Paleolitik Dönem Anadolu Fosil İnsan Buluntuları

Yıl 2017, Sayı: 34, 19 - 30, 30.12.2017

Ahmet İhsan Aytek

https://doi.org/10.1501/antro_0000000345

Öz

İnsanın Afrika’dan çıkıp dünyaya yayılımı paleoantropolojinin en önemli konularından birisidir. Bu göçlerin ne zaman, hangi rotalar kullanılarak ve hangi insan türleri tarafından gerçekleştirildiği önemli sorular olarak karşımıza çıkmakta, bulunan her yeni fosil bu sorulara ait yeni cevapları ortaya koymaktadır. Anadolu, üç kıtanın arasında yer alması sebebiyle bu kıtalar için önemli bir köprü görevi görür. Coğrafi pozisyonuna rağmen, paleoantropolojik çalışmalar kısıtlı olduğu için fosil insan kalıntıları çok azdır. Fosil insan kalıntılarının çoğu erken dönem çalışmalarında bulunmakla beraber, son yıllarda yapılan yeni çalışma ve keşifler Anadolu’nun bu göçlerdeki önemini daha çok açığa çıkarmaktadır. Bu çalışma Anadolu’da bulunmuş ve Paleolitik döneme tarihlendirilmiş fosil insan kalıntıları hakkında yapılmış çalışmaların derlemesi olarak hazırlanmıştır

Anahtar Kelimeler

Anadolu, göç, Paleolitik dönem, insan fosilleri

Paleolithic Human Fossils from Anatolia

Öz

The timing and route of early human dispersals outside the African continent are among the most important issues in paleoanthropology. Several questions arise concerning both early and later dispersals: When did migration events happen? From which populations did these dispersing hominins stem? Which routes did they use? One of the likely dispersal corridors passes through Anatolia, which is situated between three continents and therefore can be seen as an important bridge among them. Despite its geographic position, paleoanthropological research in Anatolia has been limited, and the known fossil human record from this region is small. Although most of the known fossil human remains were found during early investigations, in the last decade new finds have further highlighted the importance of Anatolia in paleoanthropology. This article reviews the Paleolithic human fossil record from Anatolia

Anahtar Kelimeler

Anatolia, migration, Paleolithic, human fossils

Kaynakça

• Alçiçek, M. C. vd. (2016). “Homo erectus paleoenvironments in the early Pleistocene Denizli Basin, SW Anatolia”, Conference: Colloque Q10. AFEQ CNFINQUA Paléoclimats et environnements quaternaires, quoi de neuf sous le soleil?, At Bordeaux.
• Aytek, A. ve Harvati, K. (2016). “The Human Fossil Record from Turkey”, Paleoanthropology of the Balkans and Anatolia: Human evolution and its context, K. Harvati ve M. Roksandic (Ed.), Dordrecht: Springer, 79-91.
• Bostancı, E. (1959). “Research on the Mediterranean coast of Anatolia: A new Paleolithic site at Beldibi near Antalya, Anatolia”, Anadolu (Anatolia), 4, 129– 178.
• Bostancı, E. Y. (1963). “Human fossil remains in Beldibi and Belbaşı rock shelters on the Mediterranean coast of Anatolia”, Antropoloji, 1, 17–36.
• Bostancı, E. Y. (1971). “Kanal Mağarası‟nda Levalloise-Mousterian Seviyede Keşfedilen Bir Üst Süt Canine ile Alt Aurignacien Seviyede Bulunan Bir Mandibulae Molar Hakkında İnceleme”, Antropoloji, 5, 45–82.
• Bostancı, E. Y. (1973). “Homo sapiens çevlikiensis in the Canal and Big caves of Çevlik near Samandağ of the province of Antakya on the Mediterranean coast of Anatolia”, Antropoloji, 6, 29–56.
• Boulbes, N., Mayda, S., Titov, V. V., ve Alçiçek, M. C. (2014). “Les grands mammifères du Villafranchien supérieur des travertins du Bassin de Denizli (Sud-Ouest Anatolie, Turquie)”, L’Anthropologie, 118(1), 44–73.
• Chevalier, T., Özçelik, K., De Lumley, M.-A., Kösem, B., De Lumley, H., Yalçinkaya, I., ve Taşkiran, H. (2015). “The endostructural pattern of a Middle Pleistocene human femoral diaphysis from the Karain E site (Southern Anatolia, Turkey)”, American Journal of Physical Anthropology, 157, 648– 658.
• Dinçer, B. (2016). “The Lower Paleolithic in Turkey: Anatolia and hominin dispersals out of Africa”, Paleoanthropology of the Balkans and Anatolia: Human evolution and its context, K. Harvati ve M. Roksandic (Ed.), Dordrecht: Springer, 213-228.
• Grine, F. E., Jungers, W. L., Tobias, P. V., ve Pearson, O. M. (1995). “Fossil Homo femur from Berg Aukas, northern Namibia”, American Journal of Physical Anthropology, 97, 151–185.
• Güleç, E. (1994). “Akdeniz Bölgesi’nde Bulunan Üç Fosil Kafatası”, Belleten, 58(223), 531–552.
• Güleç, E., Özer, İ., Sağır, M., ve Kuhn, S. (2007). “Early Upper Paleolithic human dental remains from Üçağızlı Cave (Hatay, Turkey)”, American Journal Physical Anthropology, 132(S44), 122.
• Güleç, E., Kuhn, S. L., Stiner, M. C., Özer, İ., Sağır, M. ve Erkman, A. C. (2008). “2006-2007 Yılı Üçağızlı Mağarası Kazısı”, Kazı Sonuçları Toplantısı, 30(4), 233–242.
• Güleç, E., Özer, İ., Sağır, M., Baykara, İ ve Şahin, S. (2013). 2012 Yılı Üçağızlı Mağarası Kazısı. 35. Kazı Sonuçları Toplantısı, 2. Cilt, ss. 18-23 .
• Güleç, E., Özer, İ., Sağır, M., Açıkkol Yıldırım, A., Baykara, İ. ve Şahin, S. (2014). “2013 Yılı Üçağızlı Mağarası Kazısı”, Kazı Sonuçları Toplantısı, 36(2), 313- 324.
• Güleç, E., Özer, İ., Sağır, M., Baykara, İ ve Şahin, S. (2016). “2015 Yılı Üçağızlı Mağarası Kazısı” Kazı Sonuçları Toplantısı, 38(2), 359–370.
• Harvati, K., Panagopoulou, E., ve Runnels, C. (2009). “The paleoanthropology of Greece”, Evolutionary Anthropology, 18, 131–143.
• Harvati, K. (2016). “Paleoanthropology in Greece: Recent findings and interpretations”, Paleoanthropology of the Balkans and Anatolia: Human evolution and its context, K. Harvati & M. Roksandic (Ed.), Dordrecht: Springer, 3-14.
• Kappelman, J., Alçiçek, M. C., Kazancı, N., Schultz, M., Özkul, M., ve Şen, Ş. (2008). “Brief communication: First Homo erectus from Turkey and implications for migrations into temperate Eurasia”, American Journal of Physical Anthropology, 135(1), 110–116.
• Khatib, S., Rochette, P., Alçiçek, M. C., Lebatard, A. E., Demory, F., ve Saos, T. (2014). “Études stratigraphique, sédimentologique et paléomagnétique des travertins de Kocabaş, Bassin de Denizli, Anatolie, Turquie, contenant des restes fossiles quaternaires”, L’Anthropologie, 118(1), 16–33.
• Kuhn, S. L., Stiner, M. C., Güleç, E., Özer, İ., Yılmaz, H., Baykara, İ., ... , Suata- Alpaslan, F. (2009). “The early Upper Paleolithic occupations at Üçağızlı Cave (Hatay, Turkey)”, Journal of Human Evolution, 56, 87–113.
• Lebatard, A. E., Alçiçek, M. C., Rochette, P., Khatib, S., Vialet, A., Boulbes, N., ... , de Lumley, H. (2014). “Dating the Homo erectus bearing travertine from Kocabaş¸ (Denizli, Turkey) at at least 1.1 Ma”, Earth and Planetary Science Letters, 390, 8–18.
• Otte, M., Yalçınkaya, I., Kozlowski, J., Bar-Yosef, O., Bayon, I. L., ve Taşkıran, H. (1998). “Long-term technical evolution and human remains in the Anatolian Paleolithic”, Journal of Human Evolution, 34, 413–431.
• Rink, W. J., Schwarz, H. P., Grün, R., Yalçınkaya, I., Taşkıran, H. ve Otte, M., (1994). “E.S.R. dating of the last interglacial Mousterian at Karain Cave, Southern Turkey”, Journal of Archaeological Science, 21, 839–849.
• Roberts, C. A., Pfister, L., ve Mays, S. (2009). “Letter to the editor: Was tuberculosis present in Homo erectus in Turkey?” American Journal of Physical Anthropology, 139, 442–444.
• Roksandic, M. (2016). “The role of the Central Balkans in the peopling of Europe: The paleoanthropological evidence”, Paleoanthropology of the Balkans and Anatolia: Human evolution and its context, K. Harvati & M. Roksandic (Ed.), Dordrecht: Springer, 15-33.
• Strait, D. S., Orr, C. M., Hodgkins, J., Spassov, N., Gurova, M., Miller, C., (2016). “The human fossil record of Bulgaria, and the formulation of biogeographic hypotheses”, Paleoanthropology of the Balkans and Anatolia: Human evolution and its context, K. Harvati & M. Roksandic (Ed.), Dordrecht: Springer, 69-78.
• Şenyürek, M. (1949). “Türk Tarih Kurumu Adına Yapılan Karain Kazısında Bulunan İki Fosil Dişe Dair Kısa Ön Rapor”, Belleten, 52, 833–837.
• Şenyürek, M., & Bostancı, E. (1956). “The excavation of a cave near the village Mağracık in the Vilayet of the Hatay” Anatolia, 1, 81–83.
• Şenyürek, M., ve Bostancı, E. (1958). “Hatay Vilayetinde Prehistorya Araştırmaları”, Belleten, 86, 147–156.
• Taşkıran, H. (2002). “Karain Mağarası”, Arkeo Atlas, 1, 50.
• Vialet, A., Guipert, G., & Alçiçek, M. C. (2012). “Homo erectus found still further West: Reconstruction of the Kocabaş cranium (Denizli, Turkey)”, Comptes Rendus Palevol, 11, 89–95.
• Vialet, A., Guipert, G., Alçiçek, M. C., & de Lumley, M. A. (2014). “La calotte crânienne d’Homo erectus archaïque de Kocabaş, Bassin de Denizli, Anatolie, Turquie (The archaic Homo erectus skullcap from Kocabaş, Denizli Basin, Anatolia, Turkey)”, L’Anthropologie, 118, 74–107.
• Yalçınkaya, I. (1988). 1986 Yılı Karain Kazıları. 9. Kazı Sonuçları Toplantısı, 15– 37.
• Yalçınkaya, I., Taşkıran, H., Kartal, M., Özçelik, K., Kösem, M. B., ve Kartal, G. (2008). “2007 Yılı Karain Mağarası Kazıları”, 30. Kazı Sonuçları Toplantısı, 2. Cilt, 285–300.
• http://tayproject.org Erişim Tarihi: 09.08.2017