Evli Bireylerin Erken Dönem Uyumsuz Şemaları ve Benlik Farklılaşma Düzeylerinin Evlilik İlişkisi İnançlarını Yordaması

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 1 - 26, 31.12.2021

Özgür Tönbül , Ercan Kocayörük

Öz

Bu araştırmanın amacı erken dönem uyumsuz şemaların ve benlik farklılaşmasının evlilik ilişkisine yönelik akılcı olmayan inançları yordama gücünü incelemektir. Araştırmanın örneklemini uygun örnekleme yöntemi ile seçilen 301 evli birey oluşturmaktadır. Araştırmada evli bireylere Demografik Bilgi Formu, Evlilik İlişkisi İnançları Ölçeği, Young Şema Ölçeği Kısa Form-3 ve Benliğin Ayrımlaşması Ölçeği uygulanmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS 22.0 paket programıyla analiz edilmiştir. Değişkenler arasındaki ilişkileri incelemek için Pearson Korelasyon Analizi ve yordama gücünü belirlemek için Hiyerarşik Regresyon Analizi yapılmıştır. Erken dönem uyumsuz şemalar ile benlik farklılaşması arasında yapılan hiyerarşik regresyon analizinde, erken dönem uyumsuz şema alanlarının benlik farklılaşmasının %60’ını açıkladığı bulunmuştur. Benlik farklılaşması alt boyutları ile evlilik ilişkisi arasında yapılan hiyerarşik regresyon analizinde, benlik farklılaşması alt boyutlarının evlilik ilişkisine yönelik akılcı olmayan inançların %51.2’sini açıkladığı bulunmuştur. Benlik farklılaşması ile erken dönem uyumsuz şema alanlarının evlilik ilişkisini inançlarının %53’ünü açıkladığı bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Erken dönem uyumsuz şemalar, şema, benlik farklılaşması, benlik ayrımlaşması, evlilik, evlilik ilişkisi inançları

Kaynakça

• Arı, F. A. ve Deniz, M. E. (2015). Evliliklerinde sorun yaşayan bireylerin bağlanma stilleri ve erken dönem uyumsuz şemaları. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, Yıl:2, Sayı:5, 13-23.
• Arntz, A. ve Jacob, G. (2016). Uygulamada şema terapi şema mod yaklaşımına giriş rehberi (Çev. Ed. G. Soygüt). Ankara: Nobel Yayınları.
• Atlı Özbaş, A., Sayın, A. ve Coşar, B. (2012). Üniversite sınavına hazırlanan öğrencilerde sınav öncesi anksiyete düzeyi ile erken dönem uyumsuz şema ilişkilerinin incelenmesi. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 1, 81-89.
• Bilge, F., Sayan, A. ve Kabakçı, Ö.F. (2009). Aile mahkemesi uzmanlarının meslek doyumları, yaşam doyumları ve ilişkilere yönelik inançların incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (32), 20-31.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2018). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık: Ankara.
• Chatav, Y. ve Whisman, M.A. (2009). Partner schemas and relationship functioning: a states of mind analyses. Behavior Therapy, 40, 50-56.
• Chung, H. ve Gale, J. (2006). Comparing self-differentiation and psychological well-being between korean and european american students. Contemporary Family Therapy, 28:367–381.
• Dumitrescu, D. ve Rusu A. S. (2012). relationship between maladaptive schemas, couple satisfaction and mate value. Journal of Cognitive and Behavioral Psychotherapies, 12(1) , 63-76.
• Düzgün, G. (2009). Evli kişilerde depresyon, ilişkiye ilişkin inanç, kendini ayarlama düzeyinin evlilik uyumu ile ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Gizir, C.A. (2012). İlişki inançları ölçeği’nin uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 8, Sayı 2, ss.37-45.
• Göncü, H. A. (2014). Evlilik ilişkilerini geliştirme programının evli bireylerin evlilik uyum düzeyine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Fatih Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Griffin JR, J. M. & Apostal, R. A. (1993). The Influence Of Relationship Enhancement Training On Differentiation Of Self. Journal of Marital and Family Therapy, Vol. 19, No. 3, 267-272.
• Hanımoğlu, E. ve Akbaş, T. (2018). Üniversite öğrencilerinde aile fonksiyonları, benliğin ayrımlaşması, algılanan stres, kaygı ve depresyon arasındaki ilişkinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 27, Sayı 2, 55-69.
• Hatamii, M. & Fadayi, M. (2015). Effectiveness of schema therapy in ıntimacy, marital conflict and early maladaptive schemas of women suing for divorce. International Journal of Advanced Biological and Biomedical Research, 3 (3), 285-290.
• Işık, E. ve Bulduk, S. (2014). Benliğin ayrımlaşması ölçeğinin üniversite öğrencileri için geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Avrasya Eğitim Araştırmaları Kongresi’nde sözlü bildiri olarak sunulmuştur, 24-26 Nisan, 2014.
• Kalkan, E. (2018). Evlı̇lik ilı̇şkı̇ kalı̇tesı̇nı̇n benlı̇ğı̇n farklılaşması ve ı̇lı̇şkı̇sel özgünlük bağlamında ı̇ncelenmesı̇. Yüksek Lisans Tezi. Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Karasar, N. (2003). Bilimsel araştırma yöntemi,kavramlar-ilkeler-teknikler. Nobel Yayın Dağıtım: Ankara.
• Kızıl, Z. (2017). Üniversite öğrencilerinde evliliğe yönelik inançlar: bir müdahale programının etkililiği. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kömürcü, B. (2014). Erken dönem uyumsuz şemalar, ebeveynlik biçimleri ve psikolojik belirtiler ile psikolojik dışlanmanın tehdit ettiği ihtiyaçlar arasındaki ilişkiler. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Küçükçelik, Z. M. (2015). İlişkiye dair inançlar ve bilişsel çarpıtmaların evlilik uyumuna etkisi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Bilim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Langrodui, M. S., Bahramizadeh, H. & Mehri, Y. ( 2011). Schema therapy and family systems theory: the relationship between early maladaptive schemas and differentiation of self. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 30, 634 – 638.
• Lampis, J. (2016). Does partners’ differentiation of self predict dyadic adjustment? Journal of Family Therapy, 38: 303–318.
• Murat, D. (2019). Çiftler arasındaki evlilik uyumunun evli kalma sürelerine bağlı olarak beden algısı, kıskançlık düzeyleri ve akılcı olmayan inançları ile ilişkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Peleg, O. (2008). The relation between differentiation of self and marital satisfaction: what can be learned from married people over the course of life? The American Journal of Family Therapy, 36:388–401.
• Peleg, O. ve Messerschmidt-Grandi, C. (2018). Differentiation of self and trait anxiety: a cross-cultural perspective. International Journal of Psychology, 1-12.
• Polat, K. (2014). Evli bireylerde çift uyumu ve bazı psikolojik belirtilerin benliğin farklılaşması açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Rafaeli, E., Bernstein, D. P. ve Young, J. E. (2012). Şema terapi ayırıcı özellikler. (M. Şaşıoğlu, Çev.). İstanbul: Psikonet Yayınları.
• Riso, L. P., Froman, S. E., Raouf, M., Gable, P., Maddux, R. E., Turini-Santorelli, N., Penna, S., Blandino, J. A., Jacobs, C. H. & Cherry, M. (2006). The long-term stability of early maladaptive schemas. Cognitive Therapy and Research, 30, 515-529.
• Roediger, E. (2015). Şema terapi nedir? Şema terapinin temellerine, modellerine ve uygulamasına giriş. (S. Ataman, Çev.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Sabatelli, R. M. ve Bartle-Haring, S. (2003). Family-of-origin experiences and adjustment in married couples. Journal of Marriage and Family, 65, 159–169.
• Sığırcı, A. (2010). Evli bireylerde bağlanma biçimleri ve evliliğe dair inançların evlilik doyumu ile ilişkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Skowron, E. A. ve Friedlander, M. L. (1998). The differentiation of self ınventory: development and ınitial validation. Journal of Counseling Psychology, Vol. 45, No. 3, 235-246.
• Skowron, E. A. (2000). The role of differentiation of self in marital adjustment. Journal of Counseling Psychology, Vol. 47, No. 2,229-237.
• Skowron, E. A., Holmes, S. E. ve Sabatelli, R. M. (2003). Deconstructing differentiation: self regulation, interdependent relating, and well-being in adulthood. Contemporary Family Therapy, 25(1), 111-129.
• Skowron, E. A., Wester, S. R. ve Azen, R. (2004). Differentiation of self mediates college stress and adjustment. Journal Of Counselıng & Development, Volume 82, 69-78.
• Soygüt, G., Karaosmanoğlu, A. ve Çakır, Z. (2009). Erken dönem uyumsuz şemaların değerlendirilmesi: young şema ölçeği kısa form-3'ün psikometrik özelliklerine ilişkin bir inceleme. Türk Psikiyatri Dergisi, 20(1), 75-84.
• Soysal, E. (2017), Evli bireylerin erken dönem uyumsuz şemaları, ilişkilerde bilişsel çarpıtmaları ve yüklemelerin evlilik uyumunu yordaması. Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Sönmez, D. (2012). Boşanma sürecindeki çiftlerin otomatik düşünceleri ile aile ve evliliğe ilişkin inançları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Yalçın, H. (2014). Evlilik uyumu ile sosyodemografik özellikler arasındaki ilişki. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, 250-261.
• Yalçın, İ., Kalkan. M. ve Hamamcı, Z. (2015). Evlilik öncesi psikolojik danışma. İstanbul: Anı Yayıncılık.
• Young, J. E., Klosko, J. S. & Weishaar, M. E. (2009). Şema terapi (T. Özakkaş Çev. Ed.). İstanbul: Litera Yayıncılık.