Kitap İncelemesi: Güvencesizlik ve belirsizlik koşullarında türler arası dolanıklık, türler arası işbirliği

Yıl 2024, Sayı: 48, 44 - 51, 30.06.2024

Semra Özlem Dişli

https://doi.org/10.33613/antropolojidergisi.1440688

Öz

Bu çalışmada, antropolog Anna Lowenhaupt Tsing’in Dünyanın Sonundaki Mantar: Kapitalizmin Enkazlarında Yaşam İmkânı Üzerine isimli kitabı değerlendirilmektedir. 2015 yılında Princeton University Press tarafından Amerika’da İngilizce olarak yayınlanan kitap, antropoloji dünyasında büyük ses getirmiş Victor Turner Etnografik Yazma Ödülü (2016) ile Gregory Bateson Kitap Ödülü’nün (2016) yanı sıra daha birçok ödülün sahibi olmuştur. 2023 yılında da kitap, Erdem Gökyaran’ın çevirisiyle Yapı Kredi Yayınları tarafından yayınlamıştır. Dünyanın Sonundaki Mantar, günümüz küresel kapitalizmin bir sonucu olan güvencesizlik ve belirsizlik koşullarındaki yaşamları anlatır. Ancak bu anlatıyı, sadece insanı değil, aynı zamanda insan olmayan bir varlık türünü; matsutake mantarını da odağa alarak kurmaktadır. Bu çerçevede kitap, yaygın etnografik yaklaşımlardan iki önemli açıdan farklılaşır. İlk olarak kitap, yerleşik insan-merkezli düşüncenin sınırlarının ötesine geçen bir kavrayışla toplumsala, tarihe, ekonomiye ve ekolojiye yaklaşmaktadır. İkinci olarak ise kitapta, insan ile insan olmayan varlık türleri arasındaki birbirini etkileyen, şekillendiren ilişki ve işbirlikleri merkeze alınmaktadır. Kitap bu iki yönüyle çoktürlü etnografi yaklaşımına örnek teşkil eder. Çoktürlü etnografiyi ortaya çıkaran dönüşümlere değinerek başlayan bu değerlendirme, Dünyanın Sonundaki Mantar’ı içerdiği temel tartışmalarla tanıtmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çoktürlü etnografi, türler arası dolanıklık, türler arası işbirliği, küresel kapitalizm, güvencesizlik ve belirsizlik koşulları

Etik Beyan

-

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Book Review: Interspecies entanglement, interspecies collaboration in precarious conditions

Öz

This study is a review of the book Mushroom at the End of the World: On the Possibility of Life in the Capitalist Ruins by anthropologist Anna Lowenhaupt Tsing. Mushroom at the End of World was originally published in English in the United States in 2015 by Princeton University Press. The book was awarded the Victor Turner Prize in Ethnographic Writing (2016) and the Gregory Bateson Book Prize (2016) as well as many other prizes. In 2023, the book was published by Yapı Kredi Yayınları in Turkish translation by Erdem Gökyaran. Mushroom at the End of the World narrates lives under precarious conditions that are the result of global capitalism. However, this narrative focuses not only on humans but also on non-human beings, the matsutake mushrooms. In this context, the book differs from traditional ethnographic approaches in two important ways. First, the book addresses the social, the historical, the economic and the ecological with an insight that goes beyond the limits of anthropocentrism. Secondly, the book concerns the relationships and collaborations between human and non-human that influence and make each other. In these two aspects, the book is an example of the multispecies ethnography. This review, which begins with a reference to the changes that emerge multispecies ethnography, aims to introduce The Mushroom at the End of the World with the main debates it explores.

Anahtar Kelimeler

Multispecies ethnography, interspecies entanglement, interspecies collaboration, global capitalism, precarious conditions.

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Çelik, E. E. (2019). Antroposen ve Posthuman İnsan Çağı’nda insan sonrası olmak. Cogito, 95-96, 145-160.
• Fleming, P. (2021). Bunlar daha iyi günlerimiz: Kapitalizm sonrasında hayatta kalmak için bir rehber. G. Şehirli (Çev.). Runik Kitap.
• Haraway, D. (2008). When Species Meet. Londra: University of Minnesota Press.
• Haraway, D. (2010). Başka Yer. G. Pusar (Çev.). Metis Yayınları.
• Haraway, D. ve Tsing, A. L. (2019). Reflections on the Plantationocene: A conversation with Donna Haraway and Anna Tsing, Moderated by Greeg Mitman. Edge Effect, 18, 1-20.
• Kirksey, S. E. ve Helmreich, S. (2010). The emergence of multispecies ethnography. Cultural Anthropology, 25(4), 545-576. https://doi.org/10.1111/j.1548-1360.2010.01069.x.
• Moore, J. W. (2017). Ucuz doğanın sonu ya da “çevre” hakkında endişelenmeyi bırakıp, kapitalizmin krizini sevmeyi öğrendim. A. A. Alemdar (Çev.). Ekoloji Kolektifi Derneği. https://jasonwmoore.com/wp-content/uploads/2017/08/Moore-Ucuz-Doğanın-Sonu-ya-da-Çevre-Hakkında-Endişelenmeyi-Nasıl-Bırakıp-Kapitalizmin-Krizini-Sevmeyi-Öğrendim-2017.pdf. Erişim tarihi: 02.01.2024.
• Opperman, S. (2022). Antropos-odaklı Antroposen anlatılarına alternatif açılardan genel bakış. Pasajlar, 4(12), 7-20.
• Sennett, R. (2008). Karakter aşınması: Yeni kapitalizmde işin kişilik üzerine etkileri. B. Yıldırım (Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Standing, G. (2022) Prekarya: Yeni tehlikeli sınıf. E. Bulut (Çev.). İletişim Yayınları.
• Şahin, Ü. (2022) İklim krizine kavramsal bir giriş. D. Bayındır ve M. Yıldırım (Eds.) içinde, Ekoloji: Bir arada yaşamın geleceği, (17-46). Tellekt Yayınları.
• Tsing, A. L. (2009). Yoksul olma özgürlüğü ya da küresel kapitalizme dair feminist bir teoriye neden ihtiyacımız var?. Z. Kutluata (Çev.). Kültür ve Siyasette Feminist Yaklaşımlar, 8, 19-27.
• Tsing, A. L. (2023). Dünyanın sonundaki mantar: Kapitalizmin enkazlarında yaşam imkânı üzerine. E. Gökyaran (Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Vatansever, A. (2013). Prekarya geceleri: 21. yüzyıl dünyasında geleceği olmayan beyaz yakalıların rüyası. LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 1-20.