Düzeltme
BibTex RIS Kaynak Göster

Düzeltme: Havuzdere (Yalova) Orta Çağ toplumu bebek ve çocuk iskeletlerinde ağız ve diş sağlığı

Yıl 2023, Sayı: 47, 60 - 60, 31.12.2023

Ece Eren Kural , İsmail Özer

https://doi.org/10.33613/antropolojidergisi.1412736
Bu makalenin ilk hali 30 Haziran 2023 tarihinde yayımlandı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/antropolojidergisi/issue/76831/1284861

Düzeltme Notu

Bu düzeltme, yukarıda künyesi verilmiş makalenin sırasıyla 83 ve 86. sayfalarında yayımlanmış olan Tablo 6 ve Tablo 16’nın bilgilerini düzeltmektedir. Dizgi sırasında oluşmuş bir hatadan ötürü çalışmaya ait olmayan bulguları içermiş bu tablolar düzeltilmektedir. Sehven oluşan bu aksaklıklar için yazarlarımızdan ve okuyucularımızdan özür dileriz.

Öz

İskelet toplumlarında erişkin olmayan bireylerde gözlenen diş ve çene hastalıklarının değerlendirilmesi, bebek ve çocukların sağlık ve beslenme yapısı hakkında önemli bilgiler sağlamaktadır. Bu çalışmada, Havuzdere Orta Çağ toplumundaki bebek ve çocukların ağız ve diş sağlığı, beslenme yapısı, genel sağlık yapısı ve yaşam biçimlerinin anlaşılması amacıyla diş ve çene patolojileri incelenmiştir. Çalışmada Havuzdere toplumu bebek ve çocuklarına ait toplam 105 bireyin (89 çocuk ve 16 bebek) 2143 adet dişi (706 süt ve 1437 daimî diş) incelenmiştir. Diş ve çene patolojileri analizleri sonucunda, bebek ve çocuklarda diş çürüğü %9,6, diş aşınması %40,3, diş taşı %12, hipoplazi %30,3, alveol kemik kaybı %3, apse %0,2 ve antemortem diş kaybı %0,1 oranında gözlenmiştir. Çalışma kapsamında elde edilen bilgiler, Havuzdere toplumunda bebek ve çocukların erken yaşta anne sütünden kesildiğini, genellikle karbonhidrat ağırlıklı beslendiklerini ve gelişim dönemlerinde çevresel ve fizyolojik strese maruz kaldıklarını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Havuzdere Orta Çağ diş ve çene hastalıkları beslenme alışkanlıkları

Kaynakça

  • Akbaş, N. (2021). Müslümantepe Ortaçağ iskeletlerinin ağız ve diş sağlığı [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Angel, J. L., ve Bisel, S. C. (1986). Health and stress in an Early Bronze Age population. B. H. Fowler, ve W. G. Moon (Ed.) içinde, Ancient Anatolia: Aspects of change and cultural development (s. 12-30). The University of Wisconsin Press.
  • Bouville, C., Constandse-Westermann, T. S., ve Newell, R. R., (1983). Les restes humains mésolithiques de l’abri Corneillie, Istres (Bouches-du Rhône). Bulletins et Mémoires de la Société d’Anthropologie de Paris, XIII° Série, 10(1), 89-110. https://doi.org/10.3406/bmsap.1983.3886
  • Brothwell, D. R. (1981). Digging up bones. Oxford University Press.
  • Caselitz, P. (1998). Caries — Ancient plaque of humankind. K. W. Alt, F. W. Rösing, ve M. Teschler-Nicola (Ed.) içinde, Dental anthropology: Fundamentals, limits, and prospects (s. 203-226). Springer-Verlag. https://doi.org/10.1007/978-3-7091-7496-8_12
  • Clarke, N. G., Carey, S. E., Srikandi, W., Hirsch, R. S., ve Leppard, P. I. (1986). Periodontal disease in ancient populations. American Journal of Physical Anthropology, 71(2), 173-183. https://doi.org/10.1002/ajpa.1330710205
  • Cook, D. C., ve Buikstra, J. E. (1979). Health and differential survival in prehistoric populations: Prenatal dental defects. American Journal of Physical Anthropology, 51(4), 649-664. https://doi.org/10.1002/ajpa.1330510415
  • Deter, C. A. (2009). Gradients of occlusal wear in hunter-gatherers and agriculturalists. American Journal of Physical Anthropology, 138(3), 247–254. https://doi.org/10.1002/ajpa.20922
  • Erkman, C. (2008). Van Dilkaya Erken Demir ve Orta Çağ toplumunda ağız ve diş sağlığı [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Eroğlu, S. (1998). Sardis Roma-Bizans Toplumlarında diş hastalıkları ve ağız sağlığı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Federation Dentaire International. (1982). An epidemiological ındex of developmental defects of dental enamel (DDE Index). International Dental Journal, 32(2), 159-167.
  • Goodman, A. H., Martin, D. L., ve Armelagos, G. J. (1984). Indications of stress from bone and teeth. M. N. Cohen, ve G. J. Armelagos (Ed.) içinde, Paleopathology at the origins of agriculture (s. 13-49). Academic Press.
  • Goodman, A. H., ve Armelagos, G. J. (1985). Factors affecting the distribution of enamel hypoplasias within the human permanent dentition. American Journal of Physical Anthropology, 68(4), 479–493. https://doi.org/10.1002/ajpa.1330680404
  • Goodman, A. H., ve Rose, J. C. (1990). Assessment of systemic physiological perturbations from dental enamel hypoplasias and associated histological structures. Yearbook of Physical Anthropology, 33(11), 59-110. https://doi.org/10.1002/ajpa.1330330506
  • Goodman, A., ve Martin, D. L. (2002). Reconstructing health profiles from skeletal remains. R. Steckel, ve J. Rose (Ed.) içinde, The backbone of history: Health and nutrition in the western hemisphere (s. 11-60). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511549953.003
  • Gözlük, P. (2004). Van-Karagündüz populasyonunun dişlerinin ve çenelerinin paleopatolojik açıdan incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Gözlük Kırmızıoğlu, P., Yaşar, Z. F., Yiğit, A., Alpaslan, F. S., Erol, A. S., ve Kesikçiler, B. (2010). Trabzon Kızlar Manastırı iskeletlerinde ağız ve diş sağlığı. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 25, 127-150. https://dar.vin/arkeo25
  • Halcrow, S. E., Harris, N. J., Tayles, N., Ikehara-Quebral, R. ve Pietrusewsky, M. (2013). From the mouths of babes: Dental caries in ınfants and children and the ıntensification of agriculture in mainland Southeast Asia. American Journal of Physical Anthropology, 150(3), 409-420. https://doi.org/10.1002/ajpa.22215
  • Hillson, S. (1996). Dental anthropology. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9781139170697
  • Hillson, S. (2001). Recording dental caries in archaeological human remains. International Journal of Osteoarchaeology, 11(4), 249-289. https://doi.org/10.1002/oa.538
  • Hillson, S. (2005). Teeth. Cambridge University Press.
  • Hillson, S. (2008a). The current state of decay. G. C. Nelson, ve J. D. Irish (Ed.) içinde, Technique and application in dental anthropology (s. 111-135).Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511542442.006
  • Hillson, S. (2008b). Dental pathology. M. A. Katzenberg, ve S. R. Saunders (Ed.) içinde, Biological anthropology of the human skeleton (2nd ed.) (s. 301-340). John Wiley & Sons, Inc.
  • Keenleyside, A. (2008). Dental pathology and diet at Apollonia, a Greek Colony on the Black Sea. International Journal of Osteoarchaeology, 18(3), 262-279. https://doi.org/10.1002/oa.934
  • Koruyucu, M. M. (2019). Anadolu Erken Tunç Çağı topluluklarında ağız ve diş sağlığı [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. http://hdl.handle.net/11655/6143
  • Lanfranco, L. P., ve Eggers, S. (2010). The usefulness of caries frequency, depth, and location in determining cariogenicity and past subsistence: A test on early and later agriculturalists from the Peruvian coast. American Journal of Physical Anthropology, 143(1), 75-91. https://doi.org/10.1002/ajpa.21296
  • Larsen, C. S. (1987). Bioarchaeological interpretations of subsistence economy and behavior from human skeletal remains. Advances in Archaeological Method and Theory, 10, 339-445. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-003110-8.50009-8
  • Larsen, C. S. (1995). Biological changes in human populations with agriculture. Annual Review of Anthropology, 24, 185–213. https://doi.org/10.1146/annurev.an.24.100195.001153
  • Larsen, C. S. (2000). Dietary reconstruction and nutritional assessment of past peoples: The bioanthropological record. K. F. Kipple, ve K. C. Ornelas (Ed.) içinde, The Cambridge world history of food (s. 13-34). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CHOL9780521402149.004
  • Larsen, C. S. (2015). Bioarchaeology: Interpreting behavior from the human skeleton (2nd ed.). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9781139020398
  • Larsen, C. S., Shavit, R., ve Griffin, M. (1991). Dental caries evidence for dietary change: An archaeological context. M. A. Kelley, ve C.S. Larsen (Ed.) içinde, Advances in dental anthropology (s. 179-202). Wiley-Liss.
  • Lewis, M. E. (2007). The bioarchaeology of children: Perspectives from biological and forensic anthropology. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511542473
  • Lukacs, J. R. (1989). Dental paleopathology: Methods for reconstructing dietary patterns. M. Y. İşcan and K. A. R. Kennedy (Ed.) içinde. Reconstructing of life from the skeleton (s. 261-286). New York, Alan Liss.
  • Lukacs, J. R. (2008). Fertility and agriculture accentuate sex differences in dental caries rates. Current Anthropology, 49(5), 901-914. https://doi.org/10.1086/592111
  • Lukacs, J. R. (2011). Sex differences in dental caries experience: Clinical evidence, complex etiology. Clinical Oral Investigations, 15, 649-656. https://doi.org/10.1007/s00784-010-0445-3
  • Lukacs, J. R., ve Largaespada, L. L. (2006). Explaining sex differences in dental caries prevalence: Saliva, hormones, and “life-history” etiologies. American Journal of Human Biology, 18(4), 540–555. https://doi.org/10.1002/ajhb.20530
  • Mays, S. (1998). The archaeology of human bones. Routledge.
  • Mays, S. (2015). A study of the potential of deciduous incisor wear as an indicator of weaning using a human skeletal population. International Journal of Osteoarchaeology, 26(4), 725– 731. https://doi.org/10.1002/oa.2464
  • Meinl, A., Rottensteiner, G. M., Huber, C. D., Tangl, S., Watzak, G., ve Watzek, G. (2010). Caries frequency and distribution in an Early Medieval Avar Population from Austria. Oral Diseases, 16(1), 108–116. https://doi.org/10.1111/j.1601-0825.2009.01624.x
  • Molnar, S., ve Molnar, I. M. (1990). Dental arch shape and tooth wear variability. American Journal of Physical Anthropology, 82(3), 385–395. https://doi.org/10.1002/ajpa.1330820314
  • Ortner, D. J. (2003). Dental disease and miscellaneous pathological conditions of jaws. Donald J. Ortner (Ed.) içinde, Identification of pathological conditions in human skeletal remains (2nd ed.) (s. 589-608). Academic Press. https://doi.org/10.1016/B978-012528628-2/50060-0
  • Özbek, M. (2015). Dişlerle tarih öncesine yolculuk (1. baskı). Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
  • Özdemir, A., Eren, E., Koca Özer, B, ve Özer, İ. (2020). Havuzdere Ortaçağ Toplumu bebek, çocuk ve adölesan iskeletlerinin paleoantropolojik açıdan değerlendirilmesi. V. Keleş (Ed.) içinde, Propontis ve çevre kültürleri (s. 629-645). Ege Yayınları.
  • Özer, İ., Sağır, M., Karatufan, A., ve Şahin, S. (2016). Havuzdere iskeletlerinin paleoantropolojik analizi: Burun dişi örnekleri. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 31, 85-92. https://dar.vin/arkeo31
  • Özer, İ., Sağır, M., Koca Özer, B., Karatufan, A., ve Şahin, S. (2016). Havuzdere Orta Çağ iskeletlerinin paleoantropolojik analizi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 47-57. https://doi.org/10.1501/sbeder_0000000123
  • Rohnbogner, A., ve Lewis, M. (2016). Dental caries as a measure of diet, health, and difference in non-adults from urban and rural roman Britain. Dental Anthropology, 29(1), 16–31. https://doi.org/10.26575/daj.v29i1.32
  • Sağır, M., Özer, İ., ve Şahin, S. (2017). Havuzdere iskeletlerinin paleopatolojik analizi. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 35(2), 127-142. https://dar.vin/aras35-2
  • Sakashita, R., Inoue, M., Inoue, N., Pan, Q., ve Zhu, H. (1997). Dental disease in the Chinese Yin-Shang period with respect to relationships between citizens and slaves. American Journal of Physical Anthropology, 103(3), 401-408. https://doi.org/10.1002/(SICI)1096-8644(199707)103:3<401::AID-AJPA9>3.0.CO;2-S
  • Sarı, İ. (2014). Oylum Höyük Erken Tunç Çağı toplumunda ağız ve diş sağlığı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas. https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/609058
  • Sarı, İ. (2020). Kayalıpınar iskelet populasyonunun çene ve diş patolojileri [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. http://hdl.handle.net/20.500.12575/71284
  • Skinner, M. (1997). Dental wear in immature Late Pleistocene European Hominines. Journal of Archaeological Science, 24(8), 677–700. https://doi.org/10.1006/jasc.1996.0151
  • Šlaus, M., Bedić, Ž., Šikanjić, P. R., Vodanović, M., ve Kunić, A. D. (2010). Dental health at the transition from the late antique to the early Medieval period on Croatia’s eastern Adriatic coast. International Journal of Osteoarchaeology, 21(5), 577-590. https://doi.org/10.1002/oa.1163
  • Sönmez Sözer, Ç. (2016). Milas Belentepe Doğu Roma-Bizans insanlarında ağız ve diş sağlığı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. http://hdl.handle.net/20.500.12575/83834
  • Stránská, P., Velemínskŷ, P., ve Poláćek, L. (2015). The prevalence and distribution of dental caries in four Early Medieval non-adult populations of different socioeconomic status from Central Europe. Archives of Oral Biology, 60(1), 62–76. https://doi.org/10.1016/j.archoralbio.2014.08.002
  • Strohm, T. F., ve Alt, K. W. (1998). Periodontal disease-etiology, classification and diagnosis. K. W. Alt, F. W. Rösing, ve M. Teschler-Nicola (Ed.) içinde, Dental anthropology: Fundamentals, limits, and prospects (s.227-246). Springer-Verlag. https://doi.org/10.1007/978-3-7091-7496-8_13
  • Şarbak, A. (2014). Dara Antik Kenti (Mardin) Geç Roma iskelet toplumu dişlerinin morfometrik analizi ve diş sağlığı [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. http://hdl.handle.net/20.500.12575/82451
  • Şarbak, A. (2017). Dara Geç Roma Dönemi Antik Kenti toplumunun ağız ve diş sağlığı üzerine bir araştırma. Eurasian Art & Humanities Journal, (7), 10-35.
  • Şimşek, N. (2011). Laodikeia populasyonunun diş ve çenelerinin paleopatolojik açıdan incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. http://hdl.handle.net/20.500.12575/81805
  • Taş Kuşcu, P., ve Özer, İ. (2022). Muğla, Börükçü toplumunda bebek ve çocuk iskeletlerinin ağız ve diş sağlığı. Antropoloji, (44), 54-67. https://doi.org/10.33613/antropolojidergisi.1192807
  • Tomczyk, J., Myszka, A., Borowska-Strugińska, B., Zalewska, M., Turska-Szybka, A., ve Olczak-Kowalczyk, D. (2018). Periodontitis in the historical population of Radom (Poland) from the 11th to 19th centuries. International Journal of Osteoarchaeology, 28(4), 397–406. https://doi.org/10.1002/oa.2664
  • Tomczyk, J., Szostek, K., Lisowska-Gaczorek, A., Jelec, P., Trzeciecki, M., Zalewska, M., ve Olczak-Kowalczyk, D. (2021). Dental caries and breastfeeding in early childhood in the Late Medieval and modern populations from Radom, Poland. International Journal of Osteoarchaeology, 31(6), 1169– 1179. https://doi.org/10.1002/oa.3028
  • Vodanović, M., Peroš, K., Zukanović, A., Knežević, M., Novak, M., Slaus, M., ve Brkić, H. (2012). Periodontal diseases at the transition from the late antique to the Early Medieval period in Croatia. Archives of Oral Biology, 57(10), 1362–1376. https://doi.org/10.1016/j.archoralbio.2012.04.003
  • Watts, R. (2015). The long-term ımpact of developmental stress. evidence from Later Medieval and Post-Medieval Llondon (AD1117-1853). American Journal of Physical Anthropology, 158(4), 569–580. https://doi.org/10.1002/ajpa.22810
  • Wood, J. W., Milner, G. R., Harpending, H. C., ve Weiss, K. M. (1992). The Osteological Paradox: Problems of inferring prehistoric health from skeletal samples. Current Anthropology, 33(4), 343–370. https://doi.org/10.1086/204084
  • Woteki, C. E., ve Thomas, P. R. (Eds.) (1992). Eat for life: The Food and nutrition board’s guide to reducing your risk of chronic disease. National Academies Press. https://doi.org/10.17226/1365
  • Yaşar, Z. F. (2007). Adli dental antropoloji: (Dental antropoloji açısından Minnetpınarı ve Güllüdere toplumlarının dişlerinin karşılaştırmalı analizi) [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. http://hdl.handle.net/20.500.12575/37322
  • Yaşar, Z. F., Yiğit, A., Gözlük Kırmızıoğlu, P., ve Sevim Erol, A. (2008). Smyrna Agorası insanlarının ağız ve diş sağlığı. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 23, 127-140. https://dar.vin/arkeo23
  • Yılmaz Usta, N. D. (2013). Iasos (Bizans Dönemi) toplumunda ağız ve diş sağlığı. Antropoloji, (25), 117-154. https://doi.org/10.1501/antro_0000000032

Düzeltme: Oral and dental health in infant and child skeletons from Havuzdere (Yalova) Medieval population

Yıl 2023, Sayı: 47, 60 - 60, 31.12.2023

Ece Eren Kural , İsmail Özer

https://doi.org/10.33613/antropolojidergisi.1412736
Bu makalenin ilk hali 30 Haziran 2023 tarihinde yayımlandı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/antropolojidergisi/issue/76831/1284861

Düzeltme Notu

These errata correct the given information on Table 6 and Table 16 published on pages 83 and 86, respectively. These said tables which included incorrect results that does not belong to this research due to a layout mistake are corrected. We apologize to our authors and readers for these erroneous inconveniences.

Öz

The study of dental and jaw diseases in non-adults in skeletal populations provides important information about the health and diet of infants and children. In this study, dental pathologies were examined in order to understand the oral and dental health, nutrition, general health structure and lifestyle of infants and children from Havuzdere medieval population. A total of 2143 teeth (706 deciduous and 1437 permanent teeth) of 105 individuals (89 children and 16 infants) belonging to infants and children of Havuzdere population were examined in the study. As a result of the dental and jaw pathology analysis, 9.6% dental caries, 40.3%, tooth wear, 12% dental calculus, 30.3% hypoplasia, 3% alveolar bone loss, 0.2% abscess and 0.1% antemortem tooth loss were recorded in infants and children. The results of the study showed that infants and children in Havuzdere population were weaned at an early age, generally consumed carbohydrate-based nutrition and were exposed to environmental and physiological stress during their developmental periods.

Anahtar Kelimeler

Havuzdere Medieval period dental and jaw diseases dietary habits

Kaynakça

  • Akbaş, N. (2021). Müslümantepe Ortaçağ iskeletlerinin ağız ve diş sağlığı [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Angel, J. L., ve Bisel, S. C. (1986). Health and stress in an Early Bronze Age population. B. H. Fowler, ve W. G. Moon (Ed.) içinde, Ancient Anatolia: Aspects of change and cultural development (s. 12-30). The University of Wisconsin Press.
  • Bouville, C., Constandse-Westermann, T. S., ve Newell, R. R., (1983). Les restes humains mésolithiques de l’abri Corneillie, Istres (Bouches-du Rhône). Bulletins et Mémoires de la Société d’Anthropologie de Paris, XIII° Série, 10(1), 89-110. https://doi.org/10.3406/bmsap.1983.3886
  • Brothwell, D. R. (1981). Digging up bones. Oxford University Press.
  • Caselitz, P. (1998). Caries — Ancient plaque of humankind. K. W. Alt, F. W. Rösing, ve M. Teschler-Nicola (Ed.) içinde, Dental anthropology: Fundamentals, limits, and prospects (s. 203-226). Springer-Verlag. https://doi.org/10.1007/978-3-7091-7496-8_12
  • Clarke, N. G., Carey, S. E., Srikandi, W., Hirsch, R. S., ve Leppard, P. I. (1986). Periodontal disease in ancient populations. American Journal of Physical Anthropology, 71(2), 173-183. https://doi.org/10.1002/ajpa.1330710205
  • Cook, D. C., ve Buikstra, J. E. (1979). Health and differential survival in prehistoric populations: Prenatal dental defects. American Journal of Physical Anthropology, 51(4), 649-664. https://doi.org/10.1002/ajpa.1330510415
  • Deter, C. A. (2009). Gradients of occlusal wear in hunter-gatherers and agriculturalists. American Journal of Physical Anthropology, 138(3), 247–254. https://doi.org/10.1002/ajpa.20922
  • Erkman, C. (2008). Van Dilkaya Erken Demir ve Orta Çağ toplumunda ağız ve diş sağlığı [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Eroğlu, S. (1998). Sardis Roma-Bizans Toplumlarında diş hastalıkları ve ağız sağlığı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Federation Dentaire International. (1982). An epidemiological ındex of developmental defects of dental enamel (DDE Index). International Dental Journal, 32(2), 159-167.
  • Goodman, A. H., Martin, D. L., ve Armelagos, G. J. (1984). Indications of stress from bone and teeth. M. N. Cohen, ve G. J. Armelagos (Ed.) içinde, Paleopathology at the origins of agriculture (s. 13-49). Academic Press.
  • Goodman, A. H., ve Armelagos, G. J. (1985). Factors affecting the distribution of enamel hypoplasias within the human permanent dentition. American Journal of Physical Anthropology, 68(4), 479–493. https://doi.org/10.1002/ajpa.1330680404
  • Goodman, A. H., ve Rose, J. C. (1990). Assessment of systemic physiological perturbations from dental enamel hypoplasias and associated histological structures. Yearbook of Physical Anthropology, 33(11), 59-110. https://doi.org/10.1002/ajpa.1330330506
  • Goodman, A., ve Martin, D. L. (2002). Reconstructing health profiles from skeletal remains. R. Steckel, ve J. Rose (Ed.) içinde, The backbone of history: Health and nutrition in the western hemisphere (s. 11-60). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511549953.003
  • Gözlük, P. (2004). Van-Karagündüz populasyonunun dişlerinin ve çenelerinin paleopatolojik açıdan incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Gözlük Kırmızıoğlu, P., Yaşar, Z. F., Yiğit, A., Alpaslan, F. S., Erol, A. S., ve Kesikçiler, B. (2010). Trabzon Kızlar Manastırı iskeletlerinde ağız ve diş sağlığı. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 25, 127-150. https://dar.vin/arkeo25
  • Halcrow, S. E., Harris, N. J., Tayles, N., Ikehara-Quebral, R. ve Pietrusewsky, M. (2013). From the mouths of babes: Dental caries in ınfants and children and the ıntensification of agriculture in mainland Southeast Asia. American Journal of Physical Anthropology, 150(3), 409-420. https://doi.org/10.1002/ajpa.22215
  • Hillson, S. (1996). Dental anthropology. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9781139170697
  • Hillson, S. (2001). Recording dental caries in archaeological human remains. International Journal of Osteoarchaeology, 11(4), 249-289. https://doi.org/10.1002/oa.538
  • Hillson, S. (2005). Teeth. Cambridge University Press.
  • Hillson, S. (2008a). The current state of decay. G. C. Nelson, ve J. D. Irish (Ed.) içinde, Technique and application in dental anthropology (s. 111-135).Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511542442.006
  • Hillson, S. (2008b). Dental pathology. M. A. Katzenberg, ve S. R. Saunders (Ed.) içinde, Biological anthropology of the human skeleton (2nd ed.) (s. 301-340). John Wiley & Sons, Inc.
  • Keenleyside, A. (2008). Dental pathology and diet at Apollonia, a Greek Colony on the Black Sea. International Journal of Osteoarchaeology, 18(3), 262-279. https://doi.org/10.1002/oa.934
  • Koruyucu, M. M. (2019). Anadolu Erken Tunç Çağı topluluklarında ağız ve diş sağlığı [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. http://hdl.handle.net/11655/6143
  • Lanfranco, L. P., ve Eggers, S. (2010). The usefulness of caries frequency, depth, and location in determining cariogenicity and past subsistence: A test on early and later agriculturalists from the Peruvian coast. American Journal of Physical Anthropology, 143(1), 75-91. https://doi.org/10.1002/ajpa.21296
  • Larsen, C. S. (1987). Bioarchaeological interpretations of subsistence economy and behavior from human skeletal remains. Advances in Archaeological Method and Theory, 10, 339-445. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-003110-8.50009-8
  • Larsen, C. S. (1995). Biological changes in human populations with agriculture. Annual Review of Anthropology, 24, 185–213. https://doi.org/10.1146/annurev.an.24.100195.001153
  • Larsen, C. S. (2000). Dietary reconstruction and nutritional assessment of past peoples: The bioanthropological record. K. F. Kipple, ve K. C. Ornelas (Ed.) içinde, The Cambridge world history of food (s. 13-34). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CHOL9780521402149.004
  • Larsen, C. S. (2015). Bioarchaeology: Interpreting behavior from the human skeleton (2nd ed.). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9781139020398
  • Larsen, C. S., Shavit, R., ve Griffin, M. (1991). Dental caries evidence for dietary change: An archaeological context. M. A. Kelley, ve C.S. Larsen (Ed.) içinde, Advances in dental anthropology (s. 179-202). Wiley-Liss.
  • Lewis, M. E. (2007). The bioarchaeology of children: Perspectives from biological and forensic anthropology. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511542473
  • Lukacs, J. R. (1989). Dental paleopathology: Methods for reconstructing dietary patterns. M. Y. İşcan and K. A. R. Kennedy (Ed.) içinde. Reconstructing of life from the skeleton (s. 261-286). New York, Alan Liss.
  • Lukacs, J. R. (2008). Fertility and agriculture accentuate sex differences in dental caries rates. Current Anthropology, 49(5), 901-914. https://doi.org/10.1086/592111
  • Lukacs, J. R. (2011). Sex differences in dental caries experience: Clinical evidence, complex etiology. Clinical Oral Investigations, 15, 649-656. https://doi.org/10.1007/s00784-010-0445-3
  • Lukacs, J. R., ve Largaespada, L. L. (2006). Explaining sex differences in dental caries prevalence: Saliva, hormones, and “life-history” etiologies. American Journal of Human Biology, 18(4), 540–555. https://doi.org/10.1002/ajhb.20530
  • Mays, S. (1998). The archaeology of human bones. Routledge.
  • Mays, S. (2015). A study of the potential of deciduous incisor wear as an indicator of weaning using a human skeletal population. International Journal of Osteoarchaeology, 26(4), 725– 731. https://doi.org/10.1002/oa.2464
  • Meinl, A., Rottensteiner, G. M., Huber, C. D., Tangl, S., Watzak, G., ve Watzek, G. (2010). Caries frequency and distribution in an Early Medieval Avar Population from Austria. Oral Diseases, 16(1), 108–116. https://doi.org/10.1111/j.1601-0825.2009.01624.x
  • Molnar, S., ve Molnar, I. M. (1990). Dental arch shape and tooth wear variability. American Journal of Physical Anthropology, 82(3), 385–395. https://doi.org/10.1002/ajpa.1330820314
  • Ortner, D. J. (2003). Dental disease and miscellaneous pathological conditions of jaws. Donald J. Ortner (Ed.) içinde, Identification of pathological conditions in human skeletal remains (2nd ed.) (s. 589-608). Academic Press. https://doi.org/10.1016/B978-012528628-2/50060-0
  • Özbek, M. (2015). Dişlerle tarih öncesine yolculuk (1. baskı). Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
  • Özdemir, A., Eren, E., Koca Özer, B, ve Özer, İ. (2020). Havuzdere Ortaçağ Toplumu bebek, çocuk ve adölesan iskeletlerinin paleoantropolojik açıdan değerlendirilmesi. V. Keleş (Ed.) içinde, Propontis ve çevre kültürleri (s. 629-645). Ege Yayınları.
  • Özer, İ., Sağır, M., Karatufan, A., ve Şahin, S. (2016). Havuzdere iskeletlerinin paleoantropolojik analizi: Burun dişi örnekleri. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 31, 85-92. https://dar.vin/arkeo31
  • Özer, İ., Sağır, M., Koca Özer, B., Karatufan, A., ve Şahin, S. (2016). Havuzdere Orta Çağ iskeletlerinin paleoantropolojik analizi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 47-57. https://doi.org/10.1501/sbeder_0000000123
  • Rohnbogner, A., ve Lewis, M. (2016). Dental caries as a measure of diet, health, and difference in non-adults from urban and rural roman Britain. Dental Anthropology, 29(1), 16–31. https://doi.org/10.26575/daj.v29i1.32
  • Sağır, M., Özer, İ., ve Şahin, S. (2017). Havuzdere iskeletlerinin paleopatolojik analizi. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 35(2), 127-142. https://dar.vin/aras35-2
  • Sakashita, R., Inoue, M., Inoue, N., Pan, Q., ve Zhu, H. (1997). Dental disease in the Chinese Yin-Shang period with respect to relationships between citizens and slaves. American Journal of Physical Anthropology, 103(3), 401-408. https://doi.org/10.1002/(SICI)1096-8644(199707)103:3<401::AID-AJPA9>3.0.CO;2-S
  • Sarı, İ. (2014). Oylum Höyük Erken Tunç Çağı toplumunda ağız ve diş sağlığı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas. https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/609058
  • Sarı, İ. (2020). Kayalıpınar iskelet populasyonunun çene ve diş patolojileri [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. http://hdl.handle.net/20.500.12575/71284
  • Skinner, M. (1997). Dental wear in immature Late Pleistocene European Hominines. Journal of Archaeological Science, 24(8), 677–700. https://doi.org/10.1006/jasc.1996.0151
  • Šlaus, M., Bedić, Ž., Šikanjić, P. R., Vodanović, M., ve Kunić, A. D. (2010). Dental health at the transition from the late antique to the early Medieval period on Croatia’s eastern Adriatic coast. International Journal of Osteoarchaeology, 21(5), 577-590. https://doi.org/10.1002/oa.1163
  • Sönmez Sözer, Ç. (2016). Milas Belentepe Doğu Roma-Bizans insanlarında ağız ve diş sağlığı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. http://hdl.handle.net/20.500.12575/83834
  • Stránská, P., Velemínskŷ, P., ve Poláćek, L. (2015). The prevalence and distribution of dental caries in four Early Medieval non-adult populations of different socioeconomic status from Central Europe. Archives of Oral Biology, 60(1), 62–76. https://doi.org/10.1016/j.archoralbio.2014.08.002
  • Strohm, T. F., ve Alt, K. W. (1998). Periodontal disease-etiology, classification and diagnosis. K. W. Alt, F. W. Rösing, ve M. Teschler-Nicola (Ed.) içinde, Dental anthropology: Fundamentals, limits, and prospects (s.227-246). Springer-Verlag. https://doi.org/10.1007/978-3-7091-7496-8_13
  • Şarbak, A. (2014). Dara Antik Kenti (Mardin) Geç Roma iskelet toplumu dişlerinin morfometrik analizi ve diş sağlığı [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. http://hdl.handle.net/20.500.12575/82451
  • Şarbak, A. (2017). Dara Geç Roma Dönemi Antik Kenti toplumunun ağız ve diş sağlığı üzerine bir araştırma. Eurasian Art & Humanities Journal, (7), 10-35.
  • Şimşek, N. (2011). Laodikeia populasyonunun diş ve çenelerinin paleopatolojik açıdan incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. http://hdl.handle.net/20.500.12575/81805
  • Taş Kuşcu, P., ve Özer, İ. (2022). Muğla, Börükçü toplumunda bebek ve çocuk iskeletlerinin ağız ve diş sağlığı. Antropoloji, (44), 54-67. https://doi.org/10.33613/antropolojidergisi.1192807
  • Tomczyk, J., Myszka, A., Borowska-Strugińska, B., Zalewska, M., Turska-Szybka, A., ve Olczak-Kowalczyk, D. (2018). Periodontitis in the historical population of Radom (Poland) from the 11th to 19th centuries. International Journal of Osteoarchaeology, 28(4), 397–406. https://doi.org/10.1002/oa.2664
  • Tomczyk, J., Szostek, K., Lisowska-Gaczorek, A., Jelec, P., Trzeciecki, M., Zalewska, M., ve Olczak-Kowalczyk, D. (2021). Dental caries and breastfeeding in early childhood in the Late Medieval and modern populations from Radom, Poland. International Journal of Osteoarchaeology, 31(6), 1169– 1179. https://doi.org/10.1002/oa.3028
  • Vodanović, M., Peroš, K., Zukanović, A., Knežević, M., Novak, M., Slaus, M., ve Brkić, H. (2012). Periodontal diseases at the transition from the late antique to the Early Medieval period in Croatia. Archives of Oral Biology, 57(10), 1362–1376. https://doi.org/10.1016/j.archoralbio.2012.04.003
  • Watts, R. (2015). The long-term ımpact of developmental stress. evidence from Later Medieval and Post-Medieval Llondon (AD1117-1853). American Journal of Physical Anthropology, 158(4), 569–580. https://doi.org/10.1002/ajpa.22810
  • Wood, J. W., Milner, G. R., Harpending, H. C., ve Weiss, K. M. (1992). The Osteological Paradox: Problems of inferring prehistoric health from skeletal samples. Current Anthropology, 33(4), 343–370. https://doi.org/10.1086/204084
  • Woteki, C. E., ve Thomas, P. R. (Eds.) (1992). Eat for life: The Food and nutrition board’s guide to reducing your risk of chronic disease. National Academies Press. https://doi.org/10.17226/1365
  • Yaşar, Z. F. (2007). Adli dental antropoloji: (Dental antropoloji açısından Minnetpınarı ve Güllüdere toplumlarının dişlerinin karşılaştırmalı analizi) [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. http://hdl.handle.net/20.500.12575/37322
  • Yaşar, Z. F., Yiğit, A., Gözlük Kırmızıoğlu, P., ve Sevim Erol, A. (2008). Smyrna Agorası insanlarının ağız ve diş sağlığı. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 23, 127-140. https://dar.vin/arkeo23
  • Yılmaz Usta, N. D. (2013). Iasos (Bizans Dönemi) toplumunda ağız ve diş sağlığı. Antropoloji, (25), 117-154. https://doi.org/10.1501/antro_0000000032
Toplam 68 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Antropoloji, Odontoloji
Bölüm Düzeltme
Yazarlar

Ece Eren Kural 0000-0003-2811-2189

İsmail Özer 0000-0002-3859-2326

Yayımlanma Tarihi 31 Aralık 2023
Gönderilme Tarihi 31 Aralık 2023
Kabul Tarihi 31 Aralık 2023
Yayımlandığı Sayı Yıl 2023 Sayı: 47

Kaynak Göster

APA Eren Kural, E., & Özer, İ. (2023). Havuzdere (Yalova) Orta Çağ toplumu bebek ve çocuk iskeletlerinde ağız ve diş sağlığı. Antropoloji(47), 60-60. https://doi.org/10.33613/antropolojidergisi.1412736
 Kapak Resmi İndir

17919

Antropoloji’de yayımlanan makaleler ve diğer yazıların tümünün yayın hakkı Creative Commons Atıf-Gayri Ticari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY-NC 4.0) altında lisanslanmıştır. Yani yayımlanan makale ve diğer muhtelif yazılar, başka yayınlarda ancak uygun referans gösterilerek, lisansa bağlantı sağlanarak, değişiklik yapıldıysa belirtilerek ve ticarî amaç gütmeyerek kullanılabilirler. Kısaca yazar(lar) veya okuyucu(lar) herhangi bir maddî çıkar gözetmeksizin, Antropoloji’deki yayınları basılı ve/veya elektronik olarak çoğaltmakta ve/veya yaymakta özgürdürler. Bu durum yine de lisans sahibi olarak Antropoloji’nin sizi ve çalışmanızı onaylayacağı anlamına gelmek zorunda değildir.
Budapeşte Açık Erişim Girişimi