DETERMINATION OF HIGH SCHOOL STUDENTS' CONCERNS ON GENETICALLY MODIFIED PRODUCTS

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 65 - 83, 03.07.2023

Solmaz Aydın Beytur , Sibel Gurbuzoglu Yalmancı

https://doi.org/10.35346/aod.1266911

Öz

The aim of this study is to determine the concerns of high school students towards genetically modified products. Survey model was used in the study. 251 high school 9th, 10th and 11th grade students studying in Kars constitute the sample of the study. The "Concern Questionnaire for GMO Products" developed by the researchers was used as a data collection tool. The questionnaire form is an opinion questionnaire consisting of four open-ended questions. According to the results of the research, it was seen that the high school students did not have enough information about GMO products, and it was determined that the students had concerns that GMO products should not be consumed, their health could deteriorate and they could harm the environment.

Anahtar Kelimeler

Genetically Modified Products, Concerns, high school students

LİSE ÖĞRENCİLERİNİN GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ÜRÜNLERE YÖNELİK KAYGILARININ BELİRLENMESİ

Öz

Bu çalışmanın amacı lise öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş ürünlere (GDO’lu ürün) yönelik kaygılarının belirlenmesidir. Çalışmada tarama modeli kullanılmıştır. Kars ilinde 2021-2022 eğitim-öğretim yılında öğrenim görmekte olan 251 lise 9, 10 ve 11. sınıf öğrencileri çalışmanın örneklemini oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilmiş olan “GDO’lu Ürünlere Yönelik Kaygı Anketi” kullanılmıştır. Anket formu dört adet açık uçlu sorudan oluşan bir görüş anketidir. Çalışma sonucunda lise öğrencilerinin GDO’lu ürünler hakkında yeteri kadar bilgilerinin olmadığı görülmüş, öğrencilerin GDO’lu ürünlerin tüketilmemesi gerektiğine, sağlıklarının bozulabileceğine ve çevreye zarar verebileceklerine yönelik endişeleri olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Genetiği Değiştirilmiş Ürün (GDO’lu ürün), Kaygı, Lise öğrencisi

Kaynakça

• Aktaş, İ. (2020). Öğretmen adaylarının GDO’lara yönelik bilgi, tutum ve kabul etme durumları arasındaki ilişki. Trakya Eğitim Dergisi, 10(3), 933-949.
• Anderson, J. C., Wachenheim, C. J., & Lesch, W. C. (2005). Perceptions of genetically modified and organic foods and processes: North Dakota college students. Agribusiness ve Applied Economics Report No. 571. http://dx.doi.org/10.22004/ag.econ.23635
• Angulo, A. M., & Gil, J. M. (2007). Spanish consumer' attitudes and acceptability towards GM food products. Agricultural Economics Review, 8(1), 50-63.
• Boccaletti, S., & Moro, D. (2000). Consumer willingness to pay for GM food products in Italy. AgBioForum, 3(4), 259-267.
• Çelik, V., & Balık, D. T. (2007). Genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO). Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 23(1-2), 13-23.
• Çetiner, S. (2010). Genetiği değiştirilmiş organizma (GDO) nedir? Sorular ve yanıtlar. 1. Uluslarararsı Ekonomik Sorunlar Dergisi, 10(38), 40-54.
• DPT (Devlet Planlama Teşkilatı, 2000). Devlet planlama teşkilatı VIII. Beş yıllık kalkınma planı, biyoteknoloji ve biyogüvenlik özel ihtisas komisyonu raporu: Ulusal Moleküler Biyoloji, Modern Biyoteknoloji ve Biyogüvenlik Atılım Projesi Önerisi, Ankara.
• Demir, B., & Düzleyen, E. (2012). İlköğretim 8. Sınıf öğrencilerinin GDO bilgi düzeylerinin incelenmesi. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Niğde.
• Demirci, A. (2008). Perceptions and attitudes of geography teachers to biotechnology: a study focusing on genetically modified (GM) foods. African Jornal Of Biotechnology, 7(23), 4321-4327.
• Domingo, J. L., & Giné Bordonaba, J. (2011). Review: a literature review on the safety assessment of genetically modified plants. Environment International, 37, 734-42.
• Dona, A., & Arvanitoyannis, I. S. (2009). Health risks of genetically modified foods. Critical reviews in food science and nutrition, 49(2), 164-175.
• Ergin, I. Gürsoy, Ş. T. Öcek, Z. A., & Çiçeklioğlu, M. (2008). Sağlık meslek yüksekokulu öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalara dair bilgi tutum ve davranışları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 7(6), 503-508.
• Finucane, M. L., & Holup, J. L. (2005). Psychosocial and cultural factors affecting the perceived risk of genetically modified food: an overview of the literature. Social Science and Medicine, 60(7), 1603-1612.
• Gürbüzoğlu Yalmancı, S. (2016). Lise öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalara yönelik algılarının belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37, 89-111.
• Hilbeck, A., Binimelis, R., Defarge, N., Steinbrecher, R., Székács, A., Wickson, F., Antoniou, M., Bereano, P. L., Clark, E. A., & Hanson, M., et al. (2015). No scientific consensus on GMO safety. Environmental Sciences Europe, 27, 1–6.
• Huffman, W. E., Rousu, M., Shogren, J. F., & Tegene, A. (2007). The effects of prior beliefs and learning on consumers’ acceptance of genetically modified foods. Journal of Economic Behavior & Organization, 63, 193-206.
• İzbırak, A. (2017). DNA teknolojisi. (Çev. Ed. Gündüz, E. ve Türkan, İ. ) Campbell Temel Biyoloji-Fizyoloji İlaveli, Palme yayıncılık
• Kahveci, D., & Özçelik, B. (2008). Attitudes of Turkish consumers towards genetically modified foods. International Journal of Natural and Engineering Sciences, 2(2), 53-57.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Nobel Yayın.
• Kıyak, S. (2004). Genetik olarak değiştirilmiş gıdalar, Cartagena Güvenlik Protokolü ve Türkiye’de durum (1). Çevreye Genç Bakış, 5, 1-20.
• Koçak, N., Türker, T., Kılıç, S., & Hasde, M. (2010). Assessment of knowledge, attitude and behavior level of medical school students about genetically modified organisms. Gulhane Medical Journal, 52 (3), 198-204.
• Kulaç, İ., Ağırdil, Y., & Yakın, M. (2006). Sofralarımızdaki tatlı dert, genetiği değiştirilmiş organizmalar ve halk sağlığına etkileri. Türk Biyokimya Dergisi, 31(3), 151-155.
• Maes, J., Bourgonjon, J., Gheysen, G., & Valcke, M. (2018). Variables affecting secondary school students’ willingness to eat genetically modified food crops. Research in Science Education, 48(3), 597-618.
• Mehmetoğlu, A. C. (2007). Preferences of Turkish people for irradiated, GM or organic foods. Journal of Food, Agriculture ve Environment, 5(3-4), 74-80.
• Merceiner, A., Wiedermann, U., & Breiteneder, H. (2001). Edible genetically modified microorganisms and plants for improved health. Current Opinion in Biotechnology. 497, 50-54.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: an expanded sourcebook. (2nd Edition). California: Sage Publications.
• Morris, S. H., & Adley, C. C. (2000). Genetically modified food issues attitudes of Irish University scientists. British Food Journal, 102(9), 669-667.
• Nordlee, J. A., Taylor, S. L., Townsend, J. A., Thomas, L. A., & Bush, R. K. (1996). Identification of Brazil nut allergen in transgenic soybeans. New England Journal of Medicine, 334(11), 688-692.
• Özdemir, O. (2009). Attitudes of consumers toward nthe effects of genetically modified organisms (GMO’s): The example of Turkey. Journal of Food Agriculture ve Environment, 7(3-4), 132-138.
• Özdemir, O., Güneş, M. H., & Demir, S. (2010). Üniversite öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalara (GDO’lara) yönelik bilgi düzeyleri, tutumları ve sürdürülebilir tüketim eğitimi açısından değerlendirilmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 53-68.
• Palmieri, N., Simeone, M., Russo, C., & Perito, M. A. (2020). Profiling young consumers’ perceptions of GMO products: A case study on Italian undergraduate students. International Journal of Gastronomy and Food Science, 21, 100224.
• Parekh, S. R., & Gregg, A. (2004). Introduction.(3-28), Parekh, S. R. (Ed.). The GMO handbook: genetically modified animals, microbes, and plants in biotechnology. Springer Science & Business Media.
• Phillips S. C. (1994). Genetically engineered foods: do they pose health and environmental hazards?. CQ Researcher, 4(29), 673–96.
• Prokop, P., Lešková, A., Kubiatko, M., & Diran, C. (2007). Slovakian students’ knowledge of and attitudes toward biotechnology. International Journal of Science Education, 29(7), 895-907.
• Rickard, C. (2010). Response to" Health risks of genetically modified foods". Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 50(1), 85-95.
• Shaow, A. (2002). It just goes against the grain. puplic understandings of genetically modified (GM) food in the UK. Puplic Understanding of Science, 11, 273-291. . https://doi.org/10.1088/0963-6625/11/3/305
• Smith, J. E. (2001). Public perceptions of biotechnology (3-16), Basic biotechnology Ratledge, C., & Kristiansen, B. (Eds.). (2001). Cambridge University Press.
• Söyler, N., İpar, M.S., & Kocatepe, D. (2021). Hastane çalışanlarının genetiği değiştirilmiş organizma (GDO), farkındalık düzeylerinin belirlenmesi: Sinop örneği. Food and Health, 7(1), 1-14.
• Taş, M., Balcı, M., Yüksel, A., & Yeşilçubuk, N. S. (2015). Consumer awareness, perception and attitudes towards genetically modified foods in Turkey. British Food Journal, 117(5), 1426-1439.
• Tayar, M. (2010). Gıda güvenliği. İstanbul: Marmara Belediyeler Birliği.
• Tüysüzoğlu, B. B., & Gülsaçan, M. (2004). Türkiye’de GDO. Bilim ve Teknik, 443, 36- 43.
• Uzogara, S. G. (2000). The impact of genetic modification of human foods in the 21st century. Biotechnology Advances, 18, 179- 206. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0734975000000331
• Uzunkol, E. (2012).Sınıf öğretmeni adaylarının genetiği değiştirilmiş organizmalara (GDO) ilişkin algılarının metaforlar aracılığıyla analizi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(4), 94-100.
• Wunderlich, S., & Gatto, K. A. (2015). Consumer perception of genetically modified organisms and sources of information. Advances in Nutrition, 6(6), 842-851.