ÖZEL YETENEKLİ ÖĞRENCİLERİN ÇEVRESEL DEĞERLERİNİN FARKLI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2021, , 341 - 361, 31.12.2021

Leyla Ayverdi

https://doi.org/10.35346/aod.970941

Cited By: 1

Öz

Çalışmanın amacı, özel yetenekli ilkokul ve ortaokul öğrencilerinin çevresel değerler tutum puanlarının farklı değişkenler açısından incelenmesidir. Nedensel karşılaştırma modeline göre yürütülen araştırmanın çalışma grubu, kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemine göre seçilen 257 özel yetenekli öğrencidir. Bu öğrencilerin 138'i kız, 119'u erkek öğrencidir. Verileri toplamak amacıyla 2-ÇDM (İki Faktörlü Çevresel Değerler Modeli) Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Veriler toplandıktan sonra SPSS 22 programına aktarılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın sonuçları, çevresel değerler tutum puanlarında cinsiyet, anne ve baba eğitim düzeyi açısından fark olmadığını ortaya koymuştur. Çevresel değerler tutum puanlarından kullanma boyutunda sınıf düzeyi, Bilim ve Sanat Merkezi (BİLSEM)'de devam ettikleri program açısından, koruma boyutunda ise kardeş sayısı açısından anlamlı farklar olduğu belirlenmiştir. BİLSEM'lerin öğrencilerin yetenekleri doğrultusunda eğitim aldıkları kurumlar oldukları düşünülürse, çevresel değerlerin öğrencilere kazandırılmasında onların yetenek alanlarını kullanmaya yönelik etkinlikler ve proje çalışmaları yapılması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Çevresel değer, koruma, kullanma, özel yetenekli öğrenci

INVESTIGATION OF ENVIRONMENTAL VALUES OF GIFTED AND TALENTED STUDENTS IN TERMS OF DIFFERENT VARIABLES

Öz

The aim of the study is to examine the environmental values attitude scores of gifted and talented primary and secondary school students in different variables. The study group of the research was carried out according to the causal comparison model is 257 gifted and talented students selected according to the convenient sampling method. 138 of these students are female and 119 are male. 2-MEV (Two-Factor Model of Environmental Model) Attitude Scale was used to collect data. After the data were collected, they were transferred to SPSS 22 program and analyzed. The results of the study revealed that there was no difference in environmental values attitude scores in terms of gender, education level of the mother and father. It has been determined that there are significant differences in terms of preservation the environmental values attitude points in terms of the class level and the program they continue in Science and Art Center (SAAC), and in terms of utilization dimension in terms of the number of siblings. Considering that SAAC's are the institutions in which students are trained in line with their abilities, activities, and project studies aimed at using their talent fields can be suggested to gain environmental values to students.

Anahtar Kelimeler

Environmental value, preservation, utilization, gifted and talented student

Kaynakça

• Akbaş, O. (2008). Değer eğitimi akımlarına genel bir bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16), 9-27. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/302506
• Alpak-Tunç, G. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevreye yönelik etik yaklaşımları ile sürdürülebilir çevreye yönelik tutumlarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın. Atlı, K., Uzun, N., Saraç, C., Sağlam, N. ve Sağlam, S. (2015). Öğrencilerin ekosentrik, antroposentrik ve çevreye yönelik antipatik tutumlarının akademik başarıları ile ilişkisi. International Journal of Innovative Research in Education, 2(1), 39-47.
• Bozdemir, H. ve Faiz, M. (2018). Öğretmen adaylarının çevreye yönelik ekosentrik, antroposentrik ve antipatik tutumları. Sakarya University Journal of Education, 8(1), 61-75. doi: 10.19126/suje.330546
• Brown, L. R., Flavin ve C., Postel, S. (1998). Cankurtaran sandallarını çıkarın. Lester R. Brown (Ed.), Gezegenimizi kurtarmak içinde. Ankara: Tübitak-TEMA Vakfı Yayınları.
• Bülbül, S. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre etiği algıları üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem A Akademi. Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem A Akademi.
• Casey, P. J. and Scott, K. (2006). Environmental concern and behaviour in an Australian sample within an ecocentric–anthropocentric framework. Australian Journal of Psychology, 58(2), 57-67. Erişim adresi: https://aps.onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1080/00049530600730419
• Ceyhan, B. (2018). Fen bilimleri ve sınıf öğretmenlerinin teknoloji ve çevre etiğine yönelik duyarlılıkları (Yayımlanmamış doktora tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
• Çobanoğlu, E. O, Karakaya, Ç. ve Türer, B. (2012, Haziran). Sınıf öğretmeni adaylarının çevreye yönelik değerlerinin ekosentrik (ekoloji merkezli) ve teknosentrik (teknoloji merkezli) yaklaşımlar çerçevesinde belirlenmesi. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresinde sunulan bildiri, Niğde Üniversitesi, Niğde. Erişim adresi: http://kongre.nigde.edu.tr/xufbmek/dosyalar/tam_metin/pdf/2548-06_06_201218_17_55.pdf
• Çolak, M. (2017, Nisan). Fen bilgisi öğretmen adaylarının biyoteknoloji uygulamalarına yönelik tutumları ile çevre etiği farkındalıkları arasındaki ilişki. 26. Uluslararası Eğitim Bilimleri Kongresinde sunulan bildiri, Ankara. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/322448491_Fen_Bilgisi_Ogretmen_Adaylarinin_Biyoteknoloji_Uygulamalarina_Yonelik_Tutumlari_Ile_Cevre_Etigi_Farkindaliklari_Arasindaki_Iliski
• Çolakoğlu, E., Türk, B., Başar, E. E. ve Gül, O. (2013, Haziran). Kişisel değerler ve çevre bilincinin çevreci ürünlerin tercih edilmesindeki etkileri: karşılaştırmalı bir araştırma. Ulusal Pazarlama Kongresi, Kars. Erişim adresi: http://www.pazarlama.org.tr/uploads/files/upk18.pdf
• Deniz, Z. ve Ayverdi, L. (2021). Zihinsel gelişimleri farklı lise öğrencilerinin çevreye yönelik etik tutumları. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 11(1), 205-219. doi: 10.48146/odusobiad.734448
• Dikicigil, Ö. (2018). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre etiği algıları üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Doğan, M. (1997). Ulusal çevre eylem planı: Eğitim ve katılım. Erişim tarihi: 20.11.2019, https://www.academia.edu/4103667/Çevre
• Ergün, T. ve Çobanoğlu, N. (2012). Sürdürülebilir kalkınma ve çevre etiği. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 97-123. Erişim adresi: http://sobild.ankara.edu.tr/index.php/sobild/article/view/728/122
• Erol, G. H. ve Gezer, K. (2006). Prospective of elementary school teachers’ attitudes toward environment and environmental problems. International Journal of Environmental and Science Education, 1(1), 65-77. Erişim adresi: http://www.ijese.net/makale_indir/IJESE_1261_article_581f138854b8d.pdf
• Ertan, B. (2004). 2000'li Yıllarda çevre etiği yaklaşımları ve Türkiye. Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(1), 93-108. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/46432
• Erten, S. ve Aydoğdu, C. (2011). Türkiyeli ve Azerbaycanlı öğrencilerde, ekosentrik, antroposentrik ve çevreye karşı antipatik tutum anlayışları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 158-169. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/87394
• Fernández‐Manzanal, R., Rodríguez‐Barreiro, L., Carrasquer, J. (2007). Evaluation of environmental attitudes: Analysis and results of a scale applied to university students. Science Education, 91, 988-1009. Erişim adresi: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1002/sce.20218
• Gökçe, N., Kaya, E., Aktay, S. ve Özden, M. (2007). İlköğretim öğrencilerinin çevreye yönelik tutumları. İlköğretim Online, 6(3), 452-468. Erişim adresi: http://www.ilkogretim-online.org/fulltext/218-1596630532.pdf?1626171508
• Güler, M. (2017). Görme engelli ortaokul öğrencilerinin çevreye yönelik bakış açılarının ve çevre sorunlarına yönelik zihinsel modellerinin belirlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Gündüz, T. (2010). Üstün zekâlı çocuklarda ahlâk gelişimi ve eğitimi. İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 157-177. Erişim adresi: http://abakus.inonu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11616/4632/makale.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Jenkins, E. W. and Pell, R. G. (2006). “Me and the Environmental Challenges”: A survey of English secondary school students’ attitudes towards the environment. International Journal of Science Education, 28(7), 765-780. Erişim adresi: https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/09500690500498336?needAccess=true
• Karademir, Y. (2017). Öğretmen adaylarının doğaya bağlılık düzeyleri ve etik tutumları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
• Karahan, G. (2009). Hemşirelik öğrencilerinin ekosentrik, antroposentrik ve çevreye yönelik antipatik tutumları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Karakaya, Ç. (2009). Antroposentrik (insanı merkeze alan) ve nonantroposentrik (insanı merkeze almayan) yaklaşımlara göre eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik bakış açıları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Karakuş, G. (2018). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik etik yaklaşımlarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kılıç, Ç., & Girgin, S. (2019). 2-ÇDM (İki faktörlü çevresel değerler modeli) tutum ölçeğinin türkçeye uyarlanması. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 6(1), 38-56. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/747204
• Kılıç, S. (2001). Uluslararası çevre hukukunun gelişimi üzerine bir inceleme. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(2), 131-149. Erişim adresi: http://eskidergi.cumhuriyet.edu.tr/makale/123.pdf
• Kılıç, S. (2008). Çevre etiği. Ankara: Orion Kitabevi.
• Kibbe, A., Bogner, F. X., & Kaiser, F. G. (2014). Exploitative vs. appreciative use of nature – Two interpretations of utilization and their relevance for environmental education. Studies in Educational Evaluation, 41, 106-112. doi: 10.1016/j.stueduc.2013.11.007.
• MEB. (2016). Bilim ve Sanat Merkezleri yönergesi. Erişim tarihi: 11.09.2019, https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/07031350_bilsem_yonergesi.pdf
• Özdemir, İ. (2001). Yalnız gezegen. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Özdemir, T. (2014). Fen Fakültesi öğrencilerinin çevreye yönelik bakış açılarının (antroposentrik, ekosentrik, antipatik) farklı değişkenler açısından değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Özer, N. (2015). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre etiğine yönelik farkındalık düzeylerinin belirlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Aksaray Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aksaray.
• Sadık, F. ve Çakan, H. (2010). Biyoloji bölümü öğrencilerinin çevre bilgisi ve çevre sorunlarına yönelik tutum düzeyleri. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 351-365. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/402748
• Saka, M. (2016). Öğretmen adaylarının çevre etiği yaklaşımlarının yordayıcısı olarak eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 6(3), 100-115. doi: 10.19126/suje.220185
• Sönmez, D. (2018). Farklı fakültelerde öğrenim gören yükseköğretim öğrencilerinin çevre etiği farkındalık düzeylerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Tahiroğlu, M., Yıldırım, T. ve Çetin, T. (2010). Değer eğitimi yöntemlerine uygun geliştirilen çevre eğitimi etkinliğinin, ilköğretim 7. sınıf öğrencilerinin çevreye ilişkin tutumlarına etkisi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 231-248.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı (2019). Sürdürülebilir kalkınma amaçları değerlendirme raporu. Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/03/Surdurulebilir-Kalkinma-Amaclari-Degerlendirme-Raporu_13_12_2019-WEB.pdf
• Tıraş, H. (2012). "Sürdürülebilir kalkınma ve çevre: Teorik bir inceleme. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 57-73.
• Treagust, D. F., Amarant, A., Chandrasegaran, A. L. and Won, M. (2016). A case for enhancing environmental education programs in schools: reflecting on primary school students' knowledge and attitudes. International Journal of Environmental and Science Education, 11(12), 5591-5612. Erişim adresi: https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1115645.pdf
• Ünal, S. ve Dımışkı, E. (1999). UNESCO-UNEP Himayesinde çevre eğitiminin gelişimi ve türkiye'de ortaöğretim çevre eğitimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16-17, 142 - 154. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/88098
• WCED (World Commission on Environment and Development). (1987). Our common future. New York: Oxford University Press.