık Yapısı ve Yaşam Biçimleriyle İlişkisi, Anadolu Araştırmaları, XVI: 169-176.Erdal, Y.S. (2011). Tasmasor Yakınçağ Nekropolü ve İskeletlerinin Antropolojik Açıdan Değerlendirilmesi, S.Y. Şenyurt içinde, Tasmasor (s. 329-458), Ankara: Bilgin Yayınları.Erdal, Y.S., Duyar, İ. (1998). Bazı Eski Anadolu Toplumlarında Uzun Kemik Büyümesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 41: 241-254.Erdal, Y.S., Uysal, G. (1994). İznik çocuklarında görülen bir patoloji: Harris çizgileri. Humana, Bozkurt Güvenç’e Armağan, Kültür Bakanlığı Yayını: 227-245. Eriman, E.O., Icagasioglu, A., Demirhan, E., Kolukisa, S., Aras, H. ve Haliloglu, S. (2009), Demographic data and clinical characteristics of 202 cerebral palsy cases, Turkish Journal of Physical Medicine and Rehabilitation, 94+. Academic OneFile, http://go.galegroup.com/ps/anonymous?id=GALE%7CA209407710&sid=googleScholar&v=2.1&it=r&linkaccess=fulltext&issn=13020234&p=AONE&sw=w&authCount=1&isAnonymousEntry=trueAccessed 14 Mar. 2017.Eroğlu, S. (2012). Re-evaluation of W.M. Ramsay’s “Works Of Pisidian Antioch” within the Context of Archive Documents, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25: 125-138.Eryurt, M.A., Koç, İ. (2009). Yoksulluk ve çocuk ölümlülüğü: Hanehalkı refah düzeyinin çocuk ölümlülüğü üzerindeki etkisi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 52: 113-121.Fain, O. (2005). Musculoskeletal manifestations of scurvy, Joint Bone Spine, 72: 124 – 128.Fildes, V.A. (1986). Breasts, Bottles, and Babies: A History of Infant Feeding, Edinburgh: Edinburgh University Press. Flett, P.J. (2003). Rehabilitation of spasticity and related problems in childhood cerebral palsy, J Pediatr Child Health, 39: 6-14.Franz-Odendaal, T.A., Lee-Thorp, J.A., Chinsamy, A. (2003). Insights from stable light isotopes on enamel defects and weaning in Pliocene herbivores, J. Biosci. 28 (6): 765-73.Gözlük Kırmızıoğlu, P. (2005). Karagündüz Toplumunun Paleodemografik Açıdan İncelenmesi, Antropoloji Dergisi, 20: 75-106.Gözlük Kırmızıoğlu, P. ve Sevim Erol, A. (2017). The Skeletons of Saint Mercurius, SSSjournal, 3 (5): 859-872.Greulich, W.W. (1957). A comparison of the physical growth and development of American-born and native Japanese children. American Journal of Physical Anthropology, 15, 489-515.Gross, R., Landfried, B., Herman, S. (1996). Height and weight as a reflection of the nutritional situation of school-aged children working and living in the streets of Jakarta, Social Science and Medicine, 43: 453-458.Güleç, E., Duyar, İ. ve Sevim, A. (1992). Eski Anadolu Toplumlarında Büyüme (II): Dilkaya Orta Çağ Popülasyonunda Uzun Kemik Büyümesi, Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 8: 227-241.Güven, A., Deda, G., Karagöl, U., Uysal, S. (1999). Serebral Palsi: 61 Olgunun Değerlendirilmesi (Cerebral Palsy), Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 52 (1): 13-17.Harris, R.J. (2004). Nutrition in the 21st century: what is going wrong, Arch Dis Child, 89: 154-158.Hillson S. (1990). Teeth, New York: Cambridge University Press.Hillson, S. (1996). Dental Anthropology, Cambridge: Cambridge University Press. Jaffe, H.L. (1972). Metabolic degenerative and infl ammatory diseases of bones and joints, Philidelphia: Lea & Febiger.Johnson, E.S. (1958). Early Christianity in Asia Minor, Journal of Biblical Literature, 77 (1): 1-17.Kingsley, P., Olmsted, K. (1948). A study to determinet heangle of anteversion of the neck of the femur, Journal of Bone and Joint Surgery, 30 (3): 745-751.Koman, L.A., Smith, B.P., Shilt, J.S. (2004). Cerebral palsy, Lancet, 363: 1619-1631.Lacruz, R.S., Ramirez Rozzi, F., Bromage, T.G. (2005). Dental enamel hypoplasia, age at death, and weaning in the Taung child, South African, Journal of Science, 101: 567-569.Lannotti L.L., Tielsch, J.M., Black, M.M., Black, R.E. (2006). Iron supplementation in early childhood: health benefits and risks, Am J Clin Nutr, 84: 1261-1276.Larsen, C.S., Hillson, S.W., Boz, B., Pilloud, M.A., Sadvari, J.W., Agarwal, S.C., Glencross, B., Beauchesne, P., Pearson, J., Ruff, C.B., Garofalo, E.M., Hager, L.D., Haddow, S.D. and Knüsel, C.J. (2015). Bioarchaeology of Neolithic Çatalhöyük: Lives and lifestyles of an early farming society in transition. Journal of World History, 28: 27-68.Levick, B.M. (1967).Roman Colonies in Southern Asia Minor, Oxford.Lukacs, J.R. (1989). Dental paleopathology: methods for reconstructing dietary patterns, M.Y. Iscan ve K.A.R. Kennedy (Ed.) içinde, Reconstructing of Life From The Skeleton (s. 261-286), New York: Alan Liss.Maresh, M.M. (1955). Linear growth of long bones of extremities from infancy through adolescence. Am J Dis Child., 89: 725-742.Mays, S. (2014). The Palaeopathology of Scurvy in Europe, International Journal of Paleopathology, 5: 55-62.Mays, S., Gowland, R. Halcrow, S., Murphy, E. (2017). Child Bioarchaeology: Perspectives on the Past 10 Years, Childhood on the Past, 10 (1): 38-56.Miller, F. (2005). Cerebral Palsy, Springer Science Business Media, Inc.Moggi-Cecchi, J., Pacciani, E., Pinto-Cisternas, J. (1994). Enamel hypoplasia and age at weaning in 19th-century Florence, Italy, Am J Phys Anthropol, 93 (3): 299-306.Morris, C. (2007). Definition and classification of cerebral palsy: a historical perspective, Dev MED, Child Neurol Suppl, 109: 3-7.Nelson, K.B., Grether, J.K. (1999). Causes of cerebral palsy, Curr. Op. In Pediatr, 11: 487-491.Neustupný, E. (2004). Prehistoric Demography, Exploratory Workshop on “Archaeology and Genetics”, Toulouse.Okyay, P., Atasoylu, G., Meteoğlu, D., Demiröz, H., Çobanoğlu, M., Beşer, E. (2006). Aydın İlinde 2004 Yılı Bebek Ölümleri Ve Ölü Doğumlar: Bildirim Sorunları, Tanımlayıcı Özellikleri Ve Nedenleri, ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 7 (2): 3 – 12.Ortner, D. (2003). Identification of Pathological Conditions in Human Skeletal Remains, San Diego: Academic Press.Ortner, D., Ericksen, M. (1997), Bone changes in the human skull probably resulting from scurvy in infancy and childhood, International Journal of Osteoarchaeology, 7: 212-220.Ortner, D., Kimmerle, E., Diez, M. (1999). Probable evidence of scurvy in subadults from archaeological sites in Peru. American Journal of Physical Anthropology, 108: 321 – 331.Ortner, D., Butler, W., Cafarella, J., Milligan, L. (2001). Evidence of probable scurvy in subadults from archaeological sites in North America, American Journal of Physical Anthropology, 108: 321-331.Oxenham, M.F., Cavill, I. (2010). Porotic hyperostosis and cribra orbitalia: the erythropoietic response to iron-deficiency anaemia, Anthropological Science, 118 (3): 199-200.Özarslan, Ü., Güneyli, U. (1983). Antalya sanayi bölgesinde çalışan çırakların enerji harcamaları, beslenme ve sağlık durumları üzerine bir araştırma, Beslenme ve Diyet Dergisi, 12: 57-66.Özbek, M. (1987). Çayönü İnsanlarında Diş ve Dişeti Hastalıkları, Araştırma Sonuçları Toplantısı, V (II): 367-395.Özbek, M. (1998). Human skeletal remains from Aşıklı, A Neolithic village near Aksaray, Turkey, G. Arsebük, M.J. Mellink ve W. Schirmer (Ed.) içinde, Light on the Black Hill (s. 567-579), İstanbul: Ege Yayınları. Özbek, M. ve Erdal, Ö.D. (2006). Anadolu’nun bazı Neolitik ve Kalkolitik topluluklarında bebek ölümleri ve olası nedenleri, Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi, 6: 41-52.Özdemir, K., Erdal, Y.S. ve Büyükkarakaya, A.M. (2010). İkiztepe Çocuklarında Beslenme ve Büyüme, Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 25: 375-398.Özhanlı, M. (2009a). Pisidia Antiocheia’sı Kazıları 2008, Anmed, 7: 70-74.Özhanlı, M. (2009b). Pisidia Antiokheiası’nın Ticari Mekanları, 3. Ulusal Mimarlık ve Taş Sempozyumu: Geçmişten Geleceğe Ticaret Yapılarında Taş (s. 45-50), Antalya: Mimarlar Odası Antalya Şubesi Yayınları.Özhanlı, M. (2013). Pisidia Antiocheia Özelinde Roma Dönemi Kent Planlaması, Pisidia Araştırmaları I Sempozyum Bildiri Kitabı (s. 155-176).Özhanlı, M. (2015). Pisidia Antiokheia Kazısı 2014, Anmed, 13: 1-7.Pangan, A.L., Robinson, D. (2001). Hemarthrosis as initial presentation of scurvy, Journal of Rheumatology, 28: 1923-1925.Panteliadis, C.P., Hagel,C., Karch, D., Heinemann, K. (2015). Cerebral Palsy: A Lifelong Challenge Asks for Early Intervention, The Open Neurology Journal, 9: 45-52.Pimentel, L. (2003). Scurvy: Historical review and current diagnostic approach. American Journal of Emergency Medicine, 21: 328 – 332.Pinhasi, R., Mays, S. (2008). Advances in Human Palaeopathology, Wiley, Chichester.Radbill, S.X. (1981). Infant feeding through the ages, Clin. Pediatr., 20: 10: 613-621.Ratanachu-Ek, S., Sukswai, P., Jeerathanyasakun, Y., Wongtapradit, L. (2003). Scurvy in pediatric patients: A review of 28 cases, Journal of Medical Association of Thailand 86 (Supplement 3): S734-S740.Reddihough, D.S., Collins, K.J. (2003). The epidemiology and causes of cerebral palsy, Australian Journal of Physiotherapy, 49: 7-152.Rethlefsen, S.A., Healy, B.S., Wren, T.A. (2006). Causes of Intoeing gait in children with cerebral palsy, J Bone Joint Surg Am, 88: 2175–2180.Sankar, C., Mundkur,N. (2005). Cerebralpalsy – definition, classification, etiology and early diagnosis, Indian J Pediatr, 72 (10): 865-868.Schultz, M. (1989a). Der Gesundheitszustand der frühbronzzezeitlichen Bevölkerung vom İkiztepe-I. Kinderskelete, Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 4: 115-118.Schultz, M. (1989b). Der Gesundheitszustand der frühmittelalterlichen Bevölkerung von Boğazkale/Hattuşa. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 4: 111-114.Schultz, M. (1989c). Osteologische Untersuchungen an den spatmittelalterlichen Skeleton von Pergamon-ein vorlaufiger Bericht. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 4: 119-120.Schultz, M., Carli-Thiele, P., Schmidt-Schultz, T.H., Kierdorf, U., Kierdorf, H., Teegen, W.-R., Kreutz, K. (1998). Enamel Hypoplasias in Archaeological Skeletal Remains, K.W. Alt, F.W. Rösing & M. Teschler-Nicola (Ed.) içinde, Dental Anthropology: Fundamentals, Limits, and Prospects (s. 293-312), Austria: SpringerVerlag/Wien.Scott, R.M., Halcrow, S.E. (2017). Investigating weaning using dental microwear analysis: A review, Journal of Archaeological Sciences Reports, 11: 1-11.Sevim. A. (1993). Elazığ/Tepecik Ortaçağ İskeletlerinin Paleodemografik Açıdan Değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.Sevim, A. (1997). Eski Anadolu Toplumlarında görülen Paleopatolojik bir Doku Bozukluğu: Porotic Hyperostosis. Antropoloji, 13: 229-244. Shefelbine, S.J., Carter, D.R. (2004). Mechanobiological predictions of femoral anteversion in cerebral palsy, Ann. Biomed. Eng. 32, (2): 297-305.Shields, J.R., Schifrin, B.S. (1988). Perinatal Antecedents of Cerebral Palsy, Obstetrics & Gynecology, 71 (6): 899-905.Signoli, M., Séguy, I., Biraben, J.-N., Dutour, O. (2002). Paleodemography and Historical Demography in the Context of an Epidemic: Plague in Provence in the Eighteenth Century, Population Année, 57 (6): 829-854.Singh, M.B., Haldiya, K.R., Yadav, S.P., Lakshminarayana, J., Mathur, M.L., Sqachdeva, R., Beniwal, V.K. (1996). Nutritional status of school age children of salt-workers in Rajasthan, Indian Journal of Medical Research, 103: 304-309.Sloan, B., Kulwin, D.R., Kersten, R.C. (1999), Scurvy causing bilateral orbital hemorrhage, Archives of Ophthalmology, 117: 842-843.Srimathi, T., Muthukumar, T., Anandarani, V. S., Sembian, U., Subramanian, R. (2012). A Study on Femoral Neck Anteversion and Its Clinical Correlation, Journal of Clinical and Diagnostic Research, 6 (2): 155-158.Standring, S. (2008). Gray’s anatomy: the anatomical basis of clinical practice, Edinburgh, Churchill Livingsto-ne/Elsevier, 1360.Stanley, F.J. (1994). The aetiology of cerebral palsy, Early Hum Dev, 36:81-88.Stevenson, R.D., Roberts, C.D., Vogtle, L. (1995). The effects of non-nutritional factors on growth in cerebral palsy, Dev Med Child Neurol, 37: 124–130.Taşlıalan, M. (1991). Pisidia Antioch: The Journeys of St. Paul to Antioch, İstanbul: Theophilus Archeological Foundation.Tezcan, S. (1985). Türkiye'de Bebek ve Çocuk Ölümleri, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Yayını (No.85/26).TÜİK (2012). Türkiye İstatistik Yıllığı 2011, TÜİK Yayın No: 3665 ISSN 0082-691X Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu.Ubelaker, D.H. (1978). Human Skeletal Remains: Excavation, Analysis, Interpretation, Aldine Publishing Company.Uysal G. (1993). Oylum Höyük Erken Tunç Çağı Çocuklarının Paleodemografik ve Paleopatolojik Açıdan Analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.Uysal, G. (1995). Oylum Höyük Çocuklarının Paleopatolojik Açıdan Analizi, H.Ü. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 12: 187-206.Uysal, G. (1999). Tibialarda Fizyolojik Stres Göstergeleri Üzerine Epidemiyolojik Bir Araştırma, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.Uysal, G. (2012). “Ankara Popülasyonunda” Mine Hipoplazisi ve Boyuna Büyüme Arasındaki İlişki, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 29 (1): 273-292.Üstündağ, H. (2009). Kuşadası, Kadıkalesi/Anaia’da bulunan insan iskelet kalıntıları, Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 24: 209-228.Üstündağ, H. (2011). Genetik, Çevresel ve Kültürel Etmenlerin Işığında Anemi: Bazı Eski Anadolu Topluluklarından Örnekler, TUBA-AR, 14: 173-192.Vargha-Khadem, F., Isaacs, E., van der Werf, S., Robb, S., Wilson J. (1992). Development of intelligence and memory in children with hemiplegic cerebral palsy: The deleterious consequences of early seizures, Brain, 115: 315-29.Walker, P. L., Bathurst, R.R., Richman, R., Gjerdrum, T., Andrushko, V.A. (2009). The causes of porotic hyperostosis and cribra orbitalia: A reappraisal of the iron‐deficiency‐anemia hypothesis, Am J Phys Anthropol., 139 (2): 109-125.Weinberg, F. (1993). Infant feeding through the ages, Can. Fam. Physician., 39: 2016-2020.WHO. Anaemia prevention and control. Erişim adresi (08.04.2019): https://www.who.int/medical_devices/initiatives/anaemia_control/en/index.htmlWiddowson, E.M. (1991). Contemporary human diets and their relation to health and growth: Overview and conclusions, Phil. Trans Roy. Soc. Lond 334: 289-295.Yılmaz Usta, N.D., Yakut İpekoğlu, H., Yakut, Y., Özhanlı, M. (2018). Traces of Disability in Child's Skeleton and Sociocultural Effects in Pisidia Antiocheia (Yalvaç - Isparta / Turkey) in the Middle Byzantine Period, B.C. Tanrıtanır & S. Özer (Ed.) içinde, Academic Research in Social, Human and Administrative Sciences II (s.9-24), Ankara: Gece Kitaplığı.Yurdakök, K., İnce, O.T. (2009). Çocuklarda demir eksikliği anemisini önleme yaklaşımları, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 52: 224-231.Zalawadia, A., Ruparelia, S., Shah, S., Parekh, D., Patel, S., Rathod, S. P., Patel, S.V. (2010). Study Of Femoral Neck Anteversion Of Adult Dry Femora In Gujarat Region, NJIRM, 1(3): 7-11.Zarrinkalam, R., Russo, R. N., Gibson, C. S., van Essen, P., Peek, A. K., Haan, E. A. (2010). CP or not CP? A review of diagnoses in a cerebral palsy register, Pediatr. Neurol, 42: 177-80.